نکردم و این مدت حاکم شهر شاهزاده اردشیرمیرزا خیلی بمن محبت کرد و پس از سه روز اقامت از تبریز حرکت نموده عازم سرحد روسیه شدم».
اسکندرخان سردار |
در سال ۱۲۷۵ق. از ایالت آذربایجان تغییر نمود و در سال ۱۲۷۶ق. بجای امیر اصلانخان مجدالدوله بوزارت میرزا زکی مستوفی رشتی بحکومت گیلان منصوب گردید و بجای رکنالدوله هم در سال ۱۲۷۵ هـ. ق. برادرش بهرام میرزا معزالدوله باستانداری آذربایجان فرستاده شد. رکنالدوله تا سال ۱۲۷۸ق. حاکم گیلان بود در این سال از حکومت گیلان معزول و بجایش قاسمخان پسر دوستعلیخان اول (معیرالممالک) که از سال ۱۲۷۳ق. تا ۱۲۷۷ق. وزیر مختار ایران در روسیه بود ملقب بوالی شده بحکومت گیلان منصوب گردید. اردشیرمیرزای رکنالدوله چون ببادهگساری میل مفرط و حرصی شدید داشت در سال ۱۲۸۲ق. در سن شصت و اندی بناخوشی کبدی در گذشت و ناصرالدین شاه لقبش را در سال ۱۲۸۳ق. بمحمدتقیمیرزا برادر صلبی خود که حاکم زنجان بود داد. اردشیر میرزا شاهزادهای بوده فاضل –ادیب– شاعر ولی دائمالخمر و در اشعار خود آگاه تخلص میکرده و از ممدوحین قاآنی شاعر معروف نیز بوده است و چون از منتخبین میرزا ابوالقاسم قائممقام و میرزا تقیخان امیرکبیر بوده معلوم میشود که لیاقت هم داشته است.
اسحق میرزا اسحق پسر میرزا حسن پسر اکبر میرزا عیسی معروف به میرزا بزرگ فراهانی قائممقام اول که در سال ۱۲۴۷ق. حکومت خراسان علاوه بر حکومت آذربایجان بعباسمیرزا نایبالسلطنه واگذار شد رهسپار خراسان گردید در این هنگام نیابت حکومت آذربایجان را بفریدون میرزا پسر پنجم خود محول و محمدخان امیرنظام زنگنه را به پیشکاری و فرماندهی لشکر و میرزا اسحق فراهانی را بوزارت او تعیین نمود.
اسحق اسحقخان کرد قرائی که در زمان حیات خود از تمام امراء و خوانین خراسان مهمتر و مقتدرتر و با ثروتتر بود و بلکه بر تمام آنان ریاست داشته است. در سال ۱۲۱۷ق. که فتحعلیشاه برای گرفتن مشهد و دفع نادر میرزای افشار رهسپار خراسان شد چون اسحقخان بواسطه بعضی اقدامات و عملیات و دو پهلوبازی