۵-محیط اجتماعی
محیط اجتماعی بیشتر از اغلب عوامل در تکوین و تطور معتقدات بشر مؤثر است: برای اینکه عقیده از حرکات و انفعالات سطحی دماغ است و برای پیدایش آن تعمق و فکر لازم نیست، فقط تکرار مشاهدات می‌تواند بکلی عقاید اولیه انسان را از دست انسان بکیرد و تطور فکری و روحی را ایجاد کند. هر کسیکه در محیطهای مختلفه اجتماعی زندکانی ممتدی نموده‌است. می‌تواند این نظریه را کاملا آزمایش نموده و اعتراف کند در تغییر محیط اجتماعی، طرز فکر و عقیدهٔ او متفاوت شده‌است. در ایام جنک و مشاجرات سیاسی یا دینی که اجتماع متشنج و عبوس می‌شود این حقیقت بیشتر ظاهر می‌شود که اشخاص بدون اراده و بدون تعقل و تفکر داخل پارتی‌ها شده و کارهائی می‌کنند که بعد از ختم قضایا و آرام شدن محیط، از مراجعهٔ بد آنها متحیر و احیانا خجل می‌شوند
۶-اهوا و اغراض
شاید طهرانیها خیال کنند غرض ورزیهای سیاست‌بافان و تلون عقیده که هر روز برای منافع شخصی از آنها بروز می‌کند جزء این قسمت است.
خیر، اینهائی که در محیط سیاست طهران دیده می‌شود عقیده نیست ولی عقائد دنیا یک قسمت مهم آن بر روی اغراض و امیال طبقاتی تکیه دارد. پیدایش و تعمیم فکر سوسیالیزمی در دنیا مبنی بر همین اغراض است؛ یعنی همانطوریکه کارگران و زحمت‌کشانی که دست قوانین و نظامات جاریه بیرحمانه بر سر
