برگه:NadereAyyamRobaiyatKhayyam.pdf/۱۳۴

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

۱۲۴
خیام
 

یافته؛ ولی از فحوای رباعی موضوع بحث چنین مستفاد میشود که نظر خیام در این مورد بامر مذکور در آیه ۱۸۳ از سورهٔ دوّم معطوف و منظورش باضافه شرح و توضیحات لازم این بوده است: «حالا که طلوع صبح صادق با شکوه و جلال مصور در دو پردهٔ بدیع بالا محرّک ذوق عشرت و نشاط است، تو هم ای رند صبوحی کش، این موقع مناسب را مغتنم شمرده می بخور؛ زیرا همان‌طور که مؤذّن مؤمنان روزه گیر، اوائل وقت سحر از شبهای ماه رمضان، در ضمن خواندن مناجات بآواز بلند و به نیّت بیدار کردن روزه گیران برای صرف سحور با تلاوت آیه شریفه «کلوا و اشربوا حتّی یتبّین لکم الخیط الابیض من الخیط الُأسود من الفجر»[۱] بآنان تذکر میدهد که از وقت سحر زودگذر استفاده فوری کرده و فرصت را از دست ندهند، اکنون نیز مؤذّن رندان صبوحی خیز که کنایه از مرغ سحر است با آهنگ مخصوص خود آوازهٔ «اشربوا» در عالم افکنده و بآنان اخطار می‌کند که برخیزید و از این فرصت مناسب و سریع الّزوال استفاده نمائید».

اینست تفسیر ساده‌ای از رباعی فوق‌الّذکر که آنرا خیام چنانچه ارتجالاً و بالبداهه نساخته باشد؛ مسلّماً، وقت زیادی هم برای ساختن آن صرف نکرده است. حالا باید دید که فیتز جرالد. برای نقل مضمون آن بزبان انگلیسی چقدر زحمت کشیده و چه مدّتی کار کرده و بالاخره تا چه اندازه‌ای موفّق گردیده است؟... و اولیتر انیست که در این خصوص نیز بشهادت استاد آرتر آربری استناد شود که میگوید: «فیتزجرالد در چاپ اوّل این رباعی را چنین آورده است: «برخیز! زیرا که صبح در جام شب مهره‌ای که اختران را هزیمت می‌دهد افکنده است. بنگر که صیّاد مشرق قصر سلطان را با کمند نور گرفته است». پس از آن فیتزجرالد دقّت بسیاری روی این رباعی کرده و آنرا در چاپ دوّم (که بفاصلهٔ ده سال از چاپ اوّل صورت گرفته است) بدین صورت درآورد: «برخیز؛ زیرا که خورشید در پس کوههای مشرق اختران شب را هزیمت داده و خود بدشت آسمان برآمده و بر قصر سلطان پرتو افکنده است» و در چاپ سوّم


  1. یعنی بخورید و بیاشامید تا پدید آید شما را رشتهٔ سفید از رشتهٔ سیاه از بامداد.