برگه:Khatabeh-Taghizadeh.pdf/۵۲

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۵۰
خطابهٔ دوم
 

مجلس اول تنها مجلس مقننه نبود بلکه در آن واحد هم مجلس ملی بود و هم مجلس مؤسس که بفرنگی assemblée constituante گویند و در ایران بترجمه ناصحیح بتقلید عثمانیان مجلس مؤسسان گفته شده است و در واقع بیش از همه مجلس انقلابی بود. این مجلس کارهای زیاد و بزرگ انجام داد که مجالس بعدی جمعا آن اندازه کار صورت نداده و البته ابتدا بیشتر کارهای عمدهٔ آن منفی بود یعنی برانداختن اصول قرون وسطائی موجود عهد قاجاریه. آن مجلس نه تنها اوضاع ملوک‌الطوایفی جاری را تدریجا برانداخت و فئودالها‌ی بزرک و مقتدر و جبار شهری و عشایری و روحانی را ریشه‌کن نمود و نیمه‌پادشاهان ولایات را سرنگون و مقهور و مطرود ساخت اصلاحات اداری و مالی عمده نیز کرد. دولت و هیأت وزراء و حکام حقوق‌بگیر بوجود آورد و وزارتهای لقبی را (مثل وزیر دواب و غیر که گفته شد ۵۷ لقب وزارت بی‌معنی وجود داشته) منسوخ نمود. به تأسیس بانک ملی اقدام کرد بودجهٔ مملکت را که در دورهٔ مظفرالدین‌شاه باعلا درجه خرابی و اغتشاش رسیده و مانند زمان حاج‌میرزاآقاسی شده بود اصلاح و تعدیل نمود و تفاوت عمل را جمع مالیات کرده تسعیر و تیول را موقوف و منسوخ کرد. بودجهٔ ایران در آنوقت عبارت بود از ۷ ملیون و سه ربع ملیون تومان عایدات اسمی و ده ملیون و سه ربع ملیون تومان مخارج که بیشتر مخارج هم عبارت بود از مستمریات باطله باعیان و شاهزادگان و بعضی آخوندهای دعاگو و غیرهم.

پسران پادشاهان و دختران آنها که عده زیادی بودند مستمریهای گزاف داشتند در صورتیکه مستمریهای متعارفی اشخاص خورده‌پا غالباً عبارت بود از ده تومان تا صد تومان در سال مستمریهای بزرگان و اعیان و مقربان دربار و رجال تا دو سه هزار تومان در سال بود. پسران پادشاهان هریک بیشتر از بیست