معلق می باشند زمین مرکز عالم نیست ، بلکه خورشید مرکز استم آنهم نه مرکز کل جهان. زیرا که معلوم نیست مرکز جهان کجا است؟ و آیا مرکز و محیطی دارد یا ندارد ؟ خورشید مرکز عده ای از کرات است که به گرد او می چرخند ، واز او کسب روشنایی و گرمی می کنند. رزمین نیز یکی از آن کرات است ، ومدار گردش آنها هم دایره نیست بلکه بیضی است ؛ وقواعد حرکت آنها نیز به دست آمد ، و معلوم شد جهان آن اندازه که ما می بینیم ومیفهمیم ازعد: بسیاری از کرات مانند خورشید تشکیل شده ، که خورشید یکی از آنها است و آن دیگرها نیز شاید مانند خورشید هريك ستارگان کوچکتر تابع خـود داشته باشند ، که آن خورشیدها ستاره های ثابت نامیده شده ، وستاره های کوچکتر که تابع آنها می باشند و دور آنها می چرخند ، سيارات نام دارند و بعضی از سیارات هـم کـراتی دارند کوچکتر از خودشان که بر گرد آنها می چرخند ، چنانکه کره ماه بر گرد کمر زمین می چرخد ، و بنابراین مشابهت به سیارات کوچکتری که بر گرد سیارات بزرگتر می چرخند قمر نام نهاده ایم[۱] و اختلاف عالم علوي وعالم سفلی حقیقت ندارد ، وكون وفـاد در سراسر جهان حکم فرما است.
و نیز به واسطه مسافرتهای زمینی و دریایی بسیار که از هر سو در روی زمین واقع شد ، دانستند که : دریاها گودال هایی هستند درسطح کره زمین، که از آب پر شده اند و کره آبی که بر کره خاك احاطه داشته باشد وجود ندارد ، و دریاها و اقیانوس ها همه جزء کره زمین می باشند يعني يك كره زمین است که بعضی از نقاط سطح آن خاك است، و بعضی آب . و کم کم دانسته شد که هوای محیط بر کره زمین هـم وزن و سنگینی دارد ، و بر سطح زمین وهرچه روی آن هست فشار می آورد . وهمچنین اجزای زبرین هوا براجزای زیرین فشار دارند . و اندازه وزن هوا را معلوم کردند ، ومیزان فشارش را به دست آوردند ، و
- ↑ سیارات خورشید را به فرانسه Planetes راقمار سيارات را Satellites می گویند.
