و رباعیات او را ندیده و نخوانده باشد و در هر حال پادشاهی را که در حین اعطاء فرمان حکومت مشروطه بملّت خود، چشمانش را اشک عطوفت تر کرده، نمیتوان دارای جهالت و غباوتی شناخت که عبدالله بیک خیال کرده است. فقط، میشود تصوّر کرد که در آنموقع که هیئتی از دوستداران ایران بحضور شاه مشارالیه رسیده، او، از آنان طرح مسائل مهمّتر و راهنمائیها و بلکه مساعدتهای سیاسی عمدهای را انتظار داشته و وقتی که منظور آنانرا فهمیده، ممکن است که از روی شدّت تأثّر و غایت یأس بر زبان رانده باشد که «آقا، اینها چه چیز است» و واقعاً هم از قرنها پیش اوضاع و احوالی برای شاه نامبرده بارث باقی مانده بوده که بهیچوجه مجال افکار و اقداماتی مانند بنای مزار آبرومندی برای خیام نمیداده است و همین ادبار و انحطاط همه جانبه بود که مردم را بستوه آورده و منتهی بنهضت مشروطه خواهی گردید. پس از استقرار اصول مشروطه نیز حوادث هولناک عالم و لطمات شدیدی که این حوادث بایران زد و طوفانهای موحشی که در این کشور تولید کرد بعلاوهٔ گرفتاریهای اختصاصیی که خودش داشت، بازهم، فرصت اینگونه ترمیمات را نمیداد؛ تا اینکه در سالهای اخیر، انجمن آثار ملّی، که از رجال وطنخواه و خیّر بمنظور انجام این قبیل امور تشکیل یافته، در ضمن سایر اقداماتی که برای احیای آثار باستانی و تعمیر و نگهداری ابنیهٔ تاریخی و بزرگداشت مفاخر ملّی در تمام نواحی کشور آغاز کرده؛ بتجدید بنای آرامگاه خیام نیز شروع نمود. استخوانبندی این بناء، در سال ۱۳۳۹ بسر آمده و قسمت عمدهٔ مراحل دیگر آن در سال ۱۳۴۰ انجام یافته و باقی ساختمانش در نیمهٔ اوّل سال ۱۳۴۱ بپایان رسید. روی کار بنای آرامگاه، معرّقکاری سنگی است. سقف زیرین گنبد، کاشیکاری معرّق است. بدنهٔ بنا، کاشیکاریهای معرّق لوزی شکل بزرگی است حاوی منتخباتی از رباعیات خیام بخط تعلیق بسیار درشت و نقوش گل و بونهٔ اسلیمی در جبهههای خارج و داخل آن. اطراف محوّطهٔ خارج بنا آب نماهائی است با سنگ گرانیت. دیوارههای بلند کرسی بنا با سنگ برافراشته شده. بین کرسی محوّطه و بقعهٔ امامزاده محمّد محروق نردهٔ کوتاه سراسری نصب گردیده. محوّطهٔ آب نماهای اطراف آرامگاه خیام بوسیله سنگهای گرانیت طبیعینما پوشش
برگه:NadereAyyamRobaiyatKhayyam.pdf/۳۱۱
این برگ همسنجی شدهاست.
آرامگاه خیام
۳۰۱
