فصل بیست و سوم
اوضاع افغانستان بعد از مراجعت محمدشاه
در اینجا ناچارم بار دیگر بقضایای افغانستان اشاره نمایم، چه مقاومت دولت ایران در مقابل انجام تقاضاهای دولت انگلیس تا اندازه‌ای مربوط بوقایع افغانستان میباشد که بعد از مراجعت محمدشاه در آن مملکت روی داد.
در این تاریخ در میان ملت افغانستان حب دیانت اسلامی بدرجهٔ کمال بود. ملت افغانستان بانگلیسها با نظر غیظ و غضب نگاه میکردند و آنها را کافر میدانستند و مراوده با آنها را گناه عظیم میشمردند و با اینکه پادشاه ایران و ملت ایران شیعه بودند با اینحال آنها را بانگلیسها ترجیح میدادند و حاضر بودند اطاعت پادشاه ایران را بدون بذل زر وسیم قبول نمایند ولی حاضر نبودند باستیلای انگلیسها راضی شوند در صورتی که از دادن پول هیچ مضایقه نداشتند.
با اینکه هرات با پول دولت انگلیس در مقابل قشون ایران مقاومت نمود و بکمک صاحبمنصب توپخانهٔ انگلیس دو ماه از حملات قشون ایران دفاع کرد با اینحال هنوز صدای شیپور پادشاه ایران شنیده میشد که کامران پادشاه هرات و یارمحمدخان بنای مخالفت را با دولت انگلیس گذاشتند و فهمیدند که چه گناه کبیره‌ای را مرتکب شده‌اند که بکمک کفار دست پادشاه اسلام را از مملکت مسلمین
