مفاخرشان را بیشتر رونق بدهد و ارادهای را که در نکوکاری دارند نیرو بخشد. جزین نظر دیگری هم توانیم داشت؟ ایران شریفترین کشور آسیاست. فرانسه نخستین کشور مغربست، بر ملل و ممالکی حکمراندن که طبیعت بزیباییشان مایلست و خواستار آنست که ایشان را از محصول فراوان توانگر بکند، فرمانروایی بر مردم صنعتگر و هوشیار و دلیری که درین دو کشور سکنی دارند آیا از هر سرنوشتی پسندیدهتر نیست؟ ولی در روی زمین کشورهایی هست که طبیعت آنها حقناشناس و عقیمست، و از تولید آنچه برای معاش لازمست دریغ میورزد. درین کشورها مردم مضطر و حریص و حسود بجهان میآیند و بدا بحال اقطاری که آسمان با آنها مساعدست ولی در ضمن آنکه نیکی خود را در بارهشان دریغ نمیکند پادشاهان کاری و بیباک بایشان نمیدهد، تا بتوانند از نتایج جاه طلبی و حرص و فلاکت ایشان را حفظ کنند.
روس ها از بیابانهای خود کسل شدهاند و بزیباترین قسمتهای کشور عثمانی تجاوز میکنند، انگلیسها که بجزیرهای تبعید شده بودند که ارزش کوچکترین ایالت دیار ترا هم ندارد ولع نسبت بثروت ایشانرا برانگیخت و در هندوستان قدرتی فراهم کردند که هر روز هراسانگیز ترست. این دولت را باید مراقب بود و باید ازیشان ترسید، نه از آن جهة که نیرومندند بلکه از آن جهة که حاجت دارند و شهوت دارند که نیرومند شوند.
یکی از خدمتگزاران من میبایست علایم دوستی مرا بتو رسانده باشد، آجودان ژنرال رومیو که امروز نزد تو میفرستم مخصوصاً مامورست از آنچه مربوط بمفاخر تو و قدرت تو و حوایج و منافع و مخاطرات تست تحقیق کند. مردیست که جرأت و فرزانگی دارد، خواهد دید که رعایای تو چه کم دارند تا آنکه دلاوری طبیعی ایشانرا بوسیلهٔ این صنایعی که چندان در مشرق زمین معروف نیست یاری کند، زیراکه وضع ملل شمالی و غربی معرفت آنرا برای همهٔ ملل جهان واجب کرده است.
من از اخلاق ایرانیان آگاهم و میدانم آنچه را که لازمست برای افتخار و امنیت خود فرا بگیرند بشادی و آسانی میآموزند. امروز ممکنست سپاهی مرکب از ۲۵۰۰۰ بیگانه ایرانرا قتل و غارت کند و شاید آنرا منقاد خود کند، ولی وقتی که رعایای تو ساختن اسلحه را بدانند و سربازان تو تربیت شوند که بمجموع حرکات سریع و منظم جمع بشوند و متفرق کردند، وقتی که بتوانند صواعق توپخانهٔ متحرکی را با خود یار کنند و سرانجام وقتی که مرزهای تو بوسیلهٔ قلاع عدیده مامون باشد و دریای خزر در موجهای خود بیرقهای بحریهٔ ایران را ببیند تو کشوری خواهی داشت که کسی حمله بآن نتواند و رعایایی خواهی داشت که کسی ایشانرا مغلوب نکند.