برگه:Khatabeh-Taghizadeh.pdf/۳۲

این برگ هم‌سنجی شده‌است.
۳۰
خطابهٔ اول
 

سیاسی بعمل آورد که این الحاق بعمل نیاید. امتیازات اقتصادی از هر نوع دست و پای ایرانرا با زنجیرهای سختی بسته و مجال حرکت و تنفس نمیداد و یکی از عجیب‌ترین این امتیازات تعهد اجباری بود که روسها در ۲۷ ربیع‌الاول ۱۳۰۸ از دولت ایران گرفتند که تا مدت معینی در ایران راه‌آهنی احداث نشود یعنی نه امتیازی بخارجی برای ایجاد راه‌آهن داده شود و نه خود دولت ایران راه‌آهنی بکشد و در انقضای مدت تعهد باز همان تعهد را تمدید و تجدید کردند که تا چند سال از دورهٔ مشروطیت را نیز شامل بود. این سخت‌گیری و توهین و تهدید و زورگوئی و خشونت‌ها حتی بعد از مشروطیت که بواسطهٔ بی‌پرده واقع‌شدن آنها بایستی قدری مورد ملاحظه از افکار عامه دنیا و باعث اعتدال شود نیز جریان داشت و در عهد دورهٔ مجلس دوم یعنی سالهای ۱۳۲۷ تا ۱۳۲۹ بود که سفارت روس در مراسلهٔ رسمی بوزارت خارجهٔ ایران بجای عبارت معمول تشریفاتی و بانزاکت که مینوشتند «مراسلهٔ محترمهٔ آنجناب جلالتمآب و اصل انامل احترام و موجب تشکر گردید» یا «وصول مراسلهٔ شریفه را اشعار میدارد» نوشته بود «مراسلهٔ آنجناب رسید و موجب تحیر و تمسخر گردید» و یکبار هم در جواب مراسلهٔ وزیر خارجه در باب مطلبی که نوشته شده بود ضمناً این موضوع به شارژدافر ایران در پترسبورک نیز تلگراف شد که او نیز آنجا مذاکره کند سفارت روس نوشت «تا به‌بینیم آن یگانه دیپلومات دوران چه خواهد کرد.»

دول اروپائی دیگر نیز در زورگوئی در ایران پیرو روس بودند. فرانسه‌ها امتیاز حق انحصاری حفریات آثار عتیقه را در تمام قلمرو مملکت ایران برای مدتی برای خود گرفته و مانع تحقیقات علمای دیگر دنیا بودند و خودشان هم جز در