کت جزری هم چون به غایت رسید باز حرکت مدی را از سر گیرد .
اینست بیان بسیار محملی از قانون تحول و تکامل که آن را نشو وارتقاء هم ترجمه کرده اند ، وبنياد فلسفه هربرت اسپنسر و موضوع تحقیقات او در کتاب «مبادی نخستین» می باشد و در تصنیفهای دیگرش که اينك به آنها اشاره خواهیم نمود ، از جنبه های دیگر آن را تکمیل نموده است ، واین فلسفه بالاقل اصول و کلیاتش امروز در نزد اهل علم مقبول ومسلم است ، با آنکه البته مشکلات ومجهولاتی هم در دنبال خود باقی گذاشته است.
***
قانون تکامل چنانکه از بیان مختصری که کردیم برمی آید، تنها مربوط به عالم بیجان نیست ، بلکه شامل جاندار ها هم هست و در این نوع موجودات بسیار ظاهر تر و مهم تر است ، و هربرت اسینسر راجع به جانداران نیز در جلد کتاب به نام «اصول جان شناسی»[۱] دارد که اگر بخواهیم از مندرجاتش سخن بگوئیم هر اندازه بفشاریم، بیش از گنجایش این کتاب تفصیل برمیدارد همین قدر اشاره می کنیم که آن فیلسوف جان داشتن، راچنین تعریف می کند که ، هر موجودی که روابط درونی او همواره از روابط بیرونیش متابعت کند ، یعنی احـوال اختصاصی وجـود او با مقتضيات خارجی دائمـا سازگار شود ، جان دار است و هر چه این سازگاری تمامتر باشد حیات آن وجود کاملتر است.
جان درجسم بیجان چگونه وارد شده نمیدانیم ، اینقدر معلوم است که وقتی اوضاع روی کره زمین در ضمن تحول به جایی رسیده است که برای ظهور حيات مناسب ومساعد شده است ، و جانداری که ظهور کرده البته در حالتی که بسیار ساده و بی شاخ و برگ بوده ، و چنانکه لامارك وداروين تحقیق کرده اند به واسطه تأثير محيط واینکه احوال موجود جاندار به ارث به نسلش منتقل میشود ، و بنا بر قاعدة
- ↑ Principles of Biology
