برگه:Khatabeh-Taghizadeh.pdf/۱۹

این برگ هم‌سنجی شده‌است.
سه خطابه
۱۷
 

دیگر اروپا و مخصوصاً انقلاب آلمان و غیره در سنه ۱۲۶۴ (یا ۱۸۴۸ مسیحی) اساس حکومت ملی را در اروپا برقرار ساخت و پیشرفت این نهضتها و افکار کم‌کم بممالک مشرق هم رسید ولی البته با بطوء و مواجه شدن با مقاومت‌های گوناگون. گمان نمیرود نه در موقع انقلاب فرانسه و حتی نه در موقع انقلاب آلمان خبری از این احوال و نهضتها به ایران رسیده بوده است و حدس خیالی یکی از نویسندگان روسی معاصر که بین انقلاب مشروطیت در آلمان و ظهور باب و نهضت بابیه در ایران ارتباطی قائل شده ظاهراً اساسی ندارد.

بطور کلی انقلاب سیاسی انگلیس در سال ۱۶۴۲ و ۱۶۸۸ مسیحی و قیام استقلال‌طلبی امریکا و تأسیس حکومت ملی مبنی بر اساس آزادی در سال ۱۷۷۶ مسیحی و انقلاب فرانسه در سنه ۱۷۸۹ مسیحی و انقلابات سالهای ۱۸۳۰ و ۱۸۴۸ مسیحی در اروپا شالودهٔ حکومت ملی را برقرار ساخت. قبل از انقلاب بزرک فرانسه در آن مملکت نه از آزادی سیاسی و نه از مساوات اجتماعی خبر و اثری نبود ولی یک نهضت فکری و فلسفی عظیمی در کار نضج و تکامل بود و نوشته‌های نویسندگان بزرگ آن ملت مانند روسو و ولتر و مونتسکیو تأثیر بزرگی در افکار عامه نموده و مبارزهٔ شدید نیرومندی بر ضد استبداد جسمانی و روحانی یعنی حکمرانان و روحانیان کاتولیک برپا ساخته بود که انقلاب تا حدی نتیجهٔ این انتباه عمومی بود و مرام عمده سیاسی آن کسب حقوق برای طبقات پائین عامه بود که کامیابی حاصل شد.

در قرن گذشته که انقلاب فرانسه در سال سوم آن واقع شد آثار تحولات مدنی و سیاسی اروپا بتدریج (و البته با نهایت بطوء و تدریج) بممالک شرق نیز نفوذ کرد و تمدن معنوی ممالک مغرب‌زمین همقدم با ترقیات مادی آن سامان