مرسوم شد و ظاهراً مرتبه اول در ایطالیا اختراع شد باین نحو که با اینکه شخص واحدی حکم مطلق عام و غیر قابل مداخله دیگران در همه امور دارد صورت پارلمانی یعنی شکل و صورت مجالس مقنّنه و هر چندی یکبار سر و صدای صوری باصلاح «انتخابات» بنام ملت محفوظ داشته میشود. بعدها در چندین مملکت دیگر نیز همین شیوه مرسوم شد و سبب حفظ اینصورت برای من درست مفهوم نیست چه با آنکه حقیقت امر بر همه از خواص و عوام روشن و بدیهی است و کسی گول نمیخورد این مجالس که بی‌جهت موجب مخارجی کلی هم از خزانه مملکت بوده و تحمیلی بر مالیات‌دهنده بود که خود ادنی دخالتی در امر نداشت معلوم نیست بچه جهت تشکیل میشد جز آنکه شاید منظور آن بوده که اگر کالبد بیجان باقی بماند وقتی در آینده بر اثر تحول اوضاع میتوان روحی در آن قالب دمید درصورتیکه پس از نسخ کامل صورت و معنی ایجاد و ابداع جدید مشکل میشود.
فعلاً حکومت استبدادی اسمی تقریباً در هیچ نقطه عالم دیگر وجود ندارد و اسماً همه ممالک دنیا دمکراتیک است. اگرچه حقیقت این معنی در بعضی موجود است و در بعضی دیگر نهایت نقص و ضعف دارد و در بعضی هم اصلا اثری از آن نیست مثلا فعلا حکومت در ۱۳ مملکت اروپا براساس دمکراسی بمعنی صحیح و کامل آنست و در ده مملکت بزرگ و کوچک دنیا که اسماً حکومت برزگران و کارگران برپا است و طبقات دیگر مردم یا وجود ندارد و یا رو بفنا است عملا حکومت مطلقه بلامنازع و معارض در دست یک حزب سیاسی و در واقع و حقیقت در دست افراد رئیسه آن حزب است و گاهی هم با یک نفر از آنهاست و آزادی سیاسی بمعنی
