درباره پول هند
شادروان محمود محمود در جلد ششم کتاب «تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس» :
«انگلیسها از آغاز قرن ۱۹یعنی پس از سفر اول سرجان ملکم نماینده اعزامی انگلستان به دربار فتحعلیشاه ۱۲۱۵هجری ـ ۱۸۰۰میلادی ،چنین احساس کردند که غیر از هیئت حاکمه خائن در ایران نیروی دیگری هم وجود دارد که اهمیت آن از لحاظ توسعه و بسط نفوذ اجانب کمتر از هیئت حاکمه نیست .بنابراین چون علما و روحانیون مذهب تشیع (مخصوصا روحانیون مقیم کربلا و نجف) فوق العاده در عامه مردم ایران نفوذ دارند کاری باید کرد که از نفوذ آنان نیز نسبت به خود استفاده کرده و غیر مستقیم آنها را در دست داشته و آلت دست خود قرار داد .این بود که چندین فقره اعتباراتی بعنوان موقوفات ترتیب دادند که ظاهر آن مشروع و عواید آنها مورد استقبال و قبول علماﺀ کربلا و نجف (مرکز سابق روحانیت عالم تشیع) قرار گرفت و اینک برای استحضار خوانندگان گرامی این کتاب ذیلا بشرح دو فقره از آن اعتبارات (موقوفات) بطور خلاصه در اینجا میپردازم «...
شادروان اسماعیل رائین در کتاب «حقوق بگیران انگلیس در ایران» :
«اولین موقوفه ای که در اختیار شعبه اوقاف هند در بغداد برای تقسیم در ایران و بین النهرین قرار داده شد، قریب یکصد لک روپیه بود که به پول ایران در روزیکه وقف گردید در حدود سیصد میلیون قران میشد.
نایب السلطنه هندوستان این موقوفه را که ظاهرا متعلق به (صوبه اود) فرمانروای لکنهو بود، ولی در حقیقت واقف آن که یکزن رقاصه شیرازی الاصل بشمار میرفت ،بنام سپرده ثابت در بانک دولتی انگلستان در لندن به امانت گذارد ،تا سود و ربح آن همه ساله به تهران منتقل شود و در اختیار شعبه اوقاف هند در کنسولگری بغداد قرار گیرد»
شادروان خان ملک ساسانی در کتاب «دست پنهان سیاست انگلیس در ایران» :
« ...بطوریکه از طرف خود انگلیسیها شهرت داده میشد ،رقاصه زیبای عشوه گری که از هفتاد و دو ملت در طول زمان دلربایی کرده و تمول بسیار به چنگ آورده بود ،چون در هندوستان بعنوان یک فرد شیعه و بلاعقب از دنیا رفت ،دولت انگلستان را وصی قرار داد تا عایدات و دارایی هنگفت او را همه ساله در میان علما و طلاب شیعه تقسیم نمایند«...
سر آرتور هاردینگ وزیر مختار انگلیس در کتاب «یک دیپلمات در شرق» :
«اختیار تقسیم وجوه موقوفه (اود (oudhهند در دست من مانند اهرمی بود که با آن میتوانستم همه چیز را در بین النهرین و ایران بلند کنم و هر مشکلی را حل و فصل نمایم»
برای آگاهی بیشتر در زمینه پول هند و موقوفات دیگر ،کتابهای نامبرده دیده شود.