۱- در ایام استبداد صغیر که مشروطهخواهان پراکنده در نقاط ممالک خارجه فعالیت زیادی برای استرداد مشروطیت و بر ضد محمدعلی شاه داشتند بشاه ضرر این کار را خصوصاً برای ایجاد اشکال در گرفتن قرض در خارجه خاطرنشان کرده و گفتند خوبست شما هم اقدامی برای تبلیغات در اروپا بکنید پس وی میرزا محمودخان علاءالملک را که سابقا در پطرسبورگ و استانبول سفیر بود برگزید و فرستاد که در ممالک خارجه گردش نموده و برای شاه تبلیغ کند. وی ابتدا به مسکو رسید و به قونسول افتخاری ایران در آنجا (میرزا نعمتالله اصفهانی) گفت بعضی مدیران یا مخبرین جراید روسی را دعوت کند تا پیش او بیایند وقتی آمدند به نماینده روزنامه روسکی اسلو که تا حدی آزادیطلب بود و مقالاتی برضد توپ بستن مجلس و کشتن پیشروان آزادیطلبان نوشته بود گفت آخر جانم شما که به ملکالمتکلمین دلسوزی کرده و بر اعدام او تأسف میکنید، میدانید که چگونه آدمی بود. گفت نه خیر گفت پس همینقدر میگویم که پس از مرگ او پنجاه طاقه شال کشمیری از خانهاش درآمد. آن روزنامهنویس منظور او را نفهمید و گفت خوب آدم بسته بدارائی خود میراثی دارد این چه عیبی دارد گفت نه جانم اینها که از راه مشروع تحصیل نشده بود. آن شخص گفت خوب آقا آنرا از کجا کسی میتواند بداند و چطور میتوان ادعا کرد که نامشروع بوده است آن عالیجناب وقتیکه پس از مسکو به پترسبورگ رفت در آنجا بوزیر خارجه روس ایزولسکی و به سفیر کبیر انگلیس در آنجا بیاناتی کرده که در گزارش سفیر انگلیس بلندن ثبت و در کتاب آبی انگلیس درج است و درضمن استدلالات مختلف خود بسفیر انگلیس گفت شماها چرا از مشروطیت در ایران طرفداری میکنید در صورتیکه ایران خیلی عقبتر از
برگه:Khatabeh-Taghizadeh.pdf/۹۸
این برگ نمونهخوانی شده ولی هنوز همسنجی نشدهاست.
۹۶
ذیل