و این کوهستانیها تقریباً مدت صد سال بر تمام جنوب ایطالیا مسلط بودند.
( قوم لاتن ) از وسط کوه اپنن رودخانه‌ای جاری است کوچک و سریع موسوم به تیبر.[۱] در جنوب این رود ولایت لاسیوم[۲] واقع است که خاکش آتش‌فشانی است و کوه آتش‌فشانی در آنجا هست موسوم بکوه البن[۳] که اکنون خاموش است ولی مواد آتش‌فشانی آن تمام ناحیهٔ مزبور را پوشانیده و دره و ماهور زیاد تشکیل داده است.
لاسیوم ولایتی است مرطوب. باران زیاد در آنجا میبارد و این آبها تماماً جاری نمیشود مقداری از آن بخاک فرو میرود و در تابستان بخار شده بیرون میاید و در بعضی نقاط آب جمع شده مرداب میسازد. باینواسطه آن ناحیه بدهواست و تب و نوبهٔ زیاد دارد چنانکه در قدیم در بسیاری از نقاط آن مردم ربة‌النوعی برای تب فرض کرده آنرا پرستش مینمودند که از این مرض محفوظ باشند. اما این اوقات بدهوائی آنجا زیادتر است بجهت اینکه سابقاً آبادتر بود و بسیاری از مردابها را برای زراعت خشک کرده و آبها را جریان داده بودند.
سکنهٔ لاسیوم لاتن[۴] نام داشتند و از نژاد همان قبائل کوهستانی سابن بودند. از حیث زبان و مذهب و وضع زندگانی هم
