که معلوم کند که آنچه امروز داریم ومیدانیم همه وقت نداشتیم و نمی دانستیم، و چه کسان به هوش خدا داده وقوه تحقیق آن مجهولات را معلوم کرده ، و در پیش بردن آن حقایق مجاهده نموده اند
بخش سوم
ولتر
«ولتر»[۱] که از مشهور ترین مردمان است . در ١۶٩٤ در پاریس به دنیا آمده است ، از جوانی بلکه از کودکی استعدادشاعری وذوق ادبی او نمایان بود ، در محافل ادبی رفت و آمد می کرد و به خوبی پذیرفته میشد . شاهزادگان و بزرگان و بانوان با کمال به او مهربان بودند ، ولیکن طبعش مایل به بدگوئی و انتقاد و حتی هجو ساختن بود از این روچندین مرتبه به زندان و تبعید گرفتار شد ، از جمله يك نوبت به انگلستان رفت و سه سال آنجا ماند و به فلسفه وعلم وادب واوضاع آن کشور واحوال مردمش آشنا شده و بسیار پسندید تا نزديك به چهل سالگی آثارمهمی که از اوظاهر شد شعر بود ، به صورت داستان با تئاتر با قطعات متفرق ، پس از آن هم تا آخر عمر همین قسم آثار از خودظاهر می نمودو لیکن علاوه بر آن کارهای دیگر نیز می کرد و به نظم یا نثر تحقیقات انتقادی علمی و ادبی وفلسفي منتشر می ساخت، وبعضی از نوشته های اوچنان زننده بود که به حکم دولت سوزانیدند . با اینهمه به واسطه روابطی که با اشخاص متنفذ داشت آسیب بزرگی به او نرسید ، بلکه به امتیازات دولتی هم نایل گردید، که از جمله عضویت آکادمی یعنی فرهنگستان فـرانـه بود . آن اوقات یعنی در نیمه سده هيجدهم «فردريك دوم[۲]، در پروس سلطنت می کرد، و او از بزرگان پادشاهان است واز خصایص او ذوق
