است که این قاعده را به دست آورده است و آن قانون تحول و تکامل است[۱] که تا اندازه ای که ما یافته ایم ، جریان احوال جهان و جهانیان مظهر این قاعده است . به این معنی که چون در علوم و فنونی که دانشمندان ترتیب داده اند ، به درستی می نگریم می بینیم همه در واقع تاریخ تحولات عوارض وحوادثی می باشند که موضوع آن علوم وفنونند ، وچون در آن حوادث به درستی نظر می کنیم درمی یابیم که : نخستین امری که واقع می شود اینست که اجزاء وعـواملی پراکنده يك جا فراهم می آیند و با هم ترکیب ودرهم فشرده میشوند و تراکم می یابند[۲] مانند اینکه حدوث ابر چنانست که ذرات و قطرات آب و بخار که در هوا پراکنده اند ، بهم نزديك و مجتمع می کردند وهمه حوادث وعوارض اینحال را دارند و تا آنجا که هیئت جهان خورشیدی بهمین قسم ساخته است ، یعنی در آغاز اجزا وذرانی در فضا پراکنده بود کم کم به صورت ابر رقیقی گرد آمده[۳] و در ظرف زمانی در از متراکم گردیده . و خورشیدی صورت گرفته است بی بزرگتر ورقیق تر از آنکه امروز میبینیم ، و در اثنای متراکم شدنش پاره ها از جسمش جدا شده و سیارات را تشکیل داده است ، آن سان که كانت و لاپلاس بیان کرده اند[۴] ونیز به وجود آمـدن موجودات جاندار از گیاه وجانورو انسان بر این روش است که اجزاء وعناصر پراکنده از اطراف فراهم می آیند و اندام آن موجودات را تشکیل میدهند ، حتی این که صورت بستن تصورات وتصديقات وافكار هم در ذهن انسان به همین وجه واقع می شود ، و در میان افراد بشر نیز تشکیل خانواده ها و قبایل واهم و دول به همین طریق است که
- ↑ Evolution
- ↑ Concentration
- ↑ و بهمین جهت اروپائیان این حالت راین مرحله از جهان را nebulease یعنی حالت ابری می خوانند و در آسمان جهانهایی که به این حالت باشند بسیارند که با دوربین و بعضی هم با چشم دیده میشوند ، و آنها را بهمان اسم می خوانند و دانشمندان ما ستاره سحابی می گفتند.
- ↑ و ما در صفحه ١٤٩ به آن اشاره کرده ایم .
