دخالت میکرد مسئله دولتی میشد.
دیگر از تمتعات رومیان تماشای جنگ غلامان بود که در محوطهٔ مدور موسوم به آمفیتاتر[۱] واقع میشد و آن این بود که اسرای جنگ و غلامان و اشخاصی را که محکوم بقتل بودند مسلح می‌نمودند و با یکدیکر بجنگ می‌انداختند و این اشخاص را گلادیاتور[۲] یعنی خنجرزن می‌نامیدند. گلادیاتورها را در مکان‌های مخصوص بجهت این جنگ‌ها مشق میدادند و در تحت نظام و سیاست شدید نگاه می‌داشتند و در موقع جشن بمیدان آورده بجنگ تن‌به‌تن یا دسته بدسته وادار میکردند. آنها که مغلوب میشدند و یا از پا درمی‌آمدند تماشائیان حکم میکردند که باید زنده بمانند یا که کشته شوند. اجسادی که در میدان میافتاد با طناب کشیده بمحلی مخصوص می‌بردند و آهن گرم ببدن آنها قرار میدادند که ببینند مرده‌اند یا زنده. اگر کسی سخت مجروح بود با یک ضرب دیوس او را هلاک میساختند و باقی را معالجه میکردند. یک نوبت کلد امپراطور جمیع اشخاصی را که در تمام ممالک روم محکوم به قتل بودند جمع کرد قریب بیست هزار نفر شدند. آنگاه آن جماعت را واداشت با یکدیگر جنگ کردند و خود امپراطورها درین قتالی حضور پیدا میکردند و مارکورل که از این تماشا مشمئز بود و خود را بخواندن کتاب و صحبت مشغول و از آن منظر منصرف می
