برگه:Tarikh-e Tabarestan.pdf/۱۳

این برگ هم‌سنجی شده‌است.
یا

نسخهٔ ب حدّ وسط ما بین نسخهٔ الف و نسخه‌های معمولی تاریخ طبرستان است باین معنی که نه بصحّت و قدمت و تمامی الف است و نه بخرابی و جدّت و نقص نسخه‌های معمولی. فضل آن بر نسخه‌های معمولی تاریخ طبرستان از لحاظ مندرجات بآن است که از قسمت مهمّی از سقطات آنها مبرّاست مخصوصاً در قسم سوّم که قسم یا مجلّد آخر کتاب باشد بغیر از الف از تمام نسخه‌های مشهور و معمولی تاریخ طبرستان کامل‌تر است و مقداری از اشعار و عبارات عربی را در قسم اوّل که نسخه‌های دیگر سوای الف ندارند دارد و ضبط آن نیز بصحّت نزدیکتر است امّا در مقابل این نسخه نیز بر همان عیوب و تصرّفات که در تاریخ طبرستان وارد شده مشتمل است، هم قسم دوّم آن مثل قسم دوّم موجود در نسخه‌های دیگر بجز الف الحاقی است و هم همان خللهائی را که در پس و پیش شدن مطالب در نسخه‌های دیگر وجود دارد و بآنها اشاره کردیم متضمّن است گذشته از اینها قسمت مهمّ اشعار و عبارات عربی را که در الف هست ندارد و در قسم سوّم با اینکه این نسخه بعد از الف کاملترین نسخه‌هاست کاتب آن شیوهٔ اختصار اختیار نموده و عبارت مؤلّف را با انداختن مطالبی یا آوردن اجمال بیانات او خلاصه کرده‌است بطوریکه در این قسمتها ب مثل آنست که نسخهٔ مستقلّ دیگری است ولی مرتبه‌ها ناقص‌تر از الف و کاملتر از جمیع نسخ دیگر.

بدبختانه غیر از تصرّفی که در این نسخه از بابت مختصر کردن قسمتهای اخیر آن روی داده عیب دیگری نیز پیدا کرده‌است و آن چند فقره الحاقاتی است از جانب دیگران بر آن‌که مسلّما از مؤلّف اصلی نیست مثل دو حکایتی که در باب عجایب طبرستان در این نسخه آمده و هیچ‌یک از آنها در نسخه‌های دیگر نیست (رجوع کنید بصفحات ۸۵–۸۶ و ذیل آنها) حکایت اوّل را ما عیناً در میان دو قلاّب در این متن چاپ کرده‌ایم ولی حکایت دوّم را که از عجایب المخلوقات قزوینی منقول بوده و بعلّت تقدّم عصر محمّد بن حسن بن اسفندیار بر مؤلّف عجایب المخلوقات در الحاقی بودن آن شبهه‌ای نمی‌رفت حذف نمودیم.

نسخهٔ ب هم مانند سایر نسخ معمولی تاریخ طبرستان بر همان ذیلی که دنبالهٔ این کتاب را تا حدود سال ۷۵۰ می‌کشاند و از تاریخ رویان اولیاءاللّه آملی التقاط