این برگ هم‌سنجی شده‌است.
۲۲
نیرنگستان
تاجر کبریت فروش این فکر را مابین مردم شهرت داد تا مال‌التجاره خودش را بیشتر بفروشد، ولی پس از چندی علت اصلی پیدایش اعتقاد یا افسانه فراموش میشود و فقط خود آن سر زبانها میماند. افسانه مرض جوع[۱] و حکایت فیل که پادشاه هندوستان بوده[۲] نمونه خوبی از پیدایش خرافات بدست میدهد. ولی چیزی که قابل توجه است در همین افکار عامیانه بر میخوریم به امثال و احکامی که عوام بر ضد افکار خرافات آمیز وضع کرده است:
| بتراش سر و بگیر ناخن | هر روز کز آن بتر نباشد | |||||
- یکی شب چهار شنبه پول گم کرده ، یکی پول پیدا کرده
- همه ماه ها خطر دارد بد نامیش صفر دارد.
پوشیده نباشد که درین کتاب تنها آنچه از اعتقادات خرافاتی که در افواه شهرت دارد (تقریباً بهمان زبانی که از گفته‌های عوام یاد داشت شده) مینگاریم و کاری به کتابهای گرانبهائی که در این خصوص نوشته شده نداریم مانند تعبیر خواب و یا خواص جانوران و چیزها و ادویه‌ها که مربوط به طب قدیم است[۳] و یا رساله‌هائی که در علوم مخفیه وجود دارد
- ↑ رجوع شود به قسمت آداب ناخوشیها.
- ↑ رجوع شود به اواخر قسمت دام ودد.
- ↑ در عجایب المخلوقات نوشته: «اگر کسی گوشت طوطی بخورد فصیح میشود» تقریباً میشود از همین نمونه خواص عجیب و غریبی که در کتابهای قدیم روی هستیها گذاشته‌اند سنجش کرد چون طوطی تقلید صدای انسان را میکند گمان کرده‌اند که از خوردن گوشت او فصیح میشوند. این فکر نزدیک بفکر وحشیهای استرالیاست که گمان میکنند هر کس قلب ببر را بخورد دلیر میشود. تناسب دل ببر با شجاعت بیشتر است تاگوشت طوطی با فصاحت و ازین گذشته این مطلب اختراعی و از افکار عامیانه بشمار نمیاید.
