برگه:تاریخ روابط ایران و انگلیس (جلد۱).pdf/۲۵۳

این برگ هم‌سنجی شده‌است.
۲۴۳

در گرفت. لشکر زمان‌شاه شکست خورد و خود نیز گرفتار گردید و شاه‌محمود بفرمود تا هر دو چشم او را از بن برآورند.

قیصر میرزا پسر شاه زمان که در هرات نشیمن داشت شهر هرات را بفیروزالدین میرزا برادر شاه محمود گذاشته راه فرار پیش گرفت و در سمنان بدرگاه پادشاه پیوست»[۱]

مورخ معروف انگلیسی، جان ویلیام کی، در جلد اول کتاب تاریخ جنگهای افغانستان[۲] چنین مینویسد:

«در این هنگام که محمودشاه قندهار را فتح نمود زمان‌شاه با قشون خود در نزدکی سرحدات هندوستان بود و خیال حمله به هند را در سر داشت. همینکه از سقوط قندهار بدست شاه محمود مطلع شد فوری مراجعت نموده جنگ خونینی بین دو برادر در گرفت و زمان‌شاه مغلوب گشته بدست کسان محمودشاه گرفتار گردید. وفادارخان وزیر او بقتل رسید و خود زمان‌شاه از چشم نابینا گردید.

زمانشاه کسی بود که سالها حکومت هندوستان انگلیس از نفوذ و قدرت او در خوف و وحشت بودند. اینک که کار او بآخر رسید این خوف و وحشت نیز خاتمه پیدا کرد. سال ۱۸۰۲ میلادی (۱۲۱۷ قمری).»

باز در جای دیگر گوید:

«در این هنگام ترس و وحشت از افغانها فوق‌العاده زیاد بود، تا اینکه قشونهای ایران از طرف خراسان بفریاد ما (انگلیسها) رسیده و افغانها را در تحت فشار گذاشتند و ما را از ترس یک حمله پرخطری خلاص نمودند.»[۳]

در این تاریخ پیداست که دو قوه نیرومند اسلامی در دو مملکت تاریخی که هر دو در ادوار گذشته پهلوانی خودشان را در مد نظر داشتند، یعنی ایران و افغانستان،


  1. ناسخ‌التواریخ جلد قاجاریه.
  2. The war in Afghanistan by john William Kaye. London 1851-1857 این کتاب دو بار بطبع رسیده
  3. جان ویلیام کی (صفحه ۲۳)