برگه:NadereAyyamRobaiyatKhayyam.pdf/۱۳

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

دیباچه
۳
 

با کتابداران متعدد بی‌نیاز گردانند و هم هالهٔ شکوک و شبهات را از پیرامون دهای درخشان او، مطابق ادلهٔ جامعتر و موافق براهین قاطعتری برطرف سازند. و مادام که نام خیام بهرجا که رفته و میرود، پایهٔ اشتهار ایران و مایهٔ افتخار ایرانیان گشته و میگردد؛ ادای این تکلیف، همه هم‌میهنان او را واجبی بود کفائی و تا انجام نمیگرفت، بر ذمّهٔ قاطبهٔ آنان وظیفه‌ای بود فرض، هر چند که برخی از آنان هم از زمره جاهلان بمسئله بوده باشند.

در هر حال، این بنده که در خردی جفای استاد زیاد چشیده، در پیری هم جور استانید را کشید و صواب آن دید که ادای این فریضه را با ایفای مُستَحبَّاتی نیز مقرون دارد که هم فوائدش عامتر گردد و هم عوائدش تامتر و از آن جمله است جمع آوری رباعیات منسوب بخیام بنحوی که حتی‌المقدور جامع افراد و مانع اغیار باشد؛ چه؟... در این اواخر چنان مرسوم شده که هر که درصدد طبع و نشر مجموعه‌ای از آنها برآید، در ظاهر ببهانه تنقیح صحیح از سقیم و در واقع بمحض تقلید از خاورشناسان بسیار محتاط که اساس دقت را بر وسواس نهاده‌اند، آنچه را موافق ذوق خود دید برگزیند و هرچه را مطابق میلش نیافت بدور اندازد؛ در صورتی که در جمع و تدوین مجموعه‌ها و دواوین هر قدر که ملاحظهٔ اصالت مندرجات مرغوبست، رعایت جامعیت آنها نیز بهمان اندازه؛ بلکه بیشتر، مطلوب میباشد و در تشخیص اصل از بدل معیار عمل بسیار دقیق باید؛ تا جوهر گوهر را روشن نماید؛ و گرنه بدون محک حساس، راه اشتباه باز و خطر خطا زیاد است و خوب را بد گفتن بهمان اندازه نشانه ناشیگری است که بد را خوب شمردن.

و دیگر، از مدارک موضوع، هر چه در دسترس بود، همه روی دایره ریخته شد و از مستندات مشابه یا ماخوذ از یکدیگر نیز، صرف‌نظر نگردید؛ تا چنانچه عنوان بعضی شنیده شده و متن آنها دیده نشده باشد؛ تولید نگرانی نکند که شاید حاوی مطلب مفیدی بوده و از دست در رفته است و بدین احتمال وقت مُتَتَبّعان بدنبال آن بهدر نرود و زحمت‌شان بدون ثمر ضایع نگردد.

و نیز، از اسناد تازی آنچه موجود و تاکنون ترجمه نشده بود، همگی، ا