برگه:تاریخ روابط ایران و انگلیس (جلد۱).pdf/۲۸۸

این برگ هم‌سنجی شده‌است.
۲۷۸

فیمابین دولتین علیتین بسته شده، قرارداد چنین است که اگر طایفه‌ای از طوایف فرنگستان بممالک ایران بعزم دشمنی بیایند و دولت علیه ایران از دولت بهیه انگلیس خواهش امداد نمایند، فرمانفرمای هندوستان از جانب دولت بهیه انگلیس خواهش مزبور را بعمل آورند و لشکر بقدر خواهش و سردار و اساس جنگ از سمت هندوستان بایران بفرستند و اگر فرستادن لشکر امکان نداشته باشد، بعوض آن از جانب دولت بهیه انگلیس مبلغی وجه نقد که قدر آن در عهدنامه مفصله که من بعد فیمابین دولتین قویتین بسته میشود معین خواهد شد، الحلال مقرر است که مبلغ و مقدار آن دویست هزار تومان سالیانه باشد که اگر دولت علیه ایران قصد ملکی خارج از خاک خود نموده در نزاع و جنگ سبقت با طایفه‌ای از طوایف فرنگستان نمایند امداد مذکور از جانب دولت بهیه انگلیس داده نخواهد شد. چون وجوه نقد مذکور برای نگاهداشتن قشون است، ایلچی دولت بهیه انگلیس را لازم است که از رسیدن آن بقشون مستحضر و خاطر جمع شود و بداند که در خدمات مذکوره صرف میشود.»

در جلد دهم کتاب معاهدات که ایتچی‌سون در سال ۱۸۹۲ در هندوستان بطبع رسانیده است گوید:

«این دو مواد قرارداد نوامبر ۱۸۱۴ اسباب زحمت و دردسر برای دولت انگلستان شده بود، اینک فرصتی بدست آمد که نماینده مختار انگلستان هر دو ماده را لغو نموده و مبلغ دویست هزار تومان وجه نقد، مقرری یک ساله را نقد داد و برای همیشه این دو ماده لغو گردید. این دو ماده ممکن بود باز در آینده اسباب اختلاف بین دولتین ایران انگلیس گردد. اینک بواسطه لغو این دو ماده، بالطبع مواد شش و هفت آن معاهده نیز لغو گردید.»

با اینکه انگلیسها هیچ وقت پای‌بند قرارداد و معاهدات خود نبودند با این حال میل نداشتند این سند باعتبار خود در دست دولت ایران باقی بماند و بهر تدبیر بود لازم میدیدند که اعتبار آن را از بین ببرند، این بود بطوریکه قبلا شرح آن گذشت در این موقع با گرفتن اسناد لازم، اعتبار معاهده نوامبر ۱۸۱۴ را از بین بردند.