برگه:NadereAyyamRobaiyatKhayyam.pdf/۱۵۲

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

۱۴۲
خیام
 

نگرانیهای خاطر ما را از خوشباوریهائی رفع مینماید که اصابت آنها غیر قابل اثباتست، زیرا که اینها جرئت و جسارت فکری و فلسفی انسان را برای روبرو شدن با جهل مطلق و اعلان مبارزه او را در خور احتمالات بیعدالتی بالا نشان میدهد، زیرا که اینها شکل مثبتی از مسلک جبر را تصویر میکند که مقتضای جنبه فلسفی آنست، زیرا که اینها پیش از طعم تلخی که بیش و کمی باید داشته باشد، دارای تأثیریست عافیت بخش، زیرا که اینها زمره روشنفکری از ابناء بشر را تشکیل می‌دهد که بامّید مقاومت در مقابل سرنوشت اجتناب ناپذیر خود دور هم را نگرفته؛ بلکه برای استقبال آن با کمال متانت گرد هم میآیند».

هر چند در بدو امر اسباب و علل شهرت و مقبولیّت فوق‌العادهٔ خیام در عالـم فضل و هنر مغرب زمین همین جهات و نکات نگاشته در بالا بنظر میرسد؛ ولی با اندکی تأمّل و دقّت معلوم میگردد که پاره‌ای از این جهات در معروفیّت خارق‌العاده او دخالتی نداشته و پاره‌ای دیگر هم برای جلب اینهمه شهرت و محبوبیّت وی کافی نبوده و در مقابل سؤالی که در این مورد پیش آمده جواب مقنع و مسکنی بشمار نمیرود؛ زیرا شهرت خود فیتز جرالد هم با انتشار منظومهٔ او بعنوان (ترجمه رباعیات خیام) روبفرونی و ازدیاد گذاشته و قبل از آن چندان معروفیّتی نداشته که مردم اروپا و امریکا محض از این لحاظ که رباعیات خیام مورد توجه چنان گوینده و نویسنده مشهور و مشار با لبنانی واقع و بقلم او ترجمه شده، طالب و راغب آن گردیده باشند.

تقریظات و تبلیغات نقّادان هم اختصاص و انحصار برباعیات خیام و ترجمهٔ فیتز جرالد نداشته و در مغرب زمین اغلب آثاری که از زیر چاپ درآمده و وارد بازار مطبوعات می‌گردد، بجهاتی که غالباً از دایرهٔ اهمیت خود اثر خارج است، مورد مطالعه و انتقاد زمره‌ای واقع شده؛ چنانچه اثر مورد انتقاد، خود بنفسه، دارای ارزش و اهمیّتی نباشد؛ پس از اندک مدتی جار و جنجالی که براه افتاده بوده، فرو نشسته و موضوع بالمرّه فراموش می‌شود؛ ولی قضیّه، در مورد خیام و رباعیات او، کاملاً، برعکس بوده و از روزی که بعالم فضل و هنر راه یافته، متمادیاً، بر مراتب محبوبیّت او و مرغوبیّت