بخش ششم
كندياك
دانشمندان فرانسوی که درین فصل از ایشان یاد کردیم ؛ همه در راه معارف مجاهد بوده ، وہ خرافات و نادانی و ظلم و ستم و آداب نا پسندیده مبارزه کرده اند ، و از این در آن کسان و دوره ایشان را پرتو افکن نامیده اند ، ولیکن هيچيك سازنده حکمت به معنی که ما در نظر داریم نبودند ، و فقط به نشر علم و تبلیغ افکار جدید اهتمام ورزیدند. درسته هیجدهم از فرانسویان تنها یکی است که در گوشه عزلت به تحقیق حکمتی پرداخته ، واز خود فلسفه مستقلی ساخته ، و در حالی که با اصحاب دایرة المعارف دوست بود به زد و خوردهای ایشان در امور دینی و اجتماعی مداخله نکرده ، زندگانی آرامی به سلامت بسر برده است و او «اتین بونو در کندياك»[۱] نام داشت.
در سال ۱۷۱۵ متولد شد و در ۱۷۸۰ در گذشت. در صنف کشیشان بود اما به کشیشی عمل نمی کرد . مردی فاضل و نویسنده ، و يك چند مربی یکی از شاهزادگان ایطالیا بود ، برای تربیت آن شاهزاده تصنیفهای بسیار کرده ، در علم اقتصاد نیز تحقیقات نموده ، ولیکن به فلسفه بیشتر معروف است ، و بالاختصاص دو کتاب ازاو یاد می کنند: یکی رساله ای در منشاء «علم انسان»[۲] و دیگری کتاب در «احساسات»[۳] وچون در زندگانی بسیار ساده حرکت می کرد ، و عاقل ومحتاط بود سر گذشتی که نقل کردنی باشد ندارد.
***
فلسفة كندياك دنباله فلسفة لاك است ، یعنی تحقیق در اینکه علم
