اولین پادشاهان سلسلۀ ساسانی را علاقه طبیعی نسبت بولایت پارس مسقط الرأس خود بود و از این جهت نقوش خود را در صخره‌های حوالی استخر کنده‌اند. اما علاوه بر مسئله حب وطن این انتخاب سبب دیگر هم داشت و آن تذکر عهد پرافتخار دولت هخامنشی بود، که قبور شهریارانش در صخره نقش رستم قرار دارد.[۱] استخر شهری مستحکم و دارای حصارهای متین بود و چون وارث شهر قدیم پارسه محسوب می‌شد، که ویرانه آن حکایت از مجد و عظمت گذشته می‌کرد، آنجا را ساسانیان کرسی مقدس و محترم دودمان خود ساختند.[۲] ظاهرا مؤسس سلسله ساسانی گاهی در شهر گور (فیروزآباد کنونی) که جنوبی‌تر از استخر واقع
- ↑ از اینکه در روایات و حماسه ملی مطالب بسیار کمی راجع بزمان هخامنشی باقیمانده، معلوم می‌شود، که جزئیات تاریخی آن دوره حتی در آغاز عهد ساسانی هم فراموش بوده است. رک کریستنسن، کیانیان، ص ۱۴۶ و ما بعد.
- ↑ راجع به استخر رک شوارتز P. Schwarz ، ایران در قرون وسطی Iranim Mittalter ، ج ۱، لیپزگ ۱۸۹۶، ص ۱۳ و بعد. بموجب کتاب پهلوی شهرستانهای ایرانشهر این شهر را یکی از پادشاهان اشکانی موسوم به اردوان بنا کرده است. مصنفان ایرانی و عرب بنای آن را به شاهان مختلف تاریخ داستانی نسبت می‌دهند. رک مارکوارت، فهرست کرسیهای ایالات ایرانشهر، ص ۹۱ و ما بعد.
می‌شود، که متوجه اوست. لهمان هریت Lehmann-Haupt گمان می‌کند، که آثار محو شده یک کتیبه پهلوی را در روی جامه یکی از آن دو پیاده تشخیص داده است. به عقیده زاره، که لهمان هویت بعقل آن پرداخته است، کتیبه محتمل است مربوط به اردشیر اول و پسرش شاپور باشد. که مورد ستایش ارمنیان شده‌اند. رک جکسون، ایران در گذشته و حال Persia Past and present ، ص ۸۰ و بعد: لهمان هویت، ارمنستان در گذشته و حال Armenien einst und Jetzt ، ج ۱، ص ۳۱۶ و ما بعد و ۵۳۵؛ هرتسفلد، پایکولی، ص ۳۱.
