زندگانی آگوست کنت به خوشی نگذشته است ، اشتغال به امور علمی و فلسفی به او مجال نمیداد که به فکروسعت معاش باشد ، طبع مستقلی هم داشت که با کسی سازگار نمیشد و از حسن معاشرت عاری بود ، حتی مصاحبت زوجه هم برای او ناخوش واقع شد ، اگر چه ظاهرا تقصیر از طرف خود او بوده است ، در هر حال پس از چندین سال همسری از یکدیگر جدا شدند . درجهـل وهفت سالگی به زن جوانی دل بساخت ، و آن زن پیش از آنکه مزاوجت واقـع شود در گذشت، اما دانشمند تا آخر عمر مهر او را از دل بیرون نساخت روزی به بار مرتبا باسوز و گداز از او یاد می کرد و هفته اي يك بار به زیارت خاکش میرفت ، وازاین روذرق محبت چشید و تغيير حالي پیدا کرد که شاید در افکارش هم تأثیر بخشیده باشد .
گذشته از اخلاق معاشرتی احوال اگوست کنت عجیب و صفاتش عالی بود ، عزم راسخ و استقامت و فکر مستقل داشت ، و خیر خواه عالم انسانیت بود و خیالش بیشتر در این راه سیر می کرد قوه کار و حافظه اش عجیب بود ، ازسی سالگی به بعد کتاب و نوشته نخوانده و در تحقیقات علمی و فلسفی همه از ذخیره خاطر مصرف کرد ، درچیز نویسی هم به یاد داشت و مسوده محتاج نبود ، مطالب يك فصل بلکه يك كتاب را هر قدر غامض و پیچیده بود در ذهن جمع آوری و مرتب می کرد ، سپس يك نفس به نگارش می پرداخت.
تصنیف اصلی او همانست که دوره فلسفه تحققی نام دارد ، ودرين کتاب فلسفه تحققی را بنیاد گذاشته است ، تصانیف دیگر هم دارد از جمله یکی که موسوم به «سیاست تحققی»[۱] است ، رسالات دیگر هم در اخلاق و فلسفه و امور اقتصادی تهیه می کرد که عمرش به انجام آنها رفا ننمود ، راز عجایب امرار اینست که در سالهای آخر زندگانی دیانتی به اسم «دیانت انسانیت» تأسیس نمود وجمعی به او گرویدند، و در ضمن بیان عقاید او در این باب هم اشاره خواهیم کرد.
(1)
-١٠٤
- ↑ Système de Politique positive
