برگه:MasaalekolMohsenin.pdf/۲۶۸

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

قدیم نیست، دارالعدلیهٔ محکمی است «که از باد و باران نیابد گزند».. بسط مملکت انگلیس از احداثات ضربت روی آب نیست، دولت انگلیس به تشکیل چندین سلطنت دیگر نیز در تحت حمایت خود مقتدر و منتظر است. در خصوص استحکامات کویت بعد از بیست‌وپنج سال، هرکس در این مسند جای من نشیند، معنی استحکامات او و منافع مخارج اورا به ملت ما نشان می‌دهد و دشمن موهومی را محسوس می‌نماید. بعد از بیست و شش سال الان که این سطور را می‌نویسم از همان کویت توپخانه و لشکر به «کوشکه» باید بفرستند که جلوگیری حملهٔ روس را در صد فرسخ دور از سرحد هند بکنند. امروز نه بیکونسفیلد زنده است نه گلادستون، اما اثر اقوال هردو محسوس است. وقتی که بیکونسفیلد این سخن را در پارلمنت می‌گفت دولت روس صد فرسخ از کوشکه دور، و صحرای «آخال» و «مرو» ملک ایران و فاصل سرحدات روس و افغانستان می‌بود. منظور از ایراد این جملهٔ معترضه تقویت و توسیع خیال مطالعه‌کنندگان است نه درج نمودن مطالب سیاسی و تاریخی که از وضع این کتابچه بیرون است، و از سلیقهٔ خود مؤلف خارج. پس هرکس مساعی و حرکات خودرا در امور معیشت با میزان احتیاج خود بسنجد می‌داند که در امور تمدن و ترقی دایر نوع و هیئت جامعه محرک اول همان احتیاج است. آن وقت به سهولت می‌فهمد که تفاوت ملل وحشی و متمدنه نه در استعداد مادی و فطری است، بلکه در کم و زیادی احتیاج است. وحشی از لباس به پارگی پوست و کرباس اکتفا می کنند، از مسکن به چالاش مختصر و محقر، و از غذاهای لذیذ به گوشت قدید و میوه‌های خود روی صحرا و بیشه‌ها قانع است، متمدن به لباس حریر و فاخر، غذای لطیف، تجملات خدم و حشم، عمارات عالیه بساتین، باغ، اسب و کاروت محتاج، و مساعی هردو در طبق تحصیل

۲۶۷