برگه:NadereAyyamRobaiyatKhayyam.pdf/۹۲

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

۸۲
خیام
 

خیام بوده. آنچه از این گفتارهای حاجی خلیفه مهمّتر است اینست که زیج ملکشاهی بنا بگفته عبدالواحد در شرح کتاب سی‌فصل خواجه نصیرالّدین طوسی که در علم نجوم است تألیف، خیام بوده است و این خود دلیل مبرّزتر و مقدّمتر بودن خیام از سایر اعضاء انجمنی است که بامر ملکشاه سلجوقی برای اصلاح تقویم از هشت نفر علماء این فنّ تشکیل یافته بوده و شاید هم ریاست آن انجمن را داشته است و بدین جهة ترتیب زیجی از رصدهائی که گرفته شده بعهدهٔ او گذاشته شده است.

۱۱

از ادبای معاصر عربی زبان: ودیع البستانی الّصغیر[۱] که در لبنان تولّد یافته و در حدود سالهای ۱۲۷۱–۱۳۴۹ هجری قمری (۱۸۸۸–۱۹۵۴ میلادی) میزیسته، در سال ۱۳۳۱ هجری قمری (۱۹۱۲ میلادی) برخی از رباعیات خیام را – چون زبان فارسی نمیدانسته از ترجمه‌های انگلیسی و فرانسوی در چهل قطعهٔ هفت مصراعی که آنرا (سباعی) نامیده بزبان عربی نقل کرده است.

ودیع البستانی، این اثر خود را با مقدّمه‌ای آغاز کرده که در آن ولادت، وفات، نسب، مولد، علوم، فنون، فلسفه، آثار، اشعار، رباعیات خیام و ترجمه‌های آنها را بزبانهای اروپائی، بطور مختصر؛ ولی جامعی بسلک تحریر کشیده، ضمناً، توضیحات بیشتری هم راجع باصل و نسب خیام داده که خلاصهٔ آن از این قرار است:–

«چون نام یکی از قبائل قدیم عرب، خیّام، بوده؛ بعضی از مؤلّفان عرب، چنان گمان برده‌اند که این شاعر نامی، اصلاً، تازی نژاد است. دلیل دیگر آنان این است که «گویا خود یا پدر او هم پیشهٔ چادر دوزی داشته» در صورتی که این پیشه در شهرهای متمدّن معمول نبوده؛ بلکه ببدویان بادیه نشین اختصاص دارد. و احتمال اشتغال خود و حتی آبا و اجداد کسی که در نیشابور با اعیان و اشرافی مانند نظام‌الملک


  1. البستانی، عنوان چندتن آز ادبای لبنان است؛ ولی یکی از آنان (البستانی الکبیر) معروفست که (ایلیاد) همر را ترجمه کرده و دیگری همین (البستانی الصغیر) است که برخی از رباعیات خیام را بعربی نقل کرده است.