برگه:TarikhMokhtasareDolateGhadimeRoom.pdf/۳۴۸

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
— ۳۴۶ —

خود میخوانم. قاضی بایشان میگفت در جلو شاهدهائیکه اینجا حاضرند این راه را بگیرید و بروید. متداعیان چند قدم میرفتند مثل اینکه بآن زمین رسیدند. پس یکی از شهود بایشان می‌گفت مراجعت کنید آنگاه مراجعت می‌کردند مثل اینکه از زمین برگشته‌اند و هریک کلوخی در دست داشت که نماینده آن زمین بود آنگاه آداب سابق‌الذکر را دربارهٔ کلوخ بجا می‌آوردند و مرافعه را شروع میکردند.

در نزد رومیان قوانین را تحت‌اللفظ رعایت میکردند و بمعنی نمیپرداختند و بنابراین در هر موقع میبایست همان عباراتی که قانوناً مرسوم شده ادا نمایند و اگر کسی یک کلمه تغییر می‌داد حق او ساقط میشد مثلا یکنفر ملاک با همسایه خود مرافعه داشت که تاک مرا بریده است بنا بر عبارت قانونی می‌بایست بگوید درخت مرا بریده است چون بجای لفظ درخت کلمه تاک استعمال کرد حق را بطرف همسایه او دادند.

تغییر قوانین رومی - قوانین حقیقی رومی مبنی بر آداب و رسومی بود که از قدیم بواسطهٔ حکام درباره افراد ملت روم مجری شده بود اما در مورد محاکمهٔ خارجیان قوانین دیگر معمول میداشتند و این قوانین ملل بتدریج از روی مبانی و اصول عادلانه و بنا بر تجارب چندین قرن وضع شده و بواسطهٔ رسوم قدیمه مقید نبود و حکامی که آنها را وضع کرده بودند آزادانه فقط