شده و متابعت مینمودند بکشتی نشانیده بافریقا برد و رومیها حکایت کردهاند که انیبال در وقت حرکت از ایطالیا گریه کرد که چرا باید از این مملکتی که در آنجا فتوحات کرده و افتخارات حاصل نموده مفارقت کند بدون اینکه آنرا مسخر نموده و مقاصد خویش را حاصل کرده باشد.
( واقعهٔ زاما و ختم جنگ دویم پونیک ) -- انیبال در جنوب کارتاژ پیاده شد و بملاقات سیپیون حرکت کرد و در نزدیکی شهر زاما[۱] که پنج روز راه با کارتاژ فاصله داشت باو رسید. قبل از محاربه از سیپیون خواهش کرد ملاقاتی با هم بکنند و سردار رومی هم پذیرفت اما این ملاقات نتیجهای نبخشید و غیر از جدال تکلیفی باقی نماند. رومیان بیست و دو هزار نفر بودند و کارتاژیها پنجاه هزار و طرفین پیادگان خود را در قلب و سواران را در جناحین جا دادند ولی انیبال هشتاد زنجیر فیل داشت و آنها را در مقدم لشکر گذاشت. هنگام معرکه فیلها رم کردند و قسمتی از سپاه کارتاژ را پریشان نمودند چنانکه مجبور شدند آنها را از میدان جنگ بیرون ببرند. بعد از آن هم صف مزدوران انیبال چون طاقت مقاومت سپاهبان روم را نیاوردند برگشته صفوف پشت سر خود را مغشوش کردند و حاصل آنکه قشون انیبال با وجود کمال کفایت و کاردانی او مغلوب شد و بیست هزار نفر آنها بهلاکت رسید و سیپیون فراریان را تعاقب
- ↑ Zama