و ایاباً وقایع اتفاقیه را با مجملی از کیفیت اوضاع ربع مسکون و مختصری از چگونگی ولایات کل عالم براً و بحراً ثبت کرده در این نسخه بشرح و بیان آورده به چهار فصل موسوم و بر مقدمه و چهار فصل و خاتمه مرتب نمود...»
میرزا حسین‌خان آجودانباشی در ۲۳ جمادی‌الثانی ۱۲۵۴ از تبریز حرکت نموده از راه طرابوزان و دریای سیاه باستانبول میرود. در راه عمال دولت عثمانی نهایت احترام را دربارهٔ او مبذول میدارند. در استانبول نیز بحضور سلطان عثمانی تشرف حاصل میکند. میرزا عبدالفتاح اتفاقات روزانه را بدقت در همه جا ضبط نموده است. علاوه بر این اسم هر منزل و مسافت بین آنها و وضعیت محل همه را نوشته است. اینک قسمتی از آن که با موضوع مناسبت دارد در اینجا نقل میشود:
«در استانبول وزیر مختار انگلیس مترجم خود را پیش آجودانباشی فرستاده پیغام میدهد هر گاه سفیر ایران عزم شهر لندن کند قبل از آنکه مطالب مستر مکنایل وزیر مختار انگلیس از دولت ایران بعمل آید سفارت او پذیرفته نخواهد شد و اگر بارادهٔ سیاحت برود مختار است و هیچکس ممانعت نخواهد کرد. روز دیگر آجودانباشی کاغذ خوش‌مضمونی بمشارالیه نوشت و خواهش نمود که در هر جا مناسب داند با او ملاقات و بعضی مواد را محاوره نمایند. راضی نشد و جواب کاغذ را بتوسط مترجم پیغام داد. خلاصهٔ سفارش این بود که من از دولت خود مأمور بدخل و تصرف این امور نیستم، البته ایلچی مرا معذور بدارد.[۱]
در شهر وینه یکساعت بعد از ورود، مستشار دولت اطریش از جانب اعلیحضرت امپراطور اعظم و جناب پرنس مترنیخ آمده شرایط خوش‌آمد و احوال‌پرسی بجا آورد روز بعد با پرنس مترنیخ ملاقات نموده، در این بین مشارالیه تفصیلی از بعضی حرکت رکیک و تحریر با شبهه و تشکیک مستر مکنایل بمیان آورده دو سه طغرا اخبار که در فرانسه و انگلیس موافق نوشتجات او باسمه و منتشر نموده بودند بیرون آورد که مضمون همه دلیل بر مراتب بدعهدی و جنگجوئی و بی‌نظامی دولت علیه ایران بوده، در باب مقدمهٔ چاپار و سفر هرات، بسطی داده حقانیت دولت انگلیس
- ↑ صفحهً ۱۴ از سفرنامه
