برگه:تاریخ روابط ایران و انگلیس (جلد۲).pdf/۳۷

۴۲۱

انگلیس را از نگاهداشتن او چه جای شکایت تواند بود و بعلاوه خود آنشخص هم اگر چه اولا کیفیت حال خود را نزد قراولان بدرستی بیان کرده بود بالاخره از قراریکه شما خود حقیقت تقریر او را بسمت طبع در آورده باسمه کرده‌اید، بعد از آنکه مکرر از او پرسیدند که تو کیستی و از کجا می‌آئی و بکجا میروی چنین جواب داده است که من چاپار ایلچی انگلیس بودم و تا مشهد مأموریت داشتم اما شنیدم که صاحب انگلیس در هرات بیمار است و من خودسر بدیدن او رفته بودم و حالا از آنجا مراجعت مینمایم و با اینهمه اگر آنشخص ایرانی همانوقت پاسپورد یا نوشته‌ای از خود مستر مکنیل هم در دست میداشت بلاشبهه محض پاس خاطر اولیای دولت انگلیس ابداً کسی او را معطل نمیکرد و در باب حرکت موکب همایون بسمت هرات اولا اگر چه جناب سامی و سایر امنای این دولت از روی انصاف اذعان دارند بر اینکه امر منافی شروط عهدنامه و مناقض فصول شرطنامهٔ دوستی دولتین علیتین نبود اما چنین تقریر فرمودند که تشریف بردن موکب همایون بسمت هرات باغوای دولت روسیه بوده و اخراجات سفر هم از دولت مزبور کارسازی شده است و معلمان روسیه به تنظیم افواج قاهره مأمور و مشغول بوده و هستند، لهذا بر ما لازم شد که بجهة محافظت سرحدات ممالک شرقیهٔ خود، امنای دولت علیه را از آن اراده برگردانیم. مخلص در جواب این فقره عرض کردم که اثبات این معنی از کجا شده است و دلیل بر اینکه دولت روسیه دولت ایرانرا به تنبیه افاغنه واداشته کدام است؟ و حال آنکه بغیر از گفته و نوشتهٔ گماشتگان خود در این باب مستندی ندارید و موافق انصاف این تنها، دلیل بر صدق شما و کذب ما نمیتواند شد و دیگر آنکه فرمودند که معلمین روسیه به تعلیم افواج قاهره مشغول بوده و هستند مخلص باز عرض میکنم که اگر شما همین یک فقره را ثابت نمائید بنده یکدفعه از جانب دولت خود تسلیم میکنم که سایر فقرات هم راست بوده و حق با شماست و اثبات این فقره در صورت صدق بر شما بسیار آسان است و مثل پول نیست بگوئید مخفی گرفته‌اند، بفرمائید که کدام شخص و کی و بچه اسم و رسم از معلمین روسیه در کدام فوج بوده است؟ بغیر از اجزای سفارت که بخدمت دولت ایران مدخلیت نداشته‌اند، دیگر امنای این