وحالت بیخودی اصلی بازگردد و تا جهان به آن مرتبه از سعادت نرسیده است ما افرادمردم به جای اینکه دنبال سعادت وخوشی خود که امری موهوم است باشیم ، باید در ترقی نوع وجماعت بکوشیم ، و اگر هم خوشی وسعادت برای افراد باشد در اینست که از خود بگذرند و به فکر دیگران باشند .
لفظی را که در این فصل «بیخود » ترجمه کردیم و ناخودآگاه نیز می توان گفت ، و در فصول آینده باز به این اصطلاح بر خواهیم خورد .
***
دانشمندان آلمانی که در این دوره تحقیقات فلسفی کرده اند بسیارند ، و به نکات لطیف دلپذیر برخورده اند ، ولیکن روی همرفته کلیات تحقیقاتشان به اصول عقاید حکمای بزرگ دیگر که پیش از این به آنها اشاره کرده ایم برمی گردد، كه يك يا چند اصل از آنها را گرفته و مورد مطالعه ساخته ، و شاخ وبرگ بر آن قرار داده یا به تعبیرات دیگر در آورده اند . والبته آگاهی از آنها برای وسعت نظر سودمند است ، ولیکن این مختصر گنجایش شرح آنها را ندارد .
یکی از دانشمندان آلمانی این دوره که به سکوت گذاشتن نام او روا نیست « ویلهلم وونت »[۱] است (۱۸۳۲ تا ۱۹۲۱) که احاطه عجیبی در رشته های بسیار از علوم و فنون داشته ، و در فلسفه نیز نظریات قابل توجه اظهار نموده ، ودرروانشناسی آزمایشی دنباله کار فخنر را گرفته و از مؤسسان مهم این فن به شمار رفته است.
اينك اين فصل را به بیان اجمالی از فلسفه « نیچه»[۲] که نغمه تازه ایست وغوغا برپا کرده است پایان میدهیم.
نیچه
نیچه در سال ١٨٤٤ به دنیا آمد خانواده پدرومادرش همه کشیشان
