برگه:SeyrHekmatDarOrupa.pdf/۱۲۰

این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

مصنفات او کتاب دیگر فقط بعضی قطعات در دست است. اما حق این است که خدمتی که فرنسیس بیکن به عالم علم می‌توانسته است بکند همانست که در آن دو کتاب مضبوط شده. زیرا که قاعده و شیوهٔ کسب علم را بدست داده است، و در کتابهائی که به تصنیف آنها کامیاب نگردیده می‌خواسته است نتیجه‌ای که از عمل آن قاعده و شیوه حاصل می‌شود بدست دهد، ولیکن البته این کاری نبوده است که یک نفر بتواند به انجام برساند، دانش‌طلبان دنیا از آن زمان تاکنون در آن خط کار می‌کنند و قرنها باز باید آن را دنبال نمایند و نمی‌دانیم سرانجام به کمال خواهد رسید یا نه؟ چه مسلم نیست که برای بشر درک تمام علم میسر باشد.

در هر حال تصنیف مزبور اگر به انجام می‌رسید در نیت فرنسیس بیکن به نامی خوانده می‌شد که ترجمه‌اش «احیاءالعلوم کبیر»[۱] می‌باشد، کتاب اول آن که تمام است این عنوان را دارد «ارجمندی و فزونی دانش»[۲] و کتاب دوم که نیمه تمام است موسوم است به «ارغنون جدید»[۳] «ساز نو» نظر به اینکه برای تحصیل علم طریقه‌ای تازه پیشنهاد کرده است به جای منطق ارسطو که در نزد قدما موسوم بارغنون بود.

خلاصهٔ مندرجات احیاءالعلوم از این قرار است: در کتاب «ارجمندی و فزونی دانش» نخست شرحی در فواید علم و فضیلت و شرافت آن و لزوم نگاهداری و تجلیل و تکریم ارباب کمال، تحقیق می‌کند و طعن و اعتراضاتی را که به علم و علما وارد می‌آورند رد می‌نماید و اثبات فضایل و معایب اهل علم می‌کند که بسیاری از نسبت‌ها که به اهل فضل می‌دهند بهتان است، پس از آن خود بضی انتقادها از کسانی که به علم


  1. به زبان لاتین Instauratio magna و به زبان فرانسه Grande Restauration des sciences
  2. به زبان فرانسه De la dignité et de l'accroissement des sciences
  3. Novum Organum
–۱۱۱–