با مؤسس فلسفة تحققی این بود که تدین به دین انسانیت را که اگوست کنت تأسیس کرده بوداختیار تنمود، و بسیاری دیگر از حکمای تحققی نیز روش لیتره را پیش گرفتند . ولادتش در ۱۸۰۱ ووفاتش در ۱۸۸۱ واقع شده وهشتادسال عمر کرده است.
ارنست رنان[۱]
در ۱۸۲۳ زاده و در ۱۸۹۳ در گذشته است، نویسنده ای عالیمقام و بسیار باذوق است ، بیشتر متوجه به تاریخ است و معتقد است که علم و حکمت در ضمن تاریخ به دست می آید ، در آغاز عمر در رشته دیانت کار می کرد ، اما به زودی از عیسویت ایمان بریده به علم پیوست ، و مستند شد که جز به وسیله تحقیق علمی به حقیقت نمی توان رسید ، وبشر جزبه علم به سعادت نایل نخواهد شد ، ولیکن آنچه از آن رو گردان شد اعتقاد به خوارق عادات ومعجزات و کرامات بود، نوع داستانها که در تورات و انجیل نقل شده، وتثليت والوهيت مسیح و امور دیگری از این قبیل که دین سازان اساس و اصول دین و مسیحیت قرار داده اند ، وگرنه روی دلش به سوی تعلیمات دین بود، ومخصوصا به حضرت عیسی و حواریون او و انبیاء بنی اسرائیل ارادت می ورزید ، وقسمت عمده آثارش مربوط به تاریخ و تحقیق از دین یهود و مبانی دیانت نصاری است ، اما نه بروجهی که کشیشان و اولیاء آن ادیان می پسندند اصول عقایدار اینست که ، از ذات باری جز اینکه وجودش را تصدیق کنیم سخنی نباید گفت ، او حقیقت و اصل است ، و دیگر چیزها ظواهر وعوارضند همه آزار برمی آیند و به او برمی گردند . مشرب فلسفی «ارنست رنان» به مشرب هگل نزديك است و به وجهی می توان گفت اسالت تصوری است و خدا را همان مطلوب تصوری معقول غیر محسوس میداند ، حقیقتی که در کل است ادراکی که درمتن جهان نهفته است . به عبارت دیگر، خدا همان کل است ،
- ↑ Ernest Renan
