فصل ششم
حکمای فرانسه درسده هیجدهم
سد: هیجدهم را در تاریخ فرانسه عصر فیلسوفان می گویند ولیکن آن فیلسوفان به مسائل حکمت نظری چندان توجه ننموده ، و بیشتر به امور سیاسی و اخلاقی پرداخته اند ، وحکمت را با ادب آمیخته اند چنانکه مـی تـوان گفت : بیان احـوال ایشان به تاریخ ادبیات بیشتر مربوط است تا به تاریخ فلسفه ، اگر هم به حکمت نظری توجهی کرده اند ، برای انتقاد بوده و نسبت به فلسفه اولی و مخصوصا الهيات زبان استهزاء و بی اعتقادی در از کرده اند . وقد و بند رعایت جلب بزرگان دین ودنیا را رها کرده ، خود را آزاد فکر خواندند[۱] بعضی از ایشان یکسره مادیومنکر روحانیات بودند و بعضی منکر نبودند ولیکن به عقاید حکمای پیشین وقعی نگذاشته و آنها را خیالبافی و لفاظی پنداشته اند. از این جمله آنان که صاحب نظر وهوشمند بودند، در فلسفه نظر به تحقیقات لاك وهيوم داشتند، ودرعلوم طبیعی و ریاضی پیرو نیوتن بودند. در سیاست هم روش حکومت انگلیس را می پسندیدند ، و آن را ترویج می کردند چنان که می توان گفت: در هیجدهم فرانسویان از هر جهت پیروانگلستان بوده اند. رویهم رفته حکمای فرانسوی آن دوره در حکمت نظری هنری نشان نداده اند ، اما در اخلاق وسیاست و امور اجتماعی مقامی بلند دارند. بیشتر از این جهت که فصیح و بلیغ وخوش بیان وشیرین سخن بودند؛
- ↑ Libre penseur
