| طربخانهٔ اهل فضل است و هست | «طربخانه»[۱] تاریخ اتمام او.» | |||||
ملتمس از سالکان مسالک تشرّع و مالکان ممالک تورّع آنکه احیاناً اگر ضرورت، بیتی با نکته‌ای مستبعدالمعنی بالّظاهر علی شوارع الشرع کتابت افتد، میلان اعتقاد را بتحقیق آن جازم نشمرند و هر آینه این گمان نبرند والله علیم بما یفعلون[۲] ربَّنا لاتُزغْ قُلوبَنا بعدَاذ هدیتَنا وَهَبْ لنا من لدُنک رحمةً انّک انتَ الوهّاب»[۳].
بعد از این مقدمه، رباعیات قریب المضمون، بدون آنکه بده فصل مذکور در آن تقسیم گردد، پشت سرهم بسلک تحریر کشیده شده و در اواخر مجموعه مطالبی مخلوط با افسانه‌هائی درج شده که چون افسانه‌ها در مبحث (افسانه‌های مربوط بخیام) نگاشته خواهد شد، ذیلاً فقط بنقل مطالب دیگر آن اکتفا میشود:–
«در تواریخ قدما مسطور است که حضرت شیخ الّسعید ابوالخیر (قدس‌الله سرّه العزیز) با حکیم خیام معاصر بوده‌اند و میان ایشان تردّد رسل و رسائل بسیار بوده؛ از جمله یک نوبت حضرت حکمت مآبی این رباعی را بطریق اعتراضات حکما نوشته بحضرت شیخ الاسلامی فرستاد:–
- «دارنده چو ترکیب طبایع آراست،
- از بهر چه او فکندش اندر کم و کاست؟.
- گر نیک آمد؛ شکستن از بهر چه بود؟.
- ور نیک نیامد این صور؛ عیب، کراست؟!.
و ایشان جواب آن نوشته اند:–
- «خیام، تنت بخیمه میماند راست،
- جان سلطانی که منزلش دار بقاست،
- ↑ عبارت (طربخانه) بحساب جمل و بدین ریز (ط – ۹. ر – ۲۰۰. ب – ۲. خ – ۶۰۰. ا – ۱. ن – ۵۰. ه – ۵.) مجموعاً ۸۶۷ میشود که تاریخ تدوین مجموعه است.
- ↑ یعنی؛ خدا داناست بر آنچه می‌کنند.
- ↑ آیه ششم سورهٔ سوم (آل عمران) یعنی؛ ای پروردگار ما مایل مکن بباطل دلهای مارا پس از آنکه راه نمودی مارا ببخش مارا از نزد خود رحمتی که توئی بسیار بخشنده.
