Omnesque medicinam Romae Professos et liberalium artium doctores Quo libentius et ipsi urbem incolerent et .Coeteri appeterent Civitate donavit از کتاب «زندگی سزار» نوشته Suétone.
یعنی: او به تمام آنهائی که در روم به طبابت اشتغال داشتند و هنرهای آزاد را تعلیم می دادند - حق اقامت داد به این امید که آنان برای همیشه در آنجا مقیم شوند و همۀ دیگران نیز میل کنند که به روم بیایند.
بدین ترتیب سزار می خواست که:
۱- روشنفکرانی که در روم بودند همانجا بمانند و بدين ترتيب يك دسته دائمی از این روشنفکران بوجود آید. چه اگر بطور دائم در آنجا نمی ماندند نمی توانستند يك سازمان فرهنگی بوجود بیاورند. مثل اینکه قبلا جریان رفت و آمدی وجود داشته که حالا می بایست متوقفش کرد والخ ...
۲- بهترین روشنفکران تمام امپراطوری روم را به شهر روم بکشاند و بدینوسیله تمرکزی بسیار مؤثر بوجود آورد، بدین ترتیب بود که در روم تشکیل دسته روشنفکران «امپریال» شروع شد و امتداد آن تا روحانيت كاتوليك آمد و در تاریخ روشنفکران ایتالیائی با خصلت «جهان وطنی»، تا قرن هیجدهم، اثری آن چنان عمیق به جا گذاشت.
این فاصلهٔ نه تنها اجتماعی بلکه ملی و نژادی، بین توده های بزرگ روشنفکران و طبقهٔ حاکم امپراطوری، پس از سقوط امپراطوری روم باز به صورت فاصله بین جنگجویان ژرمنی و روشنفکران رومی نژاد که دنباله برده های آزاد شده بودند، به چشم می خورد. به این پدیده پیدایش و رشد کاتولی سیستم سازمان مذهبی هم اضافه شد که طی قرون متمادی قسمت بزرگ فعالیت روشنفکری را به خود جذب می کرد و انحصار مدیریت فرهنگی را همراه با مقررات کیفری برای آنها که با این انحصار مخالفت می کردند یا حتی از آن دوری می جستند، اعمال می کرد. می بینیم که بدین ترتیب پدیده کم و بیش حاد (بسته به عصرهای مختلف) نقش جهان وطنی (کسموپولی تیسم) روشنفکران این شبه جزیره همیشه تظاهری داشته است. حالا اختلاف های مهم را در رشد روشنفكران يك سلسله از کشورها یا دست کم مهم ترین این کشورها متذکر شویم. با قید این نکته که این نظرها باید وارسی شوند و بطور عمیق بررسی گردند.
