برگه:NadereAyyamRobaiyatKhayyam.pdf/۱۶۶

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

۱۵۶
خیام
 

تجاوز نمیکرد و زیج ملکشاهی که مورخ مشهور انگلیسی (گیبن)[۱] آنرا باصول معروف، (ژولین)[۲] ترجیح و در صحّت معادل تقویم (گرگری)[۳] تشخیص داده، از خود بیادگار نمیگذاشت و مورد آنهمه اعزاز و اکرام کملّین ادبا، علما، امرا و سلاطین زمان خویش واقع نمیشد.

چنانچه خیام، زندگانی خود را با نظم و ترتیب کامل و بهداشت کافی نگذرانده بود؛ مسلّم است که سلامت مغز، قدرت دماغ، قوّت ذهن و جودت فکر خود را در ایّام کهولت و پیری که سهل است؛ حتّی در ایّام جوانی هم نمیتوانست محفوظ بدارد.

سوء عاقبت گویندگان و نویسندگانی که در استعمال مشروب افراط نموده‌اند، برای اثبات این مدّعا مثالی واضح و دلیلی روشن است. اینگونه اشخاص که طبعاً خوشبخت آفریده شده‌اند، اسباب بدبختی خویش را با دست خودشان فراهم آورده و بر اثر عادت و ابتلا، گریبان خود را از چنگال فلاکت نمیتوانند برهانند و سرانجام فدای هوسرانی و خوشگذرانی موقّت و زودگذر خود گردیده در حال اسف اشتمالی بدرود حیات گفته و در عین ناکامی و بدفرجامی چشم از جهان پوشیده‌اند.

و حال آنکه خیام عمر طولانی کرده زندگانی خود را با مناعت و استغناء طبع گذرانده و در تمام دورهٔ حیات خود طرف توّجه و مورد تکریم و توقیر بزرگان و سلاطین عصر خود بوده و گرفتاری او بعارضه‌ای، از قبیل عته و جنون هم، که نتیجهٔ افراط در شرابخواری و باده گساری میباشد، در هیچ مأخذ و مدرکی دیده نشده و در آثار خود هم شکایتی از ناسازگاری مزاج نکرده است.

ما مدّعی آن نیستیم که خیام هم مانند نظامی و خاقانی لب بشراب نزده است شاید که گاهی میخورده است و شاید گاهی هم که میخورده بهترین نوعی از آنرا با رعایت کامل تمام ترتیباتی که خودش در نوروزنامه نوشته صرف میکرده؛ چه آنکه


  1. Gibbon
  2. Julian
  3. Gregorian