برگه:Khatabeh-Taghizadeh.pdf/۲۹

این برگ هم‌سنجی شده‌است.
سه خطابه
۲۷
 

سازی و طب و مهندسی و چندین اقدامات تجددی دیگر قدمهای اولی بسوی کسب تمدن مغرب بود (محصلین ایرانی در حدود سالهای ۱۲۲۷ و ۱۲۳۰ بلندن فرستاده شده بودند و چند نفر بودند که ارشد آنها حاجی‌بابا بود که طبیب شد و میرزاجعفر مهندس که بعدها مشیرالدوله لقب گرفت و میرزارضا صاحب‌منصب توپخانه و میرزاصالح شیرازی که مؤسس مطبعه و اولین روزنامه فارسی بود و عضو سفارت ایران در لندن هم شد و استاد محمدعلی چخماق‌ساز که در شفیلد فن اسلحه سازی را یاد گرفته و با یک دختر انگلیسی ازدواج نمود و بایران آورد و میرزاجعفر طبیب و یک جوان باسم محمدکاظم که نقاشی یاد گرفت ولی در لندن مرد) لکن در مقابل قدمهای کوچک کم‌اثر قدم بزرک منفی مؤثر اوّلی برای متوجه ساختن این مملکت بترقیات اروپا همان جنگهای کمرشکن ایران و روس و غلبهٔ روسها و از دست رفتن قسمت زیادی از ولایات ایران بر اثر عهدنامه ترکمن‌چای بود که نخستین تکان شدید را بایران و اولیای دولت آن داد. جنک با انگلیس در سال ۱۲۷۲ و مغلوبیت ایران باز ایرانرا به ضعف خود و محرومیت او از وسایل مبارزات جدید متوجه ساخت.

* * *

البته تاریخ مشروطیت ایران باید با مقدمات آن شروع شود. اگر مقدّمهٔ بلافصل آن با نهضت انقلاب ربع اول قرن چهاردهم آغاز میشود مقدمات ابتدائی انتباه ملی تدریجی و نفوذ تمدن اروپائی در ایران را که زمینه را برای تحول مدنی عصری مهیا نمود در واقع از اوایل قرن سیزدهم باین طرف باید جست.

در دورهٔ سلطنت زندیه و اوایل قاجاریه ایران تماسی با اروپا پیدا نکرد و چنانکه گفته شد مراودات متفرقه هیأتهای سفارتی دول اروپا و سیاحان فرنگی و مبشرین مذهبی مسیحی و یا دست‌اندازیهای شرکتهای تجارتی