:۲.اسنادی که خود گواه و شاهد خود هستند و در چهارچوب جریان رویداد یا رخدادی پدید آمدهاند.
این اسناد میتوانند دربرگیرنده قوانین اساسی، قراردادها و معاهدات تا نامهنگاریها و خاطرات شخصی باشند. در این دستهرده میتوان موادی را که از نگاه تاریخی در دسترس نیستند مانند گفتگوهای تلفنی تاریخی، پروتکل دادگاهها، و رونوشت عملیاتهای نظامی و غیره را نیز قرار داد. منابع مستنداسناد را باید بتوانبی درکم زمانو ممکنکاست به شکل کاملنخستین و بدون هیچگونه الحاقاتویرایش ویرایشیکه به کم کردن متن یا اضافه کردن بدان انجام یابد قائمبهذات به ویکینبشته افزود. منبع این گونه آثاراسناد باید حتماً ذکرنوشته شود تا به دیگران اجازهیبتوانند بازجوییاز پیراموندرستی صحتمتن تکثیرسند مجددآورده شده در ویکینبشته رااطمینان بدهد.یابند، اظهاراتیافزودن کهاسکن تنهااسناد مبتنیاز بربایدهای نظراتویکینبشته شخصیمی باشند،باشد. مستندبیان و نوشتن باورهای شخصی سند نیستند.
==== آثار تحلیلی و هنری ====
آثار تحلیلی آنآثاری دسته ازچاپ آثارشده نشریافتهایمی هستندباشند که متن آن فراگیرنده اطلاعاتی رااست که از دیگر منابع گردآوری کردهشده و بهآنرا تحلیلبررسی آن اطلاعات میپردازندمیکند. به طور کلی هر گونه اثر غیرداستانی که دربارهی موضوعی باشدویژه کهپس رویدادهایاز اصلیرویداد آن پیش از نگارش اثرنوشته رخشدهباشد دادهاند، در این دستهرده قرار میگیرد. این نوع آثار و همچنین هر گونه اثر هنری باید در جایی نشر یافته باشند که امکان بررسی مجدد یا کنترلهای ویرایشی در آنها وجود داشته باشد؛ آثاری که توسط پدیدآورنده (مؤلف) خلق شدهاند از این دسته مستثنی هستند.