فصل نوزدهم
مخالفت دولت انگلیس با ایران در سر موضوع هرات
قبلا اشاره شد که ایران بعد از معاهدهٔ ترکمن چای اعتبار نظامی و سیاسی خود را در انظار انگلیسها از دست داد و درجه نظامی آن بقدری تنزل نموده بود که انگلیسها یقین داشتند قوای دولت ایران با قوای افغان هم برابری نتواند نمود. سیاست نیز چنین اقتضا مینمود که هم ایران و هم افغانستان هر دو عاجز و ذلیل باشند. چونکه سوانح گذشته ایران و افغانستان هر دو را برای هندوستان خطرناک نشان داده بود ولی همینکه روسها قدری جلو آمدند، مقداری اراضی ایران و عثمانی را در آسیا تصرف نمودند و بموجب معاهدهٔ ترکمنچای از دولت ایران و بواسطهٔ معاهدهٔ آدریاناپول با دولت عثمانی امتیازات زیادی از این دو دولت بدست آورده بودند که انگلیسها دارای آن امتیازات نبودند[۱]، بنابراین دولت انگلیس حاضر شد مجدداً روابط خود را با ایران محکم نماید.
دولت انگلیس چه در زمان فتحعلی شاه و چه در زمان اقتدار قائممقام خیلی میکوشید شاید بتواند یک معاهدهٔ تجارتی روی همین شرایط روسها با ایران منعقد
- ↑ معاهدهٔ ترکمنچای در سال ۱۸۲۸ با دولت ایران و معاهده آدریاناپول در سال ۱۸۲۹با دولت عثمانی بسته شد. (تاریخ اخیر اروپا تألیف لوج - صفحهٔ ۶۵۷)