برگه:Khatabeh-Taghizadeh.pdf/۶۸

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۶۶
خطابهٔ سوم
 

ها یک وکیل حاضر در مجلس داشتند (ارباب جمشید). یکی از مستمعین خطابه قبل هم از اینجانب توضیح خواست که چرا جزو مؤسسین اولی مشروطیت اسم مرحوم حاج شیخ فضل‌الله نوری را نیز بردم در صورتی که او بعدها عدول کرد. میخواهم عرض کنم که هر موقع از مراحل تاریخ حکمی جداگانه دارد و آن مرحوم در ابتدا با دو عالم بزرگ دیگر متحد بوده و از مشروطیت تقویت مینمود و مقامات علمی عالی او ویرا مؤثر میکرد بعدها بدبختانه اختلاف عقیده پیدا کرد و راه دیگر گرفت و بطور کلی اسامی که من شمردم آنچه بود که در حافظه داشتم و نه جامع افراد بود و نه مانع اغیار و نیز از آنهائیکه برحمت الهی رفته‌اند اسم بردم و من از زنده‌ها که خدا سلامتشان بدارد ذکری نمی‌کنم.

حالا دو نکته مهم را ابتدا می‌خواهم عرض کنم یکی آنکه چون در این خطابه‌ها از عوامل آزادی ایران سخن گفته شد روا نیست که یک عاملی خیلی بزرگ و بسیار مهم که نه‌تنها در آزادی سیاسی داخلی مؤثر بود بلکه در آزادی خارجی و بقای استقلال ایران مؤثرترین عامل و بزرگترین سبب بود مذکور نگردد و انصاف مقتضی آنست که حق‌شناسی لازم را نسبت به آن بکنیم و آن انقلاب بزرگ روسیه بود در سنه ۱۳۳۵ (۱۹۱۷ مسیحی) که در موقع خود نسبت بایران نعمت عظمی و در واقع یک موهبت الهی بود باین مملکت که از آن راه کرامت شده و اگر از آغاز جنگ اخیر باین طرف یعنی از سال ۱۳۲۰ هجری شمسی به بعد گله‌مندی‌هائی بحق از سیاست دولت اتحاد جماهیر شوروی نسبت بایران داشته باشیم نمی‌توانیم از آن انقلاب و روش دوره ۲۴ سال اول آن مملکت قدرشناسی نکنیم و با همه وقایع نامطلوب و شایان