برگه:NadereAyyamRobaiyatKhayyam.pdf/۱۲۱

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

ترجمه‌های رباعیات خیام

مرحوم میرزای قزوینی در (حواشی چهارمقاله) میگوید: «رباعیات عمر خیام علاوه بر اینکه بکرّات و مرّات در ایران و هندوستان بطبع رسیده است. به بسیاری از السنهٔ اروپا نیز از لاتن و فرانسه و انگلیسی و آلمانی و ایطالیائی و دانمارکی ترجمه شده و مرّات عدیده چاپ شده است و شهرت خیام در اروپا و مخصوصاً در انگلستان و آمریکا بمراتب بیشتر از شهرت او در وطن خود؛ یعنی ایران میباشد و علّت عمدهٔ این اشتهار فوق‌العاده، آنست که یکی از مشاهیر و اعاظم شعراء انگلیس موسوم به ادوارد فیتزجرالد رباعیات خیام را با اشعار انگلیسی که در نهایت سلاست و عذوبت است و در فصاحت لفظ و بلاغت معنی، تقریباً، معادل اصل فارسی آنست ترجمه نموده و در سنهٔ ۱۸۵۹ در لندن منتشر ساخت و این ترجمه چنان مطبوع طباع خواصّ گردید و چندان قبولیت عامّه بهمرسانید که پس از آن چندین مرتبه، کرّةً بعد أخری و مرّةً بعد اولی، در انگلستان و امریکا طبع شد و نسخ آن بزودی تمام گردید و جمع کثیر از ادباء و فضلا بترجمهٔ رباعیات او پرداختند و بسیاری دیگر بتقلید و سبک رباعیات خیام رباعیات ساختند و طبع نمودند؛ باندازه‌ای که میتوان گفت از حیّز احصاء بیرون است و اکنون در انگلستان و امریکا (ادبیات عمری) خود طریقه و سبک مخصوص از ادبیات و اشعار گردیده است و هر کس خواهد که از تفصیل ترجمه‌های رباعیات عمر خیام بالسنهٔ مختلفهٔ اروپا و مقایسهٔ آنها با یکدیگر و شرح حال مترجمین و ترجمهٔ حال عمر خیام و شرح مشرب و مسلک او در فلسفه و غیر ذلک بتفصیل واشباع تمام مطّلع شود، باید رجوع نماید بکتاب نفیسی که مستر نتان هسکل‌دول[۱] در این موضوع تألیف نموده و درسنهٔ ۱۸۹۸ در دو جلد مصوّر در لندن بطبع رسیده است».

گرچه در اروپا قبلاً دانشمندانی از قبیل (بارتلمی در بلو) فرانسوی و (هامّر پورگستال) اطریشی ذکری از خیام کرده‌اند ولی او را باروپائیان بیش از همهٔ آنان


  1. Nathan Haskel Dole