برگه:Archive of Šarq magazine.pdf/۱۶۵

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۶۹
مجله شرق

پادشاه که مؤسس سلسلهٔ اشکانیان ارمنستانست از ۱۴۹ تا ۱۲۷ پیش از میلاد پادشاهی کرده است.

پس از آن «باردسان» Bardesane مورخ بوده است که کتابی در تاریخ داشته و اینک فقط قطعاتی از آن بزبان ارمنی و یونانی و سریانی باقیمانده است.

بس از وی «کوریون» Korioun مورخ ارمنی بوده است که در حوالی نیمهٔ دوم قرن پنجم میلادی می‌زیست و کتابی که در ترجمه حال «مسرپ» Mesrop معروف مخترع و مبتکر خط ارمنی دارد و در ضمن در باب رواج مذهب نصارا دو ارمنستان و مداخلات دولت ساسانی درین کار مشحون از اطلاعات سودمندست. در همان زمان مورخ دیگری بوده است که کتاب او معروفست باسم «اکاطانژ» Acathange یا «اکاطانغلس» Acathanghelos و از این کتاب هم متن ارمنی و هم ترجمهٔ یونانی بدستست. در باب اسم این کتاب یا نام مؤلف آن در میان محققین اختلافست:بعضی گویند که «آکاطانغلس» بمعنی «بشیر» و «مژده‌آور» است و نام کتابست ولیـ در مقدمه جلد اول کتاب دیباجه‌ایست که بموجب ان این کلمه نام مؤلف کتابست که در روم ولادت یافته و دبیر «تیریدات» Tiridate «تیرداد» پادشاه ارمنستان بوده، در هرصورت این کتاب از بهترین مؤلفات مورخین ارمنیست و کتابیست در تاریخ سلطنت«گریگور روشنگر» Grigore l'Illuminateur و تیرداد مزبور. پس از آن تاریخ معروف «فستوس» بیزانسی FautusdeByzance از مشاهیر مورخین ارمنستانست که کتابیست در تاریخ عمومی ارمنستان از قدیم‌ترین زمان تا عهد مؤلف یعنی تا سال ۳۹۲ میلادی که بعد بزبان ارمنی ترجمه کرده‌اند.

سپس کتاب تاریخ «لروبنای ادسی» Leroubna d'Edesse است که اصل آن بزبان سریانی بوده و بعد بارمنی ترجمه کرده‌اند و پس از آن تاریخ «دان» Daron یکی از ایالات ارمنستان قدیم از «زنب گلاگی» ZenobdeGlag که آنهم بزبان سریانی بوده و بارمنی ترجمه‌شده. مؤلف مزبور نیز در همان قرن می‌زیسته و اهمیت کتاب او درینست که کشمکش‌های مذهب بت‌پرستی ارمنستان و مرزبانان ایران را که حکام ارمنستان از سوی ساسانیان بوده‌اند بامروجین مذهب نصارا در ارمنستان بدقت تام ضبط کرده است. مؤلفی دیگر «ژان مامی گنیان» JeanMamigonian از طایفه معروف مامی گنیان‌ها که یکی از خاندانهای تاریخی ارمنستان بوده و در همان قرن باز بزبان سریانی ضمیمه‌ای بر تاریخ دارن تألیف زنب گلاگی نوشته که آنرا نیز بارمنی ترجمه کرده‌اند.

در همین‌زمان شاعری حماسه‌سرا «الیزه» Elisee نام منظومه بسیار مهمی که باید