مهم ادا نخواهد شد و تحقیقات کافی در این باب درخور است که هنوز بجا نیامده و کشف و شرح این‌گونه مسائل بی‌مبالغه فاتحة‌الکتاب تاریخ ادبی ایران و مبنای تعیین و تثبیت سبک نثر و نظم فارسی بعد از اسلام خواهد بود. مثلاً از جمله مسائلی که در نظر نگارنده جای تأمل و مورد تحقیق بایستی بشود نفوذ ایران در صرف و نحو زبان عرب است. صرف و نحو پارسی باستانی و اوستائی بسی مفصل و حالات مختلفه متعدد از اسم و فعل و حرف را داشته حتی دارای تثنیه نیز بوده و غریب بنظر میآید که در تدوین صرف و نحو عربی که فحول استادان آن مانند سیبویه و زمخشری ایرانی بوده‌اند قواعد فارسی بکلی از میان رفته باشد و این همه قواعد ناگهانی وضع شده و تنها بقد و قامت زبان عرب جاهلیت بریده شده باشد و امثال ابو الاسود آنرا ایجاد یا از زبان عرب استخراج کرده باشند. همچنین است حکایت خلیل ابن احمد در علم عروض و نظایر آن.
نفوذ زبانی ایران را میتوان از چهار جهة یعنی از جهت لغات علمی و اداری و تکلم عمومی و ادبی زبان عرب مورد مطالعه قرار دارد
کلمات علمی فارسی در عربی فراوان نیست ولی چون علمای زیادی از ایران تألیفات علمی فارسی را بتازی نقل کرده‌اند ازین راه عده‌ای لغات علمی را در مواردی که مقابل عربی آن بدست نیامده از فارسی آورده‌اند از آن قبیل است لغاتی مانند جوهر و اخشیج و اسامی ادویه نباتی مانند مرزنجوش وزراوند[۱] و دیگر اصطلاحات طبی مانند آنهائیکه در قانون ابن سینا و امثال آن آمده است. اگر کسی در معربات غور نماید و تألیفاتی مانند کتاب جوالیقی را از نظر
- ↑ عیون الاخبار ابن قتیبه چاپ مصر ج ۲ ص ۱۰۴
