صحیفه سجادیه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Mohamad61.20 (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohamad61.20 (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۵:
(و ما جعلنا الرؤیا اللتی اریناک الا فتنة للناس و الشجرة الملعونة فی القرآن و نخوفهم فما یزیدهم الا طغیانا کبیرا)
حضرت پیغمبر (ص) آگاه شد که در این آیه شجره ی ملعونه شجره ی خبیثه بنی امیه است که بوزینه وار بر منبر نبوت آن بزرگوار می جهند و فرود می آیند) فرمود ای جبرئیل در دوران من و در زمان حیواة من این قصه خواهد شد جبرئیل امین عرض کرد نه یا رسول الله از زمان هجرتت تا ده سال آرام و به صلاح آسیای اسلام همی می گردد و بعد از این ده سال باز تا سی سال این آسیا در گردش است تا آنگاه که سال هجرت به سی و پنج رسید (و دوران سه خلیفه گذشت) اول سی و پنج باز پنج سال گردش آرام و به صلاح می کند (که آن دوران خلافت امیرالمؤمنین علی علیه السلام است) از آن به بعد گردش این آسیا بضلالت و گمراهی است و بر این قطب می گردد و ملک و شاهی فرعون عالم (معویه و یزید و و و) خواهد گردید و خدا در سوره ی مبارکه (انا انزلناه فی لیلة القدر لیلة القدر خیر من الف شهر) پیغمبر را خبر داده و به این موضوع اشاره فرموده که هزار ماه البته حکومت و سلطنت بنی امیه خواهد بود که در آن لیله ی قدر نیست (یعنی تجلی نور خدا و اشراق انوار هدی وجود ندارد) در آن هزار ماه اگر کوههای عالم (و قوی ترین قدرت بشر) با آنها به مقاومت برخیزد مغلوب آنان شود تا وقتی که خدای متعال به زوال آنها فرمان دهد امام صادق فرمود و در این هزار ماه حکومت بنی امیه شعارشان دشمنی با اهل بیت پیغمبر و بغض و کینه آل علی و دوستان و شیعیان آنهاست و در این آیه ی شریفه (الم تر الی اللذین بدلوا نعمت الله کفرا و احلوا قومهم دار البوار جهنم یصلونها و بئس القرار) به همین ظلم و طغیان بنی امیه اشاره فرموده زیرا نعمت الله وجود اقدس پیغمبر (ص) و اهل بیت اوست که دوستی و محبت آنها ایمان است و مؤمن مستحق بهشت شود و دشمنی و کینه ی آنها نفاق و کفر است و مستوجب آتش دوزخ گردد و این مطلب سریست که پیغمبر اکرم به امیرالمؤمنین و اهل بیتش سپرد و آنگاه حضرت صادق آل محمد فرمود تا ظهور امام قائم غائب حجة ابن الحسن العسکری وقتش فرانرسد خروج نکرده و نخواهد کرد احدی از ما برای دفع ظلم و جور آنها و اقامه حق جز آنکه به بلای قتل و شهادت مبتلا شود و هرکه قیام کند جز آنکه بر غم و اندوه ما و شیعیان ما بیفزاید کاری از پیش نبرد آنگاه متوکل ابن هرون گفت حضرت امام صادق علیه السلام پس از این سخنان صحیفه جدش را بر من املاء فرمود و آن دعاها هفتاد و پنج باب بود من شصت و چند از آن را حفظ کردم و یازده بابش از خاطرم برفت (حدیث متوکل ابن هرون بطریق دیگر) حدیث کرد مرا ابوالمفضل از محمد ابن حسن ابن روزبه ابوبکر مدائنی کاتب ساکن رحبه در خانه خود و گفت حدیث کرد مرا محمد بن احمد بن مسلم مطهری و او گفت حدیث کرد مرا پدرم از عمیر پسر متوکل ابن هرون بلخی از پدرش که پدرم متوکل گفت من یحیی ابن زید ابن علی السجاد علیه السلام را ملاقات کردم و همین حدیث را به تمامه تا خواب حضرت پیغمبر (ص) در منبر که امام صادق از امام باقر و پدران گرامیش صلوات الله علیهم اجمعین بیان فرمود ذکر کرد و در این روایت مطهری ابواب صحیفه نیز بدین طریق مذکور است.
== نیایش اول: در حمد و ثناى الهى است چون آن بزرگوار نخست به ستايش حضرت پروردگار دعا آغاز مى كرد. ==
ستايش مخصوص خداست كه هستى او اول در وجود و مبدء آفرينش است بى آنكه آن ذات ازلى را اول و ابتدائى باشد و آخر در وجود است بى آنكه آن حقيقت ابدى را آخر و انتهائى باشد (يعنى چون حضرت احديت عز سلطانه هستى ذاتى ازلى و موجود سرمدى ابدى است هستى او اول و آخر ندارد و آغاز و انجام بر او متصور نباشد) و موجودى قبل از او و بعد از او نتواند بود زيرا هستى او بر هر قبل و بعد زمانى و دهرى و سرمدى افاضه ى وجود كرده و بر همه قبليت ها و بعديت ها احاطه وجودى دارد و به هيچ معنى قبليت و بعديت زمانى و بالشرف و بالعليه و دهرى و سرمدى و غيره هيچ موجودى قبليت و بعديت بر او نخواهد داشت)
̶ آن يگانه ذاتى كه ديده ى بينندگان از ديدنش قاصر و فهم و انديشه ى توصيف كنندگان از نعمت و وصفش عاجز است (يعنى نه تنها چشم حس از ديدنش قاصر و ناتوان بلكه چشم عقل و هوش هم از احاطه به اوصافش تا چه رسد بكنه ذاتش عاجز است نور جمال و جلالش قواى ادراكى حس و وهم و خيال و عقل همه را مقهور ساخته و در عين آنكه به چشم بصيرت نورش بر همه پيدا و پيداترين اشياء است باز با تمام قواى حواس و اوهام و عقول از نيل به كنه وجود و حقيقت ذاتش عاجزند و منتهاى معرفت و بصيرت عارفان اعتراف به عجز از معرفت اوست)
عين پيدائى است و بس پنهان
سر پنهانى است و بس پيدا
هويدا و نهان از چشم امكان
خرد حيران در آن پيداى پنهان
̶ عالم آفرينش را بى تمثال و بى سابقه فكرت به قدرت كامله و مشيت بالغه (بدين نظم زيبا و نظام اتم احسن) بيافريد
̶ پس آنگاه تمام خلق را باز (از عوالم ملك و ملكوت و جبروت و لاهوت) همه را به طريقه مستقيم به اراده نافذ خود سلوك داد و به راه محبت (و عشق و اشتياق) خود برانگيخت (چنان به اراده و به محبت و عشق و شوق حق فطرت خلق مسخرند كه نه آن كس را كه مشيت و اراده خدا مقدم بر ديگران داشته قدمى موخر تواند نهاد و نه آن كس را كه موخر از ديگرى داشته قدمى تقدم تواند يافت (يعنى نظام آفرينش در تمام كرات بى حد و حصر و عوالم بى نهايت آسمانها و زمينها و جهانهاى بى انتهاى غيب و شهود همه طبق خواست خدا و مشيت الهى به سمت كمال خود در حركتند و تدبير خلق مسخر تقدير حق است و در سراسر ملك وجود جز اراده كامله سبحانى و قدرت شامله ى ربانى حكم فرمائى وجود ندارد
ترتيب جهان چنانكه بايد
كردى به مثابتى كه شايد
در عالم و عالم آفريدن
به زين نتوان رقم كشيدن
̶ (و به حكمت بالغه الهيه) براى هر نوعى از موجودات عالم (و يا روحى از ارواح خلايق) قوت و قوتى و رزق و روزى معلوم و معين قسمت فرمود كه آن قسمت معين الهى را هرگز كسى كه بر او زياد مقدر فرموده كم نتواند كرد و نه آن را كه كم مقدر كرده اندكى تواند افزود
̶ سپس بر هر يك در حيوه او اجلى معين كرد و بر زندگانى وى مدتى مقرر داشت كه گامهاى او در زندگانى قدمى است كه به سوى اجل خود مى رود و به رفتن (ماها و) سالهاى عمر روزگار آن اجل معين فرامى رسد تا هنگامى كه آخرين قدم را برداشته و حساب عمر به پايان رسد و خدا قبض روح او كند و به جانب منزلى كه دعوتش فرموده اند كه يا سر منزل ثواب كامل (و سعادت و وفور نعمت بهشت) حق است يا منزل شقاوت و قهر و عقاب خدا است رهسپار شود (يعنى اگر با ايمان است و نيكوكار بهشتى است و اگر كافر است و بدكار دوزخى است)
̶ تا در آن عالم خداى متعال به عدل (و احسان) آنان را كه بدكارند به كيفر كردار بدشان برساند و آنان كه نيكوكارند پاداش نيكو عطا كند
̶ كه كار خدا عدل (و احسان) است و اسماء مبارك و اوصاف كماليه اش پاك و منزه (از ظلم و ستم به خلق) است و لطف و احسان و نعمتهايش بر خلق آشكار است (يعنى پاداش بهشتيان به عدل و احسان و لطف اوست و كيفر دوزخيان هم به عدل و داد او به احدى در دو عالم ستم نخواهد كرد همه كارش لطف است و بدكاران عالم خود به نفس خويش ستم كرده و خويشتن را بدوزخ عقاب خدا فرستادند) و ابدا كسى را حق سئوال و چون و چرا در كار خدا نيست.
̶ و ستايش مخصوص (ذات پاك) خداى متعال است كه اگر شناختن اوصاف جمال و كمالش را از بندگان منع كند (و طريق معرفت را بر روى آنها ببندد) به واسطه ابتلاء و امتحان به احسانهاى پى در پى و اعطاى نعمتهاى گوناگون همانا خلق به صرف نعم الهى (از منعم غافل شده) و ستايش او نكنند و به توسعه رزق و تعيش پرداخته (رازق را فراموش كرده و) شكرش بجا نياورند
̶ و اگر مردم چنين شوند همانا از حدود انسانيت به سر حد حيوانيت داخل شوند (بلكه از رتبه ى حيوان هم تنزل كنند) چنانكه خداى در كتاب محكمش وصفشان كرده:
̶ (ان هم الا كالانعام بل هم اضل سبيلا) (مردم غافل از خدا به حقيقت حيوان بلكه گمراه تر از حيوانند) (خلاصه آنكه اگر خدا معرفتش را به قلب ما افاضه نمى فرمود و به عياشى در نعم گوناگون و پى در پى او صرف عمر مى كرديم نوع بشر از حيوانات و سباع گمراه تر و پست تر مى شدند)
̶ و ستايش مخصوص خدا است كه (به ما معرفت خود را عطا فرمود و) خود را به ما شناسانيد و از نعمت بى نهايت شكرش بهره اى به ما الهام كرد و از درهاى نامنتهاى علم به ربوبيتش برخى را بر ما گشود و از لطفش به مقام رفيع اخلاص در توحيد و يگانگى خود ما را راهنمائى كرد و از شائبه شرك و الحاد و شك و ترديد در امرش دور گردانيد
̶ او را چنان ستايشى كنيم كه در طول عمر در عداد بندگان ستايش گزار حق باشيم و از خاصانى كه به مقام عفو و رضا و خشنودى او سبقت يافتند گوى سبقت بريم
̶ چنان حمد و ستايشى كه ظلمات و تاريكيهاى عالم برزخ را (يعنى عالم بعد از مرگ تا قيامت كبرى را) بر ما روشن سازد و راه سخت عالم مبعث (يعنى عالم قيامت) را بر ما آسان گرداند و به واسطه آن حمد منازل ما نزد شاهدان مواقف (محشر) شريف تر شود در آن روزى كه هر شخص به پاداش و كيفر اعمالش مى رسد و به هيچ كس ابدا ستم نشود روزى كه هيچ حمايت خويش و يار و ياورى كسى را از عذاب نرهاند و احدى را هيچ كس نصرت نتوانند كرد (باز) حمد و ستايش مخصوص خداست كه (چون از قلب با معرفت و اخلاص كنيم)
̶ حمد و ثناى ما به سوى حق بالا رود و به عالم اعلى عليين در كتاب رقم شده حق (كه لوح ام الكتاب يا لوح محفوظ الهى است) ثبت شود تا آن حمد را مقربان درگاه خدا (كه ارواح انبيا و اولياء و فرشتگانند در عالم اعلى) مشاهده كنند
̶ (باز) حمد و ستايش مخصوص خداست كه چون (قبول درگاه حق باشد) موجب چشم روشنى و نشاط ما شود در روزى كه چشمها از ترس و وحشت برق زند و خيره گردد و بدان حمد نزد خدا ما روسفيد شويم روزى كه بسيارى بدكاران در آن روز روسياه شوند.
̶ (باز) خدا را حمدى كنيم كه ما را از آتش دردناك (قهر) خدا آزاد سازد و به جوار لطف و كرمش رساند
̶ حمدى كه (در فخر و شرف اخلاص) با حمد فرشتگان مقرب حق معارضه و همسرى كند و در مقام بهشت ابد و محل كرامت (و نعمت بى حد سرمد) الهى ما را با انبياء و رسل جمع گرداند.
̶ و ستايش خدايى راست (عز شانه) كه ما (اهلبيت عصمت و خلافت) يا صالحان امت و نوع بشر را با اخلاق نيكو (و محاسن صفات) برگزيد و رزق و روزيهاى ما را پيوسته نيكو و پاكيزه گردانيد (و رزق روح ما را هم از مائده هاى آسمانى و علم و حكمتهاى الهى مقرر داشت)
̶ و ما اهل بيت را بر جميع خلق برترى و فضيلت داد و به قدرت روحانى و اقتدار ملكوتى بر تمام خلق برترى و فضيلت بخشيد تا آنجا كه به قدرت كامله خود و عزت و اقتدار خويش خلائق را (بر حسب فطرت) مطيع و منقاد ما و متوجه به طاعت ما گردانيد.
̶ و ستايش خداى را كه درگاه احتياج و نيازمندى را جز به حضرتش به روى ما بست و خاندان رسالت را (يا صالحان بشر را) از غير خود از همه عالم بى نياز كرد پس چگونه ما را طاقت حمد و ثناى او پاكى قدرت بر اداى شكرش (بر اين نعمت بزرگ) خواهد بود؟
̶ و ستايش خداى را كه وسائل بسط (علم و ايمان) را در جوهر ذات ما آميخت و اسباب اخذ و قبض (علوم آسمانى و حقائق وحى الهى) را در ما (اهل بيت نبوت يا صالحان) عطا فرمود و ما را به حقايق و روح زندگانى ابدى كامياب گردانيد و جوارح اعمال (صالح و طاعت خالص) را در فطرت ما مستقر و ثابت به داشت و غذاى (جسم و جان) ما را رزق نيكو و پاكيزه (و علوم و معارف الهيه) عطا كرد و به فضل و كرم خود ما را از همه بى نياز و به انعام خود ما را متنعم و خشنود ساخت
̶ پس (از اعطاء اين نعمتها) به واسطه حكم امر و نهى حضرتش ما را در طاعت و شكرگزارى بيازمود و امتحان فرمود و چون ما بندگان از طريق (سهل هدايت) امرش روگردانيديم و به وادى (هلاكت) نافرمانى شتافتيم باز بر ما تسريع و تعجيل به عقاب و انتقام نفرمود بلكه با تانى و مدارا از رحمت و لطف و كرم از ما منتظر توبه و رجوع از گناه بود از فرط رافت و حلم (باشد كه ما توبه كنيم و او عفو و بخشش فرمايد) (تبصره) اگر از ضمير متكلم آدم و نوع انسان مراد باشد كه گناه و نافرمانى به معنى معصيت خدا را مرتكب مى شود و اگر اهل بيت عصمت مراد باشند آنان چون معصوم از گناه هستند گناه در آنان حسنات الابرار سيئات المقربين است و يا گاهى كه از عبادت و طاعت خدا به كارهاى مباح دنيا مانند خورد و خواب ضرورى بدن پردازند و لحظه اى از كار عبادت و توغل در ذكر حق باز مانند آن امر مباح را بر خود گناه بزرگ شمارند نه آنكه گناه مثل ما مرتكب شده اند و اين مطلب را تذكر دادم اينجا تا در تمام دعاهائى ائمه طاهرين معنى گناه كه همه جا نسبت به خود داده اند معلوم شود كه گناه حقيقى يعنى ترك فرمان حق نبوده بلكه به معنائى است كه ذكر شد.
̶ و ستايش خداى متعال را كه ما را بر توبه (و بازگشت از گناه به درگاهش) راهنمائى كرد همان نعمت توبه اى كه ما به آن جز به فضل و كرمش نائل و مستفيد نشديم (يعنى قبول توبه و عفو گناه از مقام فضل خداست و الا عدلش ما را بر گناه عقاب مى فرمود و توبه نمى پذيرفت) و اگر ما جز از راه توبه به هيچ راه دگر از اهل فضل و كرم خدا محسوب نبوديم همانا همين نعمت توبه لطف و احسان بزرگ خدا بر ما بود و فضل و كرمش بر ما عظيم به شمار بود (و بر ما امت مرحومه توبه را تنها به ندامت و پشيمانى از گناه پذيرفت)
̶ وگرنه سنت و فرمان خدا در توبه امم سالفه بدين آسانى نبود كه همانا به لطفش از ما امت ختمى مرتبت (ص) حكم آنچه را كه سخت و طاقت فرسا بود برداشت و مكلف نكرد ما را مگر به قدر وسع و آسانى و تكليف ما را جز سهل و اندك مقرر نفرمود (چنانكه در امت موسى و يا قبل از و تكليف و توبه بدين آسانى نبود) و بر احدى از ما نيز (به واسطه آسانى تكاليف و سهولت توبه) حجت و عذرى باقى نگذاشت پس از ما (امت محمد (ص)) دوزخى
̶ و شقى و زيان كار كسى است كه خود بر عليه و بر ضرر خويش به معصيت حق پرداخته و توبه نكرده و سعادتمند و رستگار بهشتى كسى است كه فرمانبر حق و راغب و مشتاق به سوى خداست.
̶ و باز ستايش خداى متعال را آن ستايش و حمدى كه مقرب ترين فرشتگان او و بهترين خلق او بر ذات پاكش كنند و پسنديده تر حمدكنندگان نزد حضرتش به جاى آرند
̶ حمدى كه فضيلت و برترى آن بر ساير حمد و ثناها مانند برترى پروردگار بر تمام خلق باشد
̶ پس از آن محامد باز خدا را حمد كنيم در مقابل هر نعمتى كه از او به ما عطا شده و بر جميع گذشتگان و بازماندگان بندگانش عطا كرده حمدى كه عدد آن مانند جميع موجوداتى كه علم بى انتهايش بر آنها احاطه دارد (بى حد و نهايت) باشد و در مقابل هر يك از آن موجودات به اضعاف مضاعف همه آنها خدا را حمد و ستايش كنيم حمدى كه ابدى و سرمدى و تا انتهاى روز قيامت رسد
̶ حمدى كه حدش بى نهايت و حسابش بى شمار و مقدارش نامتناهى و زمانش نامنقطع باشد
̶ حمدى كه ما را به مقام طاعتش واصل گرداند و موجب عفو و سبب رضا و خشنودى و وسيله مغفرت و آمرزش او گردد حمدى كه ما را راه نما به سوى بهشت او (كه دار سعادت ابد است) شود و از نقمت و عذابش محفوظ دارد و از (آتش دوزخ قهر و) غضبش ايمن گرداند و آن حمد ما را بر طاعت و بندگيش مويد و موفق بدارد و از معصيتش مانع گردد و بر اداى حق ربوبيت و انجام وظائف عبوديت يارى كند
̶ حمدى كه ما به آن حمد سعادت يابيم كه در زمره ى اهل سعادت از اولياى حق و دوستان خدا باشيم و در صف شهيدان به تيغ دشمنان خدا محشور شويم (و ما به حمد و ثناى حق از لطف و كرمش تمام اين حوائج را مى طلبيم) كه البته او ولى خلق و سلطان ملك وجود و خداى ستوده صفات است.
== نیایش دوم: بعد از حمد خدا دعاى درود و تحيت بر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم است. ==
حمد و ستايش خداى متعال را كه به نعمت وجود پيغمبر (گراميش حضرت) محمد صلى الله عليه و آله منت گذاشت بر ما (امت مرحومه) نه بر امتهاى دوران گذشته و قرنهاى سپرى شده و اين نعمت بزرگ را به قدرت كامله خود به ما عطا كرد آن قدرتى كه از هيچ امر عظيم و بزرگ عالم عجز در او راه ندارد و كوچكترين چيز هم از محيط قدرت و علمش ناپديد و فوت نخواهد شد
̶ (بدان قدرت بى نهايت) حضرت محمد را خاتم (رسولان خود) قرار داد بر تمام مخلوقاتش و ما (امت پيغمبر يا ما اهل بيت او) را شاهد و گواه (بر صدق و حقيقت راستى رسالت او) بر منكران حضرتش مقرر داشت و ما را به فضل و كرمش (بر مخالفين و دشمنان اسلام) كه قومى بى قدر و عزت بودند قدرت و غلبه و فزونى (از هر جهت) بخشيد (تا آنجا كه دشمنان همه مقهور و مغلوب شدند)
̶ پروردگارا پس درود و تحيت فرست بر حضرت محمد (ص) كه او بر وحى تو امين است و شريفتر و بزرگتر و بزرگوارتر از تمام خلق تست و اوست امام و پيشواى رحمت و فيض (علوم آسمانى) و واسطه و قائد خيرات عالم و مفتاح بركات و موائد (عقلى و علمى و اخلاقى و ادب انسانى) بر تمام خلق
̶ آن وجود گرامى كه قيام كرد در عالم براى اقامه امر و فرمان و اجراى حكم (عدل و احسان) تو آن حضرت كه جان خود را در اقامه امر و فرمانت در تعب و رنج و آلام انداخت
̶ و تن را در معرض شدائد و مكاره (از جور و آزار دشمنان) درآورد.
̶ و به درگاهت در دعا عداوتش را با اقارب و خويشانش (كه مشرك و منكر دعوت نبوتش گرديدند) اظهار داشت (و آنها را نفرين كرد مانند ابولهب و غيره)
̶ و در راه رضا و خشنودى تو با بستگان و قبيله خود جنگ كرد
̶ و براى احياى دين تو از ارحام خويش هم (كه مخالف دين حق و توحيد بودند) از همه بريد
̶ (و با نزديكانش هم قطع روابط كرد) تا آنجا كه نزديكان خود را (كه به خداى يكتا ايمان نياوردند) همه را از خود دور كرد
̶ و دوران و بيگانگانى كه حكم تو را اجابت كردند (و اسلام آوردند) به خود نزديك داشت
̶ و در راه رضاى تو دوستى با دورترين مردم كه ايمان آوردند
̶ و دشمنى با نزديكترين كسانش (كه كافر شدند) آغاز كرد
̶ و نفس شريف خود را در راه دعوت به آئين و دين تو به رنج و شدائد بسيار افكند
̶ و نفس شريف خود را در راه دعوت به آئين و دين تو به رنج و شدائد بسيار افكند
̶ و عمرى با اندرز و نصيحت به تربيت آنان كه دعوتت را پذيرفتند پرداخت.
̶ (پروردگارا) و آن رسول گراميت از وطن خود و رحل و موضع اقامت و مسقط الراس خويش و جايگاه انس و الفتش مجبورا رها و به سوى بلاد غربت دور از شهر و ديار خود هجرت كرد با اراده ثابت و شوق موكد در راه عظمت و اعزاز دين تو (و اعلاى كلمه ى توحيد تو) تا از تو بر عليه كافران يارى طلبيد
̶ تا آنكه آنچه مى خواست درباره ى كافران و منكران (از مقهور و منكوب ساختنشان انجام يافت
̶ و آنچه درباره ى اولياء و دوستان تو و تدبير (و تربيت نيكان عالم) مى خواست به حد تمام و كمال رسانيد
̶ و بر اصلاح امور امت قيام كرد در حالى كه فتح و فيروزى از يارى تو مى طلبيد و بر ضعف خود (و قلت اعوان و كثرت دشمنان) به نصرت و يارى تو قوت و نيرو يافت
̶ تا آنجا كه در وسط خاك دشمن و معظم بلاد كافران (و پايتخت حكومت ايشان) با آنها به جنگ برخاست
̶ و بر دشمن تهاجم و حمله هاى سخت در ميان وطن و قرارگاه آنها كرد
̶ تا آنكه بر ظهور شرع و اعلاء كلمه توحيد حضرتت به او جود كراهت (كامل و مخالفت سخت) مشركان موفق گشت (و بتهاى صورى و معنوى عالم را در هم شكست)
̶ پروردگارا تو آن حضرت را در مقابل آلام و رنج و سختيها كه در راه تو كشيد رفعت مقام بخش و درجه ى اعلى در بهشت (لقاء و بهشت شهود حضرتت و بهشت رضا و قرب و بهشت عدن و فردوس) به او عطا فرما
̶ آن مقامى را كه هيچ يك از ملائكه ى مقرب و انبياء مرسل بدان منزلت نرسند
̶ و مثل و مانندش را هم در رتبه كمال وجود و معرفت (در افق اعلاى تقرب) كه به آن حضرت بخشيدى در حق پاكان اهل بيتش و اهل ايمان از امتش عطا فرما و از حسن شفاعت (و لطف و عنايت) بزرگترين و عاليترين آنچه وعده فرموده اى (از مقام شفاعت كبرى) به او ببخشا (و مرحمت فرما)
̶ اى خدائى كه وعده تو نافذ است اى آنكه قول و عهد تو با وفاى كامل است اى آنكه گناهان و سيئات بندگان را به چندين برابر بدل به حسنات كنى كه همانا حضرتت صاحب فضل و كرم بزرگ (و رحمت واسعه ى بى حد و نهايت است).
== نیایش سوم: در ستايش و تمجيد فرشتگان حاملان عرش الهى و هر ملك مقرب خداست. ==
پروردگارا و (پس از درود و ثناى رسول اكرمت) درود بر حاملان عرش (علم و عرش قدرت و رحمت) عظيم تو باد كه آنها هيچگاه از تسبيح و تنزيه ذات پاكت و تقديس و تمجيد حضرتت لحظه اى باز نايستند و هرگز خسته نشوند و از عبادت و بندگيت ابدا ملال ندارند و در طاعت و فرمانت تقصير را بر جهد و كوشش مقدم ندارند (يعنى هيچ تقصير و عصيان در فرمانت و شوق طاعتت نخواهند كرد) و از حال وله و حيرت (نورانى به شهود عظمت و بزرگى و جلالت) غافل نشوند
̶ و (يكى از فرشتگان مقرب) اسرافيل كه مامور نفخه ى صور تو است دائم چشم بصيرت به تو دوخته و منتظر فرمان تست كه چون امر تو فرارسد كسانى كه به قعر قبرهاى خود بيهوش محبوس درافتاده اند به نفخه ى صور هشيار سازد (و در آنها روح دمد و از خواب مرگ بيدار گرداند)
̶ و (يكى ديگر) ميكائيل است كه به واسطه ى طاعت و بندگى حضرتت نزد تو داراى جاه و مقام بلند است
̶ و (يكى ديگر) جبرئيل امين وحى تست كه مطاع و پيشواى فرشتگان آسمانهاى تست كه حضور حضرتت با منزلت و نزد تو مقرب است
̶ و (ديگر از آن فرشتگان مقرب) روح است كه آن (فرشته ى بزرگ) به استعلاى وجود بر فرشتگان حجابها(ى نور و عزت) برترى دارد
̶ و روح همان (فرشته ى مكرمى) است كه از امر تو (و كلمه ى كن وجودى و رحمت واسطه ى تو) وجود يافته (يعنى روح آن فرشته ى بزرگ مجرد و عالى رتبه نزد خداست و شايد روح كليه الهيه انسان كامل مراد باشد كه او اشرف و اعلى رتبه تر از فرشتگان مقرب خداست).
̶ پس اى پروردگار درود و رحمت فرست بر آن فرشتگان (عالى مرتبت مقرب) و نيز بر فرشتگان ديگر كه در رتبه و مقام دون آنها هستند كه آنها هم از فرشتگان ساكن در سماواتند و اهل امانت الهى (و امين وحى خدا) بر پيمبران تواند
̶ و آنانكه (در راه طاعت و انجام فرمان خدا) هيچ خستگى از كار و كوشش ندارند و هيچ درماندگى و ملال از رنج و تعب طاعت نيابند و از تسبيح و تنزيه تو به هيچ شهوت و اميال نفسانى اشتغال نورزند و هرگز از تعظيم جلال تو سهو و غفلت نكنند
̶ چنان چشمهاشان به حال خشوع و تذلل است كه از سرافكنده گى حضور حضرتت ابدا قصد نظاره بدان جلال و جمال نكنند (يعنى از فرط فروتنى و خشوع آزاده نظر بر جمال حق نتوانند كرد) آن فرشتگان دائم با فرط شوق و رغبت به آنچه (از حسن و كمال بى حد) نزد تست با نهايت عشق و ابتهاج به ياد نعم و مراحم بى انتهاى تواند و نزد مقام عظمت و جلال و كبريائيت در كمال تواضع و تذللند
̶ و آن فرشتگان چون به دوزخ (قهر و عقاب تو) بنگرند كه بر اهل عصيان و نافرمانيت فرياد (با خشم و غضب) مى زند همى گويند پاك و منزهى تو اى پروردگار ما تو را پرستشى كه سزاوار تست هرگز نكرديم (و نتوانيم كرد) بلكه به قدر معرفت ناقص و عقل عاجز و مرتبه ى نازل خود تو را شناختيم و پرستش كرديم.
̶ پس تو اى پروردگار عالم بر آن فرشتگان (كه به طاعتت با اعتراف به عجز و قصور مشغولند) درود و رحمت فرست و هم بر فرشتگان روحانى (كه عالى مقامتر از آنان هستند) و هم بر آنانكه مقام تقرب خاص نزد تو دارند و حاملان علوم غيب به سوى پيمبران تو و امين بر (اسرار و حقايق) وحى تواند
̶ و همه قبائل و اصناف ديگر از فرشتگانى كه مخصوص گردانيده اى براى (طاعت و استغراق در مشاهده جمال حضرتت و بر مقام حيرت وهيمان در جلال و كبريائى) ذات اقدست و آنها را از طعام و شراب به تقديس و تسبيح خود بى نياز گردانيدى (و تقديس و تسبيح تو بهترين و لذيذترين غذا و شراب بر آنهاست) و آنها را در باطن طبقات سماوات رفيع (و درجات عالى قرب خويش) مسكن و مقام دادى
̶ و آنانكه بر اطراف و جوانب سماوات هنگام نزول فرمانت براى اتمام وعده هايت برگماشتى (كه چون ظهور عالم آخرت شود و قيام روز محشر خلائق گردد آن هنگام وظائف بزرگ خود را انجام دهند)
̶ و ديگر فرشتگانى كه خزينه داران باران رحمت تواند و فرشتگانى كه (به حكم و الزاجرات زجرا) ابرها را به هر جانب عالم مى كشانند (تا هر جا مامورند ببارند)
̶ ديگر آنانكه از صداى زجر و كشيدن سحاب از آنها غرش رعدها به گوشها رسد (چون بانگ و صداى مهيب رعد خروش آن فرشتگان است كه مامور كشانيدن ابرها هستند) و چون در اين درياى پر موج جو آسمان ابرها شناور گردند از جنبش هموارشان برقها و صاعقه ها لامع شود (و از تماس و اصطكاك گازهاى جوى داراى الكتريسته، نور برق و شراره صاعقه سوزان پديدار گردد)
̶ و ديگر فرشتگانى كه به همراهى برف و تگرگ و قطرات باران هنگام باريدن به زمين فرود آيند و ديگر فرشتگانى كه نگهبانان منشا و مخزنهاى باد و تلاطم هواهاست (كه همه به مجراى خود بوزند و به حد شدت و سرعت معين سير كنند). و ديگر فرشتگان موكل بر كوهها (كه گنجينه هاى الهى است و معدن انواع احجار كريمه و فلزات عاليه و غيره است) هستند كه هميشه بر جاى خود پايدار و برقرار باشند
̶ ديگر فرشتگانى كه خدا به آنها مقدار ثقل آبها را آموخته و كيل و وزن آنچه بارانهاى شديد و سيل انگيز هولناك (بلكه عدد و مقدار بزرگ و كوچك هر قطره باران) را به آنها شناسانيده
̶ و ديگر فرشتگانى كه پيغام تو را از عالم ملائكه به اهل زمين مى رسانند چه پيغام به امر مكروه بلا و عذاب (ستمكاران باشد) يا پيغام مطلوب و بشارت به نعم (و برحمت و عطاى الهى بر نيكان) باشد
̶ ديگر فرشتگان كاتبان كريم و نيكوان حق از كرام الكاتبين (كه اعمال خير بندگان را نويسند و محفوظ دارند) و يا فرشته ى مرگ (ملك الموت) و اعوان و يارانش (كه مامور قبض روح بندگانند) و فرشتگان منكر و نكير كه با (رياست) رومان مامور بازپرس در قبرهاى خلايقند و ديگر فرشتگانى كه به طواف بيت المعمور (كه مسجدى است در آسمان مقابل بيت الحرام مكه ى معظمه) مشغولند و ديگر فرشته ى مالك (دوزخ و مامور جهنم) و فرشتگان خازن و دربانان بهشت رضوان و خادمان اهل بهشت نعيم
̶ كه آن فرشتگان در آنچه مامورند ابدا نافرمانى نخواهند كرد و آنچه فرمان به آنها رسد كاملا به جاى آرند چه ماموران دوزخ (كه هر كس را مامورند بدون ترحم به جهنم كشند) و چه ماموران بهشت (كه هر كس را مامورند در بهشت رسانند)
̶ و آن فرشتگان ماموران بهشتند كه به اهل بهشت گويند سلام و تحيت بر شما باد (و خوشا بر حال شما) كه صبر و شكيبائى در طاعت و ترك معصيت خدا در دنيا كرديد تا آنكه امروز به دار عقباى نيكو (و بهشت ابد) نائل گشتيد
̶ و زبانيه كه مامور جهنم هستند آنان هم چون به آنان فرمان حق رسد كه اين بنده (ظالم كافر فاسق) را بگيريد در غل و زنجير كشيد و به آتش جهنم درافكنيد آنان سبقت گرفته و به سرعت بدون هيچ مهلت به دوزخ كشند (يعنى فرشتگان ماموران بهشت با تحيت و بشارت و سلام بهشتيان را به بهشت برند و ماموران جهنم دوزخيان را به سختى و اهانت و سرعت به جهنم كشند.)
̶ و ديگر فرشتگانى كه ما ذكرشان نكرديم (يا به ما ذكرشان را تو اى خدا الهام نفرمودى) و ما را از مقام و منزلت آنها نزد خود آگاه نگردانيدى و به چگونه كارى مامور و موكلند ما را دانا نكردى
̶ و ديگر فرشتگان ساكن در هوا و در زمين و در آب و آنانكه بر عالم خلق گماشتى (شايد مراد تصوير و پرورش انسان و حيوان و نباتات از حبوبات و گلها و ميوه هاى رنگارنگ يا نگهبانان خلق زمين و آسمان مقصود باشد) (چون فرشتگان امرى الوجودند و براى نظام عالم خلق به امر خدا به عالم خلق نازل شوند)
̶ پس تو اى پروردگار بر همه آن فرشتگان درود و رحمت فرست در آن هنگام (قيامت و محشر) كه هر شخص به محشر آيد با او (از آن فرشتگان الهى) آورنده اى و گواهى همراه آن شخص است
̶ و اى خدا تو بر همه آن فرشتگان رحمتى فرست كه به آن رحمت بر كرامت و رفعت مقامشان بيفزائى و پاكى روح و طهارت سريرت آنها را افزون گردانى
̶ پروردگارا چون درود و رحمت بر رسولان و فرشتگان خود فرستادى و درود و تحيت ما را هم به ارواح پاك آنان رسانيدى باز اى خدا درود فرست بر تمام آنها به واسطه آنكه درگاه رحمتت را هم به روى ما به حسن كلام و گفتار نيكو در حق آنان باز فرمودى كه همانا توئى صاحب جود و كرم (و رحمت و عطاى نامتناهى).
== نیایش چهارم: در درود و تحيت و طلب رحمت از خدا بر پيروان رسل و بر اهل تصديق و ايمان بر آن پيغمبران. ==
پروردگارا و (درود و رحمت فرست) بر پيغمبران و رسولانت و بر آنان از اهل زمين كه آن رسولان الهى را تصديق كردند (و به آنها از روى حقيقت ايمان آوردند) در صورتى كه غائب از حضور و زمان او بودند (يعنى به عالم غيب و آخرت كه آن رسولان مى گفتند ايمان آوردند يا با وجود آنكه غائب از حضور پيغمبر بودند و بعد از حيوه پيغمبر به عالم آمدند باز ايمان آوردند و كتاب آسمانى او را تصديق كردند) هنگامى كه معاندين و مخالفين پيغمبران آنان را تكذيب مى كردند چون مومنان و ارواح پاك ايشان با ايمان حقيقى (روح الايمان) مشتاق رسولان الهى (و آئين پاك پيمبران)
̶ در هر عصر و زمان خواهند بود تو اى پروردگار در هر زمان براى اهل آن روزگار دليلى (يعنى رسول و كتابى) از زمان آدم تا پيغمبر خاتم حضرت محمد صلى الله عليه و آله بر خلق فرستادى كه آنان پيشوايان هدايت خلق و مربيان اهل تقواى عالمند بر جميع آنها سلام و تحيت و درود باد پس همه آنان را از لطف خود به مغفرت و خشنودى ياد فرما.
̶ پروردگارا و مخصوصا اصحاب محمد (صلى الله عليه و آله) كه نيكوترين اصحاب بودند و آنان به بليات نيكو در يارى او مبتلا شدند (يعنى به هر بليه سخت و ناگوار كه در راه يارى پيغمبر و اعلاء دين او مبتلا شدند بر آنها خوش و گوارا بود يا در راه آئين اسلام سعى نيكو كردند يا نيكو امتحان در راه ايمان دادند) و آن وجود مبارك را در كنف حفظ و حمايت خود گرفتند و براى ورودش (به صحنه اقتدار و تسلط بر دشمنان) مى شتافتند و به دعوت نبوتش بر يكديگر سبقت در اجابت مى گرفتند و چون حجت و دليل رسالتش را به گوش آنها رسانيد دعوتش را (به جان و دل) پذيرفتند
̶ و در راه اعلاء كلمه او (و انتشار آئين توحيدش) از زن و فرزند خود (چشم پوشيده) و جدائى گزيدند و با پدران و فرزندان خود براى اثبات نبوت آن حضرت (و استوار شدن آئين او) با پدران و فرزندان خود جنگ و قتال كردند و به وجود او (از حق) نصرت يافتند.
̶ و آنانكه در درون دلها مهر و محبت آن پيغمبر گرامى را پنهان داشتند و در عشق و محبت او تجارتى كه (در دو عالم هر سود داشت و) ابدا زيان نداشت اميدوار بودند (و از خدا آرزو داشتند)
̶ و آنانكه چون بعروه الوثقاى آئين او چنگ زدند معاشرينشان همه از آنها دورى و نفرت جستند و خويشاوندانشان هم از آنها بريدند چون در سايه ى قرابت ايمانى رسول (ص) درآمدند آنها را هم از پروردگار (كه مشمول درود و رحمت خاص خود بگردان
̶ و) آنچه را كه براى رضاى تو و در راه احياى دين تو از آن چشم پوشيدند از كرمت به آنها عطا فرما و از بهره بهشت رضوانت آنان را خشنود ساز و هم آنچه را كه خلق بر تو جمع و فراهم آرند (شايد مقصود اين باشد كه هر چه خلائق از تو طلبند جميع آن را به آن اصحاب وفادار پيغمبر همه را عطا فرما) و آنها بودند كه با پيغمبر اكرمت خلق را براى رضا و خشنوديت به سوى تو (و به دين اسلام و توحيد حقيقى) دعوت كردند
̶ تو اى خدا به آنها پاداش نيكو عطا فرما در عوض اينكه آنها در راه تو از ديار خويشان خود دور شدند و از زندگى با وسعت و خوش به مضيقه و فقر و سختى افتادند و براى اعزاز و تعظيم دين تو بسيار آن مظلومان رنج و تعب يا زخم و جراحت شمشير ديدند.
̶ پروردگارا و (نيز درود و رحمت و عطا و مرحمت فرما) بر آنان كه به نيكوئى پيروى از اصحاب پيغمبر كردند (يعنى تابعين با ايمان نيكوكار پيغمبر) آنانكه همى گويند پروردگارا تو از كرم به ما و به آن برادران ايمانى ما كه بر ما در ايمان به پيغمبر سبقت گرفتند آمرزش و مغفرتت را و بهترين جزا را عطا فرما
̶ كه آن تابعين هم به همان طريقه ى اصحاب و مقصد (عالى و آئين و ايمان پاك) در پى آنها شتافتند و به همان شكل و رويه ى اصحاب پاك (در تعظيم دين و فداكارى و وفادارى و خداپرستى) از دنيا رفتند
̶ و هيچ بصيرت و معرفت آنها را شك و ريب از راه توحيد خدا منحرف نگردانيد و ابدا تا آخر عمر خلجان شكوك و شبهات در دل پاكشان در پيروى از اصحاب راه نيافت و در راه و منازل هدايت كاملا به آنها اقتدا كردند.
̶ در حالى كه از مقصد و طريقه ى آنان حفاظت و حمايت كردند و در راه مقصود (كه حفظ دين و نشر آئين اسلام است) آنها را يارى و معاونت كردند دين پاك آنها را برگزيدند و به راه هدايت آنها شتافتند كاملا (در علم و عمل) به آنها اقتدا كردند (و بدون اختلاف كلمه با آنها موافق و برادر ايمانى بودند) و آنچه از اصحاب به آن تابعين تاديه شد (از آداب و سنن و تعليمات پيغمبر خدا) همه را بدون اتهام (به كذب و خلاف) پذيرفتند (و شق عصاى اسلام نكردند و اختلاف كلمه ميان مسلمين نينداختند).
̶ پروردگارا و درود و رحمت فرست بر تمام تابعين و هر كس پيرو آن رسول اكرم است از همين روز تا روز قيامت و هم بر زن و فرزند و ذريه آنها رحمت فرست و بر هر كس از آنان كه تو را اطاعت كند
̶ رحمتى عطا كن كه به آن رحمت از معصيت آنها را معصوم و محفوظ گردانى و در باغهاى بهشت رضوانت وسعت كامل عطا كنى و مكر و حيله ى شيطان (انسى و جنى) را از آنان منع فرمائى و هم به آن رحمت آنها را بر كارهاى نيكوئى كه از تو بر آن يارى طلبيدند آنان را يارى كنى و هم از حوادث ناگوار شبان روزان جز حوادث خير آنها را محفوظ دارى
̶ و باز به آن رحمت برانگيزى آنها را بر اعتقاد نيكو (از ايمان به حق و قيامت و بهشت و دوزخ و غيره) و اميدوارى به لطف و كرمت و طمع و آرزو به آنچه نزد تست (از مقامات عالى بهشت لقاء و بهشت رضوان و نعيم و عدن و غيره).
̶ و ترك اتهام يا ترك حرص به آنچه در دست بندگان است (يعنى عدم توجه و طمع به خلق)
̶ تا يكسره دل آنها را (از اميد و بيم خلق) برگردانى به سوى اميد و آرزو به لطف و كرامت خود و بيم و هراس از قهرت (تا به كسى جز به تو اميدوار نباشند و جز از تو از هيچ كس نترسند) و هم اى خدا به آنها زهد در توسعه و نعم دنياى عاجل فانى عطا كنى و علم عمل خير را كه زاد آخرت است محبوب و مطلوب آنها گردانى و آنها را مهياى عالم بعد از مرگ سازى (يعنى بر عالم برزخ و دار آخرت مشتاق و سرگرم كار سازى)
̶ و هر مشكل بليه بر آنها پيش آيد در هنگام مرگ كه روح آنها از بدنشان بيرون مى رود سهل و آسان سازى (كه آن ساعت بسيار مشكل و پر هول و وحشت است در آن روز تو كارشان را سهل و آسان گردان و از وحشت قبر و برزخ و قيامت ايمن ساز)
̶ و آنان را از هر عمل كه به آن فتنه و فسادى برپا شود از خطرهاى فتنه و فساد عافيت بخش و از درافتادن به آتش دوزخ و طول خلود در آن آتش معاف دار
̶ و آنها را به مقام امن و امان (بهشت رضوان) كه محل راحت اهل تقوى است منتقل گردان (خدا يا اين دعا را براى ما هم مستجاب فرما.)
== نیایش پنجم: امام سجاد عليه السلام اين دعا را براى خود و اهل بيت خويش به درگاه خدا مى كند. ==
اى خدائى كه عجائب عظمت و جلالش را حد و نهايت نيست درود فرست بر محمد و آل پاكش و از الحاد و عناد (و شرك و جدال) در بزرگى و عظمتت ما را دور ساز (يعنى در روج انسان با معرفت الهى چيزى از خدا و بزرگى و جلال او شگفت آور و حيرت انگيزتر نخواهد بود و عارفان ربانى پيوسته از خدا خواهند كه حق به تجلى نور عظمتش در قلب آنها قلوبشان را از ظلمت الحاد و شك و ريب و جدل در آن دور سازد و دائم حيران بزرگى و عظمت خويش گرداند)
̶ و اى خدائى كه دوران سلطنتش را پايانى نه و انتهائى ندارد (بلكه ملك و شاهى او ازلى و ابدى و حكومتش بر ملك نامتناهى وجود و عوالم بى نهايت هستى سرمدى است) درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را از دوزخ انتقام (و عذاب قهر فراق) خود آزادى بخش
̶ و اى خدائى كه گنجينه هاى رحمت وسيع بى انتهايش فنا (و نقصان) پذير نيست (بلكه هر چه عطا كند بر خلق از آن رحمت بى نهايت هرگز كم و كاست نگردد عوالم ملك و ملكوت و غيب و شهود بى نهايت و كرات و منظومه هاى شمسى و كهكشانهاى بى شمار رشحه اى از آن درياى رحمت است بلكه موجى از آن بحر جود و احسان الهيت است) درود فرست بر محمد و آل اطهارش و براى ما هم از رحمت واسعه ات نصيبى كامل عطا فرما
̶ و اى خدائى كه (نه تنها چشم ظاهر بلكه) چشم (بصيرت)ها(ى باطن صاحب نظران عالم از عارفان و حكيمان بلكه اولياء و انبياء الهى هم) در مادون مقام رويت و شهود حقيقت ذاتش منقطع و عاجز و حيران است (و جز آن قدر كه نور جمالش در آئينه قلوب خلق تجلى كند راه مشاهده او به روى عالميان بسته است و مراتب معرفت الهى از معرفت علم اليقين و عين اليقين و حق اليقين تا مراتب فناء و فناء عن الفناء و بقاء در فناء تمام بر حسب مراتب تجليات انوار جمال رويت است بر قلوب پاك عالمان ربانى و عارفان الهى پس هم لاندر كه الابصار ببصر ظاهر و باطن رويت و شهود كنه جمال حق محال است و هم رويت قلبى و شهود چشم باطن ممكن است و به مقدار معرفت و درجات تجليات ميسر و واقع است «ما كذب الفواد و ما راى» كلام خدا «الغيرك من الظهور ما ليس لك حتى يكون هو المظهر لك» كلام حضرت حسين عليه السلام «و لم اعبد ربا لم از» كلام اميرالمومنين و سيد الموحدين است) پس (اى خداى مرئى و نامرئى) درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را به مقام قرب (و معرفت) خود نزديك فرما
̶ اى خدائى كه هر امر بزرگى در مقابل شان بزرگيش كوچك است (هر چه در عالم با خطر و شان و جلال به نظر رسد هنگامى كه عظمت او را ياد كنيم همه كوچك شوند و به طور كلى هرگاه انسان به ياد بزرگى خدا سلطان عالم وجود افتد و عزت و جلال حق را تصور كند و فكر خود را در علوم و معارف الهى متوجه كند هر امر ذى شان و قدر و منزلت عالم در نظرش حقير و بى خطر و قدر بشمار آيد و پيش معنى خدا هيچيك از عجائب و غرائب و شگفتى هاى عالم او را شگفت آور و حيرت انگيز نباشد).
̶ اى خدا درود فرست بر محمد و آل پاكش و براى خود به ما كرامت و عزت بخش (يعنى براى احياء دين و تعظيم شعائر و تعليم و نشر معرفت و توحيد خود) (در دو عالم) ما را كرامت (و شرافت و عزت بخش)
̶ و اى خدائى كه باطن باطن و سر السر هر خير عالم بر تو آشكار است (يعنى اخبار و آثار عالم وجود را كه معانى گوناگون و باطنهاى تو در تو و اسرار نهان در نهان بسيار است همه نزد تو و علم محيط تو آشكار است) (اى خداى آگاه بر اسرار اخبار) درود فرست بر محمد (ص) و آل (ع) پاكش و ما را (به معاصى و اعمال زشت) نزد خود رسوا و شرمگين مفرما.
̶ پروردگارا (درود فرست بر محمد و آل پاكش) و ما را به موهبت خود (و به لطف وجود و كرم بى حد و نهايت خويش) از عطاى اهل جود و سخاوت بى نياز گردان و از وحشت و هراس آنكه خلق از ما بريدند ما را به عطا و احسان خود كفايت فرما تا آنكه ما با بذل و عطاى تو و فضل و كرمت ابدا راغب به عطاى هيچ كس نباشيم و (با وجود انس با تو) متوحش از احدى نشويم و (دائم به ياد تو و به احسان تو با تو انس گيريم و از قطع و دورى مردم وحشت نكنيم)
̶ پروردگارا و تو تقدير و تدبير خود را به منفعت و سود ما قرار ده نه به ضرر و زيان ما و مكر و تدبيرت را بر له ما نه بر عليه ما مقرر فرما و دولت و حكومت را بر فتح و غلبه ما (بر دشمن) قرار ده نه بر شكست و خوارى ما
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را از قهر و غضب خود نگاهدار و به لطف و كرمت (از هر حادثه ى ناگوار) محفوظ بگردان و ما را به سوى حضرتت هدايت فرما و دور از درگاه عنايتت مگردان كه اى خدا هر كس را تو نگهدارى كنى (از آفات عالم آسوده خاطر و) سالم خواهد بود و هر كس را تو هدايت كنى با علم و دانش (و سعادت) زيست خواهد كرد و هر كه را تو مقرب درگاه خود گردانى اين غنيمت (و فيروزى بزرگ) عالم است.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و شدت و سختيهاى حوادث عالم (و مشكلات روزگار) را از ما كفايت فرما و از شر و آسيب دامهاى شيطان (انس و جن) و تلخى صولت و قهر و اقتدار سلطان محفوظ دار (كه هرگز از جانب سلطان به ما جور و آزارى و بيم و ستمى نرسد بلكه از صولت و اقتدار پادشاهان آسايش و امنيت و بهره و خير نصيب ما گردان)
̶ پروردگارا منحصرا آنانكه كفايت (به خيرات و رفع شرور) در عالم يافتند به فضل تو و حول و قوه و توانائى تو يافتند پس درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را هم كفايت فرما و هم اى خدا منحصرا آنانكه اهل عطا و بخشش شدند از فضل و جود تو اين بهره يافتند پس درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را هم از عطاى بى حد و حساب (و رحمت نامتناهى) خويش بهره ى كامل عطا فرما و منحصرا آنانكه هدايت يافتند به نور جمال تو يافتند (يعنى كسانى كه به راه معرفت و مقامات عاليه ايمان و به مراتب توحيد و درجات تسليم و رضا و رضوان هدايت يافتند و به سعادت نهائى و بهشت ابد نائل شدند همه به واسطه اشراق نور جمال ذات مقدس نور الانوار الهى است و بدون تجلى نور او در قلوب دلى مشتاقانه به راه خدا و طريق انبياء و اولياء خدا كه راه هدايت و سعادت ابد است نخواهد شتافت و اين هدايت ارائه الطريق نيست ايصال به مطلوبست كه از رحمت رحيمى و لطف خاص خداست و گرنه هدايت ارائه الطريق كه توسط انبياء و به رحمت رحمانى است به تمام عالم افاضه گرديده است (انا هديناه السبيل اما شاكرا و اما كفورا) پس اى خدا درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را هم به لطف خاص و كرامت مخصوص خويش هدايت فرما (و به مطلوب نهائى كه مقام قرب و شهود تو است نائل گردان)
̶ اى خدا هر كس را توئى دوست و يار و ياورش ابدا ضررى از متاركه خلق نبرد (و از خذلان و دورى مردم به او زيانى نخواهد رسيد) و كسى را كه تو بر او كرم كنى و عطا بخشى منع و حرمان ديگران زيان به دو نرساند و هر كه را تو (به نور خود) هدايت كنى اضلال و رهزنى گمراه كنندگان گمراهش نتواند كرد (چون تمام قدرت و نعمت و رحمت عالم بدست لطف و جود و احسان تست)
̶ پس اى خدا درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را به مقام عزت و مناعت خود از (اظهار حاجت به ) بندگانت منع فرما و به كرمت از عطاى غير خود بى نياز گردان و ما را به ارشاد و رهنمائى خويش به راه حق و حقيقت (كه طريق خاصان و مقربان تست) رهبرى فرما
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و سلامت (و بهجت و اخلاص) دلهاى ما را به ذكر عظمت خود قرار ده (و به ياد بزرگى و بزرگواريت روشن ساز) و آسايش تن و صحت بدن ما را به كار شكر نعمت و سپاسگزارى خود بدار و طلاقت زبان (و نطق و بيان) ما را به وصف نعم و احسان خويش گويا گردان.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را از آن (پيشوايان توحيد و ايمان) قرار ده كه خلق را به سوى تو دعوت مى كنند و از آنانكه بندگان را به درگاه تو هدايت و دلالت مى كنند مقرر كن و ما را از بهترين خاصان نزد خود بگردان اى مهربان ترين مهربانان عالم (يعنى خدايا ما را مقام پيشوائى بر دعوت و هدايت بندگانت عطا فرما و از بهترين خاصان و مقربان درگاهت به لطف و رحمتت قرار ده كه نه تنها خود به سوى تو رهبر شويم بلكه واسطه ى ارشاد و هدايت خلق به سوى تو باشيم.
== نیایش ششم: در اول صبح و شام بدرگاه خدا مى خواند. ==
ستايش مخصوص خدائى است كه به قدرت كامله ى خود شب و روز را خلق فرمود
̶ و از يكديگر ممتاز كرد
̶ و براى هر يك حد محدودى و اندازه ى معينى قرار داد
̶ (يعنى مقدر ازلى) به تقدير (و حكمت بالغه ى خود) هر يك از شب و روز را در يك ديگر داخل (و از يكديگر خارج) گردانيد و اين تقدير و نظم خاص را براى نشو و نماى خلق و انتفاع بندگان خود در تغذيه و تهيه قوت و غذاى آنها مقدر فرمود (يعنى شب را تدريجا از كوتاهى بلند كرد تا از روز بكاهد و روز را هم به تدريج بلند كرد تا از شب بكاست و اين افزايش و نقصان روز و شب را كه از نظم خاص حركت زمين و بر حسب ظاهر گردش خورشيد مقرر داشت براى پيدايش فصول مختلف و اختلاف فصول را وسيله نشو و نماى معدن و نبات و حيوان گردانيد و براى طعام و شراب و نشو و نماى انسان مقدر فرمود پس مردم بايد پيوسته در اين حكمت بزرگ و تقدير خاص شب و روز فكر و نظر كنند تا معرفت به خدا و حسن تقدير حق پيدا كنند و شب و روز به طاعت و شكر نعمت خدا پردازند)
̶ پس تقدير ازلى حق شب را براى سكونت و آرامش از رنج كار و تعب و زحمت حركات روز تقدير فرمود و تاريكى شب را لباس و پوشش خلق (و پرده استتار عالم) قرار داد تا بندگان در لباس شب رفته و آسايش و خواب راحت كنند (و هر كس با هم جفت خود) به لذت و شهوت حلال نائل شود (يعنى خداى متعال شب را براى آسايش و خواب و آرامش از حركات روز و رنج و زحمت كسب و كار قرار داد و يكى براى لذت و شهوت مباح كه التذاذ جسمانى است و حظ دنيا و بهرمندى از عالم طبيعت است براى خلق مقدر فرموده است تا هر جاندارى به واسطه ظلمت در شب از حركات روز بركنار شوند و به راحت و لذت برخوردار گردند و اهل طاعت هم مشتاقانه به قوت روح و لذت راز و نياز و مناجات با دوست پردازند و به خلوتگاه معشوق عالم در شب تار از نظر بر آسمان و كرات بى نهايت شگفت انگيز نور كه عوالم بى حد و شمار سلطان عالم است راه يابند)
̶ و روز را تقدير ازلى الهى (به چراغ خورشيد تابان) روشن گردانيد تا در طلب روزى و تحصيل معاش خلق به فضل و كرم خدا بكوشند و بدين سبب روزى از خدا طلبند و در روى زمين او سير كنند (و آثار قدرت حق را در دريا و كوه و صحرا و اشجار و انهار و باغ و گلزار ببينند و انواع بى حد و شمار صنع خداى متعال را در عالم خاك بدان حسن و زيب و زيور و نقش و نگار حيرت افزا تماشا كنند و از هر نقش به نقاش قدرت ازلى راه معرفت پويند) و لذات عاجل موقت دنيا را طلب كنند (زيرا لذات دنيوى عاجل حلال هم بر حيواه مردم و قوت جسم و قواى بدنى لازم است) و به كار ادراك لذات آخرت (كه مقصد اصلى و منزل ابدى است نيز) بپردازند
̶ كه خدا اصلاح حال مردم را به هر يك از اين كار دنيا و آخرت كاملا مربوط ساخته (و از بندگان كار دنيا و آخرت هر دو را خواسته است)
̶ و بندگان را در اين اعمال شب و روز امتحان مى كند تا نظر كند (يعنى تا پاداش اعمالشان را به نظر خود آنها آشكار كند) كه آنان در اوقات طاعت و عبادت و مقامات فرض و واجب تكاليف الهى چگونه فرمان بردارى مى كنند؟ و در مواقع و مراتب احكام خدا چه طريق از راه اطاعت و عصيان را خواهند رفت؟ (تا دريابند و معلومشان گردد در روز تبلى السرائر قيامت به اعمالشان از خدا چه كيفر و پاداش خواهند يافت) كه در روز جزا آنانكه بدكار و زشت كردار بودند به كيفر بد (و عذاب قهر) مجازات شوند و آنان كه نيكوكار و فرمانبردار بودند به پاداش نيكو (در بهشت ابد) نائل گردند
̶ پروردگارا پس ستايش مخصوص تست (و حمد و ثنايت بر خلق واجب است) كه گريبان صبحگاهان را شكافتى و ما را متمتع و بهره مند به نور (چراغ) روز گردانيدى و ما را در راه هاى طلب روزى و قوت و غذاى خود بصيرت دادى و از آفات عالم و حوادث ناگوار راهزن ما را حفظ كردى.
̶ اى خدا ما شب را صبح (و صبح را شب) كرديم و اشياء همه بالتمام مانند ما شب را روز كردند در حالى كه همه موجودات عالم از آسمان و زمين عالم و آنچه در هر يك از آسمان و زمين و انواع مخلوقات منتشر كرده اى از آرام و جنبنده آنها مقيم و شاخص آنها (شايد مراد از مقيم فرشتگان متوقف در آسمان به قيام و ركوع و سجود باشند كه هرگز به فرمان حق از آسمان به زمين فرود نيايند و شاخص فرشتگانى باشند كه به امر خدا نزول به زمين خواهند كرد) و آنچه در جو هوا بالا رفته و آنچه در زير زمين پنهان شده است
̶ همگى شب را صبح كرديم در حالتى كه تمام در قبضه ى قدرت كامله توايم و ملك و اقتدارت بر ما مسلط و محيط است و مشيت و خواستت بر جميع ما (و انديشه و عمل و خواست و اراده ما) شامل است و تمام تصرفات و تغييرات احوال ما به امر نافذ (تكوينى و فرمان نظام ربانى) خواهد بود و تقلب و تحولات ما همه به حسن تدبير تست (و به حكم قضاى مبرم تو)
̶ هيچ براى ما (مخلوق عاجز ناتوان) امر و اقتدارى (بر خود و غير خود) جز به قضا (و قدر) تو ابدا نخواهد بود و هيچگونه خير (و سعادت دنيوى و اخروى) به ما جز به عطاى تو نخواهد رسيد.
̶ اى خدا اين روز حادث نويست (يعنى امروز كه در آنيم تازه از دور زمان به ما رسيده است) و بر (افعال و كردار ما) شاهد و گواه حاضرى است (در حضور تو) اگر ما در اين روز نيكى كنيم به حمد و ستايش و تحسين ما از ما وداع مى كند (و ابدا ديگر تا قيامت او را نخواهيم ديد) و اگر در اين روز بدى و زشتكارى كنيم به مذمت و نكوهش ما از ما وداع خواهد كرد
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل محمد و در اين روز نو به ما توفيق ده كه به حسن عمل نيكو با اين روز مصاحبت كنيم و ما را از آن كه (با عمل زشت و كار) بد از او مفارقت كنيم محفوظ بدار كه در آن مرتكب جرم و جنايتى نشويم و به ورطه ى گناه صغيره و كبيره اى درنيفتيم
̶ و هم در اين روز به ما حسنات بزرگ (و اعمال خير با خلوص) عطا فرما و از تمام سيئات و زشتكاريها باز دار و اطراف ظرف اين روز را براى ما پرساز از ستايش و سپاسگزارى خود و پاداش نيك و ذخيره آخرت و فضل و احسان خويش (در اين عبارات دعاء حضرت مردم را ترغيب و تشويق مى كند كه قدر عمر را در يك روزتان هم بدانيد و به طاعت خدا پردازيد و از گناهان و عصيان حق دورى كنيد كه اين روز به سعادت ابد شما گواهى دهد نزد خدا و ذخيره دار بقا و زاد سفر آخرت در اين روز براى خود فراهم كنيد و وقت پر بهاى خود را به باطل نگذرانيد و قدر و قيمت وقت را بدانيد كه چون اين روز عمر شما رفت ديگر هرگز برنمى گردد و تنها عمل شما در اين روز مى ماند پس در آن به حسن عمل كوشيد رزقنا الله و اياكم.)
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل اطهارش و (ما را به ترك گناهان موفق بدار كه) مونه و زحمت فرشتگان كرام الكاتبين (نويسندگان اعمال ما) را كمتر و آسان تر سازى (زيرا آن فرشتگان در عمل خير ما شادند و در نوشتن گناهان و شرور ما در رنج و زحمتند) و صحيفه ى اعمال ما را از كار خير و ثواب پر گردان و ما را نزد فرشتگان (نويسنده اعمال) به واسطه كثرت گناهان خوار و ذليل مگردان.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و براى ما در هر ساعت از ساعات اين روز حظى از بندگيت (يا بهره اى از مقامات بندگان خاصت) نصيب گردان و از شكر و سپاسگزاريت بهره اى عطا فرما و گواهى صادق از فرشتگان (مقرب) خود قرار ده (كه در عالم ملكوت اعلى آن ملائكه مقرب گواه من در اطاعت حق باشند و مرا به عبادت و طاعت و شكرگزارى خدا ياد كنند)
̶ خدايا درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را (از شر شيطان انس و جن و حمله هاى او) از پيش رو هم از پشت سر و هم از سمت راست و چپ و از تمام جوانب ما را حفظ فرما و از معصيت خود نگهدار و به طاعت خويش هدايت كن در حالى كه بكار (عشق و) محبتت سرگرم باشيم (و از حب دنيا و عشق به ما سواى خدا بيزار شويم).
̶ خدايا درود فرست بر محمد و آل پاكش و در همين روز و همين شب و در تمام روز عمر براى بكار خير پرداختن و از كار شر دورى جستن ما را موفق بدار و به شكر و سپاسگزارى از نعمتهايت و پيروى سنن شرع و دورى و احتراز از بدعتها(ى اهل بدعت) توفيق ده و به كار امر به معروف و نهى از منكر و ترويج و حفظ آئين اسلام و محو بدعتهاى باطل (و آراء اهل ضلالت) و لغزشهاى آن مويد فرما و به نصرت دين حق (و اهل حق) و تعظيم و اكرام آن و به ارشاد و راهنمائى گمراهان و به معاونت و كمك به ناتوانان و يارى مظلومان توفيقى كرامت فرما (در اين عبارات دعا امام سجاد امت را به وظائف مهمشان آگاه مى سازد كه از خدا در دعا بخواهيم و در عمل بكوشيم و اين اعمال كه اساس دين و علل ابقاء آئين و عظمت شرع اسلام و ترويج آن است جدا انجام دهيم).
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و اين روز را (كه اكنون در آن زنده ام) با ميمنت و با بركت ترين ايام معبود ما قرار ده و بهترين مصاحب و رفيق ما مقرر فرما (يعنى توفيق بهترين اعمال را در اين روز به ما عطا كن كه از تمام روزهاى حيوه ما مباركتر باشد كه روز مبارك و ميمون و عيد سعيد حقيقى روزى است كه انسان به نيكوترين كار موفق گردد و به طاعت خدا و احسان به بندگان حق توفيق يابد) و اين روز را بهترين اوقات ما كه در آن روز را مى گذرانيم بگردان
̶ و از خشنودترين بندگانى كه شب و روز بر آنان مى گذرد قرار داده و از شكرگزارترين خلقت بر نعمتهاى گوناگونى كه عطا كردى مقرر فرما و پايدار و ثابت ترين خلق ما را بر احكام (و حقايق و سنن) شرايع خود گردان و از آنچه نهى و تحذير فرمودى (و حرام گردانيدى) مرا دورترين كس (و موفق ترين كس بر ترك آن محرمات) بساز (خلاصه يعنى اى خدا ما را بر انجام طاعت و خيرات و اوامر شرع كه رضا و خشنودى تو و خير و سعادت ما در آن است بيش از همه كسى موفق بدار و از مناهى و محرمات و اعمال شر و گناه كه موجب خشم و غضب تو است و شقاوت و عذاب ما بيش از هر كس ما را دور گردان)
̶ پروردگارا من تو را شاهد و گواه مى گيرم و با آنكه گواهى تو كافى است باز همه آسمان و زمين و هر كس را در آنها مسكن داده اى از فرشتگان و ساير خلق خود در همين روز حاضر و اين ساعت از عمرم و همين شب و همين مكان كه اكنون قرار گرفته ام همه را بر توحيد و ايمان خويش گواه و شاهد خود مى گيرم كه من گواهى مى دهم بر آنكه همانا توئى خداى يكتائى كه جز تو در ملك وجود هيچ خدائى نيست و تنها تو آن سلطانى كه در همه ملك هستى به عدالت كامل بين خلق حكم مى كنى و با بندگانت كمال رافت و عطوفت است توئى پادشاه ملك عالم آفرينش و مهربان به تمام خلق
̶ و باز گواهى مى دهم كه حضرت محمد (ص) بنده خاص (و اخص الخاص) تو و رسول اكرم و بهترين خلق تست
̶ پروردگارا تو (بهترين) درود و رحمتى كه بر احدى از خلق مى فرستى (كاملتر) و بيشتر از همه بر آن بزرگوار فرست بر آن روح پاك از دعاى ما بهترين رحمتى كه بر بنده اى از بندگانت مى فرستى به آن حضرت عطا فرما و (در مقابل مراحم و احسانى كه از آن بزرگوار به ما امت شده است) از ما امت بر او بهترين و گرامى ترين پاداشى كه بهر پيغمبرى از امتش عطا مى كنى عنايت فرما
̶ كه توئى بسيار عطا بخش بزرگ و آمرزنده گناه بزرگ و توئى مهربان ترين مهربانان عالم پس درود فرست بر محمد (ص) و آل (ع) نكوكار پاك طينتش كه اخيار خلق و شرافتمندان عالمند.
== نیایش هفتم: هنگام رنج و آلام روزگار اين دعا را براى حل مشكلات مى خواند (كه معروف شده به دعاى يا من تحل...)==
اى خدائى كه گره ناگواريهاى عالم به او گشايش مى يابد اى خدائى كه سختيهاى جهان به او آسان مى گردد اى آنكه برون شدن از غم و اندوه به حقيقت شادى و خرمى از او درخواست مى شود
̶ مشكلات عالم پيش قدرتت رام گردند و اسباب وجود هر چيز به لطف و كرمت نظام يافته است قضا به قدرت تو جارى و هر چيز عالم به اراده تو امضاء مى گردد
̶ پس هر چه بخواهى به مجرد خواست پيش از فرمانت اطاعت كند و هر چه بخواهى به صرف اراده بدون نهيت منزجر گردد
̶ خلق ترا در مهمات عالم مى خوانند و به درگاه تو در پريشانيها تضرع و زارى مى كنند هيچ درد و رنج و پريشانى دفع نشود مگر آنكه تو مندفع گردانى و تو برطرف سازى
̶ و اى خدا گران حوادثى به من رسيده كه مرا درهم شكسته و پريشان حال ساخته و مشكلاتى بر من وارد شده كه مرا به رنج و غم افكنده
̶ به قدرت تو آن امور بر من وارد آمده و به اقتدار تو بر من روآورده
̶ پس غمى كه تو آوردى كسى ديگر نتواند برد و مشكلى كه تو فرستى غير تو نتواند زائل كرد درى كه تو بر بندى ديگرى نتواند گشود و اگر بگشائى نتواند بست آنچه را تو مشكل كنى كسى آسان نتواند ساخت و آنكه را تو خوار سازى كسى يارى نتواند كرد.
̶ پس درود فرست اى خدا بر محمد (ص) و آلش و بر من به فضل و احسان در وسعت و آسايش بگشا و به قدرتت در قلبم لشكر هم و غم را در هم شكن و به من در آنچه شكايت از آن دارم حسن ظن و خوشبينى عطا فرما و شيرينى صنعت را در آنچه درخواست مى كنم به من بچشان و از جانب خود به من رحمت و گشايش و خوشگوارى عنايت فرما و براى من از لطف خود از هر مشكلى راه خروجى الهام فرما
̶ و مرا از كار ملازمت وظايف بندگيت و به جاى آوردن سنن و احكامت به هيچ كار مشغول مگردان
̶ اى خدا از حوادثى كه به من رسيده سينه ام تنگ و دلم پر از هم و غم گرديده و تو بر دفع آنچه بدان مبتلا و به آن گرفتارم توانائى پس تو آن (غم و دلتنگيم را) به كرمت زايل گردان و هر چند من مستوجب اين لطف تو نباشم اى صاحب عرش بزرگ اى صاحب نعمت با كرامت پس تو قادرى اى مهربانترين مهربانان عالم دعايم را اجابت فرما- اى پروردگار عالميان.
== نیایش هشتم: در پناه بردن به خدا از هر چه مكروه و ناپسند است و هر چه اخلاق و كردار زشت است. ==
پروردگارا همانا من به حضرتت پناه مى برم (و از لطف و كرمت درخواست حفظ خود مى كنم) از آنكه صفت زشت حرص و آز بر دلم هيجان كند (و بر من مسلط شود و به حب دنياى فانى و لذات حيوانى كشاند و از ياد خدا غافلم گرداند و عاقبت اين خلق آز فاسد و حرص دنياى دنى و لذات جسمانى جانم را آلوده گناه سازد و از علم و ايمان كه آن سعادت ابد است دور مانم و عاقبت يوسف عزيز جانم در چاه هلاك فروماند) و هم اى خدا به تو پناه مى برم از تسلط قوه ى غضب و خشم (بر قوه ى عقل و ايمانم) كه اين قوه غضب مرا به قهر و غضب تو گرفتار سازد و پناه مى برم از كم صبرى (در امور دين و دنيا) و كمى قناعت بر حلال (به زيادى حرص بر شهوات و لذات دنيوى) و از خلق سخت گيرى (بر امور عالم) و از اصرار بر شهوت نفس اماره و از حميت جاهليت (كه غرور و كبر و نخوت است)
̶ و از پيروى هواى نفس و از مخالفت با طريق هدايت و از خواب (جهل و) غفلت و از اتخاذ طريق تكلف (و راه نامستقيم) و از مقدم داشتن باطل بر حق (كه حق را رها كنم و به راه باطل قدم بردارم) و از اصرار بر معصيت و گناهان كه از گناهانم توبه و انابه به درگاه خدا نكنم) و از حقير و كوچك شمردن معصيت و بزرگ و بسيار شمردن طاعت خود
̶ و فخر و مباهات (از بسيارى مال و جاه دنيا يا) به معاشرت ثروتمندان و از حقير شمردن بينوايان (و فقراى اهل ايمان) از تمام به تو پناه آرم.
̶ و هم اى خدا پناه مى برم به تو از آنكه به زيردستان خود ظلم و ستمكارى كنيم و شكر سرورى و حكم فرمائى را (كه ترحم و عدل و احسان به دوستان و زير دستانست) به جا نياوريم
̶ يا آنكه ظالمى را معاونت در ظلم كرده و يا مظلوم فرياد خواهى را واگذاريم و به فريادش نرسيم و پناه به تو مى بريم از آنكه به كارى پردازيم كه حق و سزاوار ما (و در خور اهل ايمان و شايسته مقام انسانيت) نباشد يا آنكه سخنى در علمى كه بدان دانا نيستيم (از خودخواهى به دروغ) بگوئيم
̶ و نيز به تو پناه مى بريم از آنكه در دل بگيريم كه با كسى تغلب و مكر و دغل كنيم (و او را ارشاد نكنيم و فريب دهيم) و نيز به تو پناه مى بريم از آنكه در اعمال عجب (و غرور) خودبينى كنيم (و به اعمال ناقابل خود بباليم و فخر و مباهات بر خلق كنيم و خود را بهتر از ديگران پنداريم) يا آنكه در آمال و آرزوهاى (باطل دنياى دو روزه) خويش عمرى دراز بمانيم (و هيچ كار خير براى آخرت انجام ندهيم تا مرگ فرارسد)
̶ و باز به تو اى خدا پناه مى بريم از زشتى باطن) و حسن ظاهر مردم فريب) و از حقير و كوچك شمردن گناهان صغيره) و بى موالاتى در آن گناهان كه خود گناه كبيره خواهد بود و از مهلكات انسان است) و هم از احاطه و استيلاى شيطان بر ما و هم از آنكه فتنه و فساد روزگار به ما دست يابد و پناه مى بريم از آنكه سلطان و پادشاه وقت به ظلم و بيداد و خشم و غضب بر ما حكم راند.
̶ و به تو اى خدا پناه مى بريم از آنكه به اسراف مال (و عياشى در دنيا) پردازيم و پناه مى بريم كه فاقد مقدار كفاف شويم (و به فقر و احتياج به خلق مبتلا گرديم)
̶ و به تو پناه مى بريم اى خدا از آنكه به شماتت دشمن گرفتار شويم و از آن كه محتاج به امثال خود گرديم و از آنكه در معيشت سخت باشيم (و با زندگانى تلخ و روزگارى به سختى گذرانيم) در حالى كه مهيا (براى سفر مرگ و به فكر زاد راه آخرت) نباشيم
̶ و به تو پناه مى بريم اى خدا از حسرت و ندامت بزرگ (كه آن سرمايه عمر از دست رفتن در غير معرفت و طاعت خدا و تحصيل رضا و رضوان الهى است) و از مصيبت بزرگ (مرگ و غوغاى قيامت و هول محشر و بيم عذاب قهر الهى) و از بدترين شقاوت و بدبختيها و از منزلگاه بد هنگام رجوع (به عالم آخرت و بازگشت به مواطن ابد) و از محروم ماندن از ثواب (و پاداش نيكوى اعمال) و ورود مصيبت قهر و عقاب حق (به واسطه عصيان و گناهان مهلك جان)
̶ پروردگارا درود و رحمت فرست بر محمد و آل پاكش و مرا از هر آنچه به درگاهت پناه بردم از همه اين امور به رحمت و كرم نامنتهايت مرا و هم تمام مردان و زنان اهل ايمان را پناه بخش اى مهربانترين مهربانان عالم.
== نیایش نهم: در اظهار اشتياق به طلب مغفرت و آمرزش از خداى متعال عز سلطانه. ==
پروردگارا درود فرست بر محمد و آل اطهارش و ما را به سوى توبه (از گناهان) كه محبوب و پسنديده تست بازگردان و اصرار در گناه و پافشارى در عصيان را كه ناپسند تست از ما دور ساز
̶ اى خدا هنگامى كه ما در مقابل دو عيب و نقص به ناچار واقع شويم يك عيب در امر دين و يك عيب در دنياى ما تو آن نقص را در آن امر (دنيا) كه سريعتر به سمت فنا مى شتابد واقع گردان و از عيب و نقص در دين (يعنى عصيان و گناهان) كه طولانى تر است (و موجب عذاب طولانى محشر) ما را دور ساز و پشيمانى ده
̶ و هرگاه ما همت گماريم بر دو كار كه يكى ترا از ما خشنود گرداند و يكى تو را به خشم و غضب آرد تو (از كرمت) به جانب آن كار كه تو را خشنود مى گرداند قلب ما را مايل ساز و در عملى كه موجب قهر و غضب تست قوت ما را (از لطف و كرم) ضعيف و ناتوان ساز
̶ و هيچگاه ما را به اختيار نفس اماره وامگذار زيرا نفس اماره به باطل و زشتى و گناه مى گرايد مگر توفيق ترك گناه عطا كنى (و نفس را از كار زشت بازدارى) كه نفس حيوانى ما را جدا به زشتى و بدكارى امر (و از هر كار نيكو نهى) مى كند جز آنكه رحمت (خاص و لطف خفى) تو شامل حال ما شود (و ما را از مكر و حيله نفس اماره برهاند و از بدكارى به نيكوكارى كشاند)
̶ اى خدا توئى كه اساس خلقت ما را از چيز پست ضعيفى (مانند خاك تيره) بنياد كردى و بر پايه سست و ناتوانى بنيان نهادى و از آب ناچيز و حقير نطفه آفرينش ما را آغاز كردى پس ما را هيچ قدرت و نيروئى جز به حول و قوه ى تو نيست و ابدا بر امرى جز به يارى تو توانا نيستيم
̶ پس پروردگارا تو ما را به توفيق خاص خود مويد بدار (و به طاعت و نيكوكارى برگمار) و (بر كار صواب و عمل صالح) قوت و پايدارى عطا فرما و چشم دل ما را (به عشق و محبت روشن ساز و) از هر چه خلاف محبت (و شوق لقاى) تست نابينا ساز و هيچ يك از اعضاء و جوارح ما را مسلط بر معصيت مگردان.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و تمام افكار و اميال دلها و حركات اعضاء و حتى چشم بهم زدن ما را همه را در موجبات ثواب (و لطف و رحمت) خود قرار ده تا آنجا كه هيچ حسنه و ثوابى كه به آن لايق پاداش (و لطف و احسان) تو مى شويم از ما فوت نشود و هيچ زشتى و معصيتى كه موجب قهر و عقاب تو باشد بر ما باقى نماند.
== نیایش دهم: در التجا و پناه بردن به سوى خداى متعال عز سلطانه. ==
پروردگارا تو اگر خواستى كه از گناه ما بگذرى و بيامرزى آن مقتضاى فضل (و رحمت نامنتهاى) تست و اگر خواستى ما را عذاب كنى (و ما را به كيفر اعمال زشت عقاب فرمائى) آن به مقتضاى عدل تو (و استحقاق ماست)
̶ پس تو به حكم لطف و احسانت بر ما (كار را به) عفو و كرمت سهل و آسان ساز و ما را از عذاب خود در پناه گذشت و آمرزش خويش آور (و به كرم و عفو و بخششت اعمال بد ما را محو ساز) كه اى خدا ما (با اين همه عصيان و اعمال زشت) بر حكم عدالتت (بدون لطف و احسان تو) طاقت نداريم و احدى از ما بدون عفو و كرمت نجات (از قهر و عذابت) نخواهد يافت
̶ اى ذات غنى و بى نياز از همه عالم (اى بى نيازترين بى نيازان عالم) (اى بى نيازى بخش بى نيازان جهان) ما بندگان تو (همه محتاج و فقيريم) اى خدا ما بندگان توايم (كه همه با فقر وفاقه و مسكنت) به پيشگاه كرمت حاضر و من به درگاهت فقيرترين فقيرانم (و از فقر و فنا به رحمت واسع نامنتهايت چشم اميد گشوده ام) پس تو از كرم بى حد و نهايتت اين شدت فقر ما را جبران كن و دست اميد ما را از دامن لطف و احسانت به منع احسان كوتاه مگردان تا ما فقرائى كه از تو خير و سعادت مى طلبيم (و به تو چشم اميد داريم) از كرم و رحمتت ممنوع گردانى و كسى كه به درگاهت دست طمع دراز كرده و عطائى مى طلبد او را محروم سازى (هرگز چنين نخواهى كرد و ابدا اين گمان به تو نمى بريم)
̶ كه (اگر تو ما را محروم و ممنوع از رحمتت فرمائى) در اين صورت ما بيچارگان از درگاه احسانت به كجا رويم.
̶ منزهى تو پروردگارا ما اين بندگان مضطر و بيچاره ايم كه تو بر خود اجابت دعايشان را لازم كردى و به رفع آلام و كشف سوء اسقامشان وعده فرمودى (آنجا كه در كتاب عزيزت فرمودى «امن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء»
̶ و اى خدا شبيه ترين و مناسبترين امور عالم به مشيتت و اولى و اقدم امور به حضرتت در مقام عظمت و بزرگوارى ذات اقدست لطف و رحمت است در حق آنانكه به درگاهت از تو ترحم مى طلبند و فريادرسى كسانى كه (از جور روزگار و اهل روزگار) تو را به دادخواهى مى خوانند (يعنى تو در مقام عظمت و سلطنت بر ملك وجود بر ذات پاكت لازم كرده اى كه هر كس از تو استرحام كند و از دل طلب لطف و رحمت كند بر او ترحم فرمائى و هر مظلوم و بيچاره را كه به درگاهت فريادخواهى كند به فريادش رسى) پس تو اى خداى بر ما كه به درگاه كرمت به تضرع و زارى آمده ايم ترحم فرما و ما نيازمندان را كه به پيشگاه حضرتت از خود دست شسته ايم (و خودى خود را فانى در وجه باقى تو نموده ايم) بى نيازى بخش
̶ پروردگارا شيطان كه در حال گناه و عصيان تو از او پيروى مى كنيم بر ما سخت شماتت و نكوهش مى كند (كه ما را گمراه و بدكار نموده) پس درود فرست بر محمد (ص) و آل پاكش و بعد از آنكه ما او را ترك كرديم و رو به تو آورديم (و به درگاه رحمتت به توبه و زارى آمديم) شماتت و نكوهش شيطان را از ما دور ساز و ما را از پيروى او به شوق و رغبت به سوى حضرتت باز گردان اى مهربانترين مهربانان عالم.
== نیایش یازدهم: در طلب حسن عاقبت و خير خاتمت . ==
اى خدائى كه ذكرش (در دلها) فخر و شرافت اهل ذكر است (زيرا هر كه به ياد خداست ياد حق ظاهر و باطن او را مظهر جمال و كمال خود مى گرداند و دلش را از صفات نقص پاك و به اوصاف كمال آراسته مى سازد و چنين شخص نزد همه با فخر و شرافت و در دو عالم عزيز و سعادتمند است) و اى خدائى كه شكر و سپاسش فوز و سعادت سپاسگزار آن است و طاعت و بندگيش اهل طاعت را (از هر رنج و درد و غم و اندوه عالم) نجات بخش است اى خدا درود فرست بر محمد و آل پاكش و دلهاى ما را چنان به ذكر خود (و به ياد خويش سرگرم ساز) كه از فكر و ذكر ما سوى الله فارغ گردد و زبان ما را آن سان به شكر و سپاس خود مشغول دار كه ابدا به شكر ديگرى نپردازد و اعضاء و جوارح ما را چنان مستغرق طاعت خود گردان كه از طاعت غير تو باز ماند
̶ سپس اى خدا اگر بر ما (در دوران عمر و گردش سال و ماه) از كارها زمان فراغتى تقدير فرمودى (كرم كن و) در آن فراغت ما را (از معصيت و به طالت و شهوت رانى) سالم و محفوظ بدار كه ابدا امور ناگوارى و رنج و ملالى (از بيكارى و فراغت) به ما نرسد (و حتى كار بيهوده و لهو و لغو و عبثى سر نزند) تا آنكه فرشتگان نويسنده اعمال زشت با نامه خالى از گناه از ما باز گردند و فرشتگان اعمال نيك با دل مسرور و شاد مراجعت كنند چون از ما حسنات و اعمال خير نگاشته اند.
̶ و اى خدا هنگامى كه ايام زندگى ما به پايان رسد و مدت عمر ما سر آيد و به دعوتت كه البته همه را دعوت خواهى كرد (در پيشگاه حضرتت) و همه عالم از اجابت آن ناچارند ما را (در پيشگاهت) احضار كنى پس درود فرست اى خدا بر محمد و آل پاكش و در آن هنگام سخت (كرم فرما) و آخر عملى و خاتمه ى كارى كه از فرشتگان نويسنده ى اعمال در نامه ى عمل ما بشمار آورند توبه ى مقبول درگاهت قرار ده و بعد از آن توبه مقبول ديگر ما را از ارتكاب هر گناه و اكتساب هر معصيت نگاه دار
̶ و پرده اى كه (در دنيا) روى اعمال زشت ما انداخته اى از مشاهده ى خلق روز ظهور اخبار (و اسرار و افكار و باطن اعمال) بندگان آن پرده را از روى كار ما برنينداز (و ما را در آن روز رسواى عالم مگردان)
̶ كه البته تو در حق آنانكه بدرگاهت دعا مى كنند بسى مهربان خدائى هستى و درباره آنانكه تو را به حاجتهاى خود ندا مى كنند البته نداى آنها را سريع اجابت خواهى كرد.
== نیایش دوازدهم: در اعتراف به گناهان و طلب توبه از خداى متعال. ==
پروردگارا مرا سه امر از سئوال به درگاهت منع مى كند و محجوب مى سازد و يك امر باز به مسئلت و درخواست از حضرتت دعوت مى كند و راغب مى گرداند
̶ آن سه چيز كه محجوب و ممنوعم مى سازد يكى آنكه تو (كه مولاى من و آفريننده من و ولى نعمت من هستى) مرا به طاعتت امر كردى و من كندى نموده (و سهل شمردم) (به عصيان پرداختم) (و چنانكه بايد و شايد به طاعت قيام نكردم) ديگر آنكه تو از معاصى و گناهان مرا نهى كردى و من بر انجام آن معاصى شتابان رفتم ديگر آنكه نعمت (بى شمار) به من عطا فرمودى و من در شكر آن تقصير و كوتاهى كردم (اين سه چيز مرا شرمنده مى كند كه به درگاه كرمت روآورم)
̶ اما آن يك كه مرا ترغيب و دعوت بر مسئلت از تو (و عرض حاجت به درگاه كرمت) مى كند تفضل و لطف و كرم تست بر آنكه رو به درگاه تو آرد (و دست نياز به سوى حضرتت دراز كند) و با حسن ظن (به كرم و احسان تو) به درگاه رحمتت وارد مى شود چون هر چه تو احسان كنى همه صرف فضل و كرم است (اگر تو درد دهى به كه ديگرى درمان- و گر تو زخم دهى به كه ديگرى مرهم) (درودى گر نفرمائى به دشنامى عزيزم كن- كه گر تلخ است شيرين است از آن لب هر چه فرمائى) و هر نعمت كه تو منعم حقيقى بخشى نخستين نعمت است (نعمتى تازه و اول نعمت بى سابقه است)
̶ حالى من اين بنده ام اى خداى من كه به درگاه عزتت (و دربار سلطنتت) ايستاده ام به حال تذلل و تسليم در حالى كه از خود شرمگينم از حضرتت درخواست (حاجت و نيازمنديهاى خويش) مى كنم با حال عجز و فقر و سختى
̶ و مقر و معترفم كه هنگام لطف و احسانت من مطيع و تسليم فرمانت نشده ام مگر آنكه به كلى از عصيان و نافرمانيت دورى گزينم و در همه احوال و تمام حالات از تشكر و امتنان و سپاسگزارى حضرتت غفلت نكنم.
̶ بارى اى خداى من آيا اقرار و اعتراف در حضورت به سوء اعمال و زشتى كردارم به حالم سودمند است؟ (و قهر تو را به لطف و سيئاتم را به حسنات مبدل مى كند) و مرا اين اقرار به گناه و ارتكاب عصيان از عذابت نجات مى دهد؟ يا آنكه (اقرار سودى نبخشد و نجاتم از قهر ندهد) بلكه در اين مقام باز خشم و غضبت را بر من (در اثر نافرمانى و عصيانت) لازم گردانيدى و در وقتى كه به درگاهت دعا مى كنم باز بر من سخط و قهرت را فرض و حتمى فرمودى
̶ پاك و منزهى. پروردگارا من هرگز (با همه زشتى اعمال و كثرت گناهان بزرگ) از لطف و رحمتت مايوس نخواهم بود در صورتى كه درهاى توبه و بازگشت به درگاهت محققا به روى من باز است بلكه به مقاله ى بنده اى خوار و ذليل سخن مى گويم كه او درباره نفس خود ظلم و ستم كرده و به مقام احترام (و نواميس شرع) مولاى خود اهانت نموده
̶ (همه عمرش به غفلت از كف داده) تا هنگامى كه ديد كه مدت عمرش منقضى گشته و دوران عمرش تا انتهاء به سر رسيده است و اينك هيچ راه فرارى و مهرب و گريزگاهى از ملاقات تو (و از محاسبه و قهر تو) ندارد تو را ناچار با انابه و تضرع و زارى ملاقات مى كند (كه شايد از و درگذرى و بر او ترحم فرمائى) و به درگاه حضرتت با توبه ى خالص بازمى گردد آنگاه با قلبى پاك (از شائبه ريا و شك و ريب) و دلى پاكيزه (از توجه به غير خدا) در پيشگاه حضرتت قيام مى كند.
̶ و با صداى ضعيف و آهسته (كه لازمه ى حال تضرع و زارى است) تو را به دعا مى خواند
̶ در حالى كه سر (از خجلت) به زير انداخته و پشت (به طاعت) خم كرده به حال پريشان و سخت از خوف و خشيتت پايش مى لرزد و رخسارش در آب چشمان غرق است و به نداى «يا ارحم الراحمين» تو را مى خواند (و به درگاه كرمت مى نالد و عرض مى كند) اى مهربانترين مهربانان عالم و اى ترحم كننده تر از هر كس كه (پريشان حالان) از او طلب لطف و رحمت كنند و اى با عاطفه تر از هر كه (گناهكاران) به گردش درآيند و از او آمرزش طلبند و اى كسى كه عفو و بخشش او بيش از قهر و انتقام اوست و اى كسى كه رضا و خشنوديش فزونتر از خشم و غضب اوست
̶ اى خدائى كه خلق را به واسطه ى بخشش و آمرزش نيكو به حمد و ثناى خود مشغول كرده ى اى خدائى كه بندگانش را به قبول توبه و انابه عادت داده ى اى خدائى كه فساد كارى بندگان را به توبه كردن اصلاح فرمائى و اى خدائى كه به اندك عملى از بندگان راضى و خشنود است و طاعت اندك آنها را به فضل و كرم پاداش بسيار عطا كند و اى خدائى كه براى بندگان اجابت دعا را ضمانت كرده (كه در كتاب خود فرموده ادعونى استجب لكم) و اى خدائى كه به بندگانش از فضل و كرم خود وعده پاداش نيكو داده (كه آن بهشت ابد و سعادت جاويد است)
̶ اى خدا من معصيت كارتر از بسيار كسان ديگر كه همه را بخشيدى نيستم و من زشت و بد عمل تو را از آنانكه از گناهان عذر خواستند و تو عذرشان پذيرفتى (و همه آنها را آمرزيدى) نيستم و من ستمكارتر از آنانكه به درگاهت توبه و انابه كردند به آنها لطف و احسان كردى نيستم
̶ منهم در همين مقام (و همين ساعت) حاضر به سوى تو بازگشته و به درگاهت توبه مى كنم توبه كسى كه از عملش كه با افراط و تفريط رفته (و همه كارش قصور و تقصير بوده) سخت پشيمانست در حالى كه از بار سنگينى گناهان كه بر او جمع گرديده سخت هراسان و ترسانست و از ورطه عصيانها كه در آن افتاده سخت شرمنده است
̶ در صورتى كه مى داند عفو و بخشش از گناه بزرگ او پيش (رحمت بى انتها و لطف و احسان بى حد) تو بزرگ نيست و در گذشتنت به كرم و عفو از معصيت بزرگ او (كه نافرمانى خداى بزرگ است) نزد تو آسان است و حلم و تحمل بار جنايتهاى فاحش (و زشتى بدكاريهاى موحش) او بر تو بسى سهل و بى زحمت است (چون از جنايات و اعمال قبيح بندگان بر مقام قدس و عظمت و كبريائى تو هيچ زيان نرسد بلكه ضررش اگر نبخشى بر خود آنهاست) و باز مى دانم اى خدا كه بهترين بندگان نزد تو آن است كه بر عبوديتت هيچ تكبر و خودبينى نكند (و در مقام طاعتت با كمال خضوع و تذلل و فقر و تملق آيد تا از ذلت و خوارى به درگاهت عزت ابد در دو عالم يابد) و از اصرار بر گناه (و عزم بر نافرمانيت) دورى گزيند و پيوسته از جرم و گناه ملازم با توبه و استغفار باشد (و از هر معصيت كه از او سر زند فورا نادم و پشيمان شود و از خدا آمرزش طلبد چون با پشيمانى معاصى از كيفر اصرار بر گناه تواند رست زيرا «التائب من الذنب كمن لا ذنب له» نادم حقيقى از گناه مانند آن كس است كه گناه نكرده)
̶ پس اى خدا من به درگاهت از تكبر و غرور بيزارم و از اصرار بر گناه به تو پناه مى برم و از هر آنچه تقصير و خطا كردم استغفار مى كنم (و از درگاهت آمرزش و بخشش مى طلبم) و از آنچه (از طاعاتت) بر انجام آن عاجز و ناتوانم از تو قوت و نصرت و يارى مى خواهم.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا بر انجام طاعاتت آنچه را بر من فرض و واجب كرده اى توفيق عطا فرما (كه انجام وظايف بندگى ما موقوف به لطف تست) و از آن گناهانى كه از تو مستوجب عقوبتم مرا معاف ساز و از آنچه اهل عصيان مى ترسند (كه آن قهر و انتقام تست) (كرم كن و) مرا در پناه خود آر كه همانا تو عفو و بخششت بى حسابست و هر گناهكارى به آمرزش و مغفرتت اميدوار تو به گذشت از مجرمان معروفى (خلايق تو را به صفت عفو و غفارى مى شناسند) اى خدا مرا مطلوبى جز تو نيست (تنها تو منتهاى آرزوى من و مقصود و مطلوب حاجتم و غرض نهائى دعايم هستى) و گناهم را آمرزنده اى جز تو نيست حاشا كه غير تو كسى آمرزنده ى گناه تواند بود (زيرا گناه بخشيدن كار خداست و خدائى جز تو نيست) (يا حاشا كه تو درياى عفو و رحمت گناه ما را نيامرزى)
̶ و من از هيچكس جز تو نمى ترسم بر (معاصى و مظالم) نفس خويش كه همانا تو اهل تقوى و اهل مغفرتى (يعنى گناهكاران از تو سزد كه بترسند و به آمرزش تو اميدوار باشند) اى خدا درود بر محمد و آل محمد (ص) فرست حاجت مرا برآور و مرا به مقصد و مطلوبم (كه مقام رضاى تو و شهود جمال تست) نائل ساز و از سر جرم و گناهم درگذر و ترس و هراسم را به ايمنى (و امان از عذابت) مبدل گردان كه همانا توئى كه بر هر چه خواهى توانائى و اين (حاجتها كه از تو به دعا خواستم) بر تو سهل و آسان است (كه صلاح ما همه موقوف يك عنايت تست) دعاهايم (به لطف و كرم) تو اجابت فرما اى خداى سلطان عالم آفرينش.
== نیایش سیزدهم: در طلب حاجتها از درگاه خداى متعال. ==
اى خدا اى آن كه در حوائج خلق منتهاى هر مطلوب و آرزوئى (و درگاه لطف و كرم تو به روى خلق عالم باز و براى همه ى محتاجان جهان فرازست)
̶ و اى خدائى كه بندگان همگى بهر مطلب و مقصود نزد تو نائل مى شوند.
̶ اى خدائى كه نعمتهايش را به بها نتوان خريد
̶ و اى خدائى كه عطاهايش به منت آلايش نيابد
̶ و اى خدائى كه تنها به تو از همه ى عالم بى نياز توان شد و به همه ى خلق از تو بى نياز نتوان شد
̶ و اى خدائى كه همه ى بندگان راغب و مشتاق تواند و روى از تو به غير نتوانند كرد
̶ اى آنكه گنجهاى او هرگز نابود نشود (و هر آنچه به خلق عطا كنى ابدا از آن گنجهاى بى حد و نهايت كم نگردد)
̶ اى خدائى كه حكمت كاملش را در نظم عالم هيچ سبب و علتى مبدل نسازد (و نظام اتم و اكمل و اشرف آفرينش را هيچ وسيله دگرگون نتواند كرد)
̶ و اى خدائى كه حوائج نيازمندان از او قطع نشود (و هميشه خلق در وجود و لوازم وجود به او فقير و نيازمند است و حتى در حال غنى هم سراپا محتاجيم)
̶ و اى خدائى كه دعاى همه اهل عالم او را ملول نكند (و قضاى حوائج اهل دعا او را نيازارد بلكه هر كه از بندگان به درگاهش بيشتر دعا كند و افزون حاجت طلبد او را بيشتر دوست دارد)
̶ توئى كه خود را به وصف غنى و بى نيازى از خلق توصيف كردى (آنجا كه فرمودى و الله الغنى) و استغناء و بى نيازى حقيقتا مخصوص تست (كه در ذات و در اوصاف ذاتى و در فعل و قدرت و ايجاد و تمام شئون مستغنى از عالمى)
̶ و خلق را به فقر و حاجت نسبت دادى (آنجا كه فرمودى يا ايها الناس انتم الفقراء الى الله) و حقيقتا خلق (در وجود و اوصاف و افعال همه فقير و محتاج تواند و) نيازمند به ذات بى نياز تو
̶ پس هر كس رفع حاجت خويش را از نزد تو خداى غنى الذات طلبيد و برطرف شدن فقر و نياز خود را به درگاه آن ذات بى نياز درخواست كند او حاجتش را از مظان خود طلبيده و به آنجا كه حاجت بايد برند روى آورده است (كه منحصرا حاجتها نزد تو روا و فقيرها از جود و احسان تو غنى مى گردند)
̶ و هر كس روى حاجت به احدى از مخلوقت كند يا جز تو ديگرى را سبب نجاح و فيروزى خود قرار دهد البته خويش را معرض محرومى و هدف نوميدى ساخته و از احسان تو مستحق حرمانست.
̶ پروردگارا مرا به درگاه تو حاجتى است كه من خود بر انجام آن حاجت ناتوان و قاصرم و چاره اى بر آن نتوانم جست و در آن حاجت بيچاره و درمانده ام و نفس اماره (كافر كيش مشرك) من براى آن حاجت با خيالات باطل از درگاه تو مرا به درگاه مخلوقى كه سر تا پا نيازمند و محتاج تست ترغيب و تشويق مى كرد و اين عمل (كه بنده خدا حاجتش را نزد مخلوق عاجز محتاج برد از لغزشهاى خطاكاران است و از كردار بد گناهكاران
̶ اما من چون لطف و كرمت متذكرم ساخت از غفلت خود (و تسويلات نفس) به هوش آمدم و توفيق و تاييد تو مرا از اين لغزش و خطاكارى نگهداشت به درگاه تو روآوردم
̶ و (با خود) گفتم پاك و منزه پروردگار من (سبحان الله) چگونه بنده ى محتاجى درخواست حاجتش را از بنده محتاجى ديگر مى كند و گدائى عور چگونه از گدائى عور مانند خود طلب حاجت مى كند (لذا به تذكر و تاييد تو و توفيق و لطف و كرمت)
̶ اى خدا مشتاقانه براى رفع حاجتم به درگاه تو آمدم و با بار اميد بر تو (خداى غنى الذات كريم) وارد شدم در حالى كه به تو (و به جود و احسان تو) وثوق كامل دارم
̶ و دانستم كه درخواست حاجات بسيار من نزد تو ناچيز و اندك است (و در مقابل درياى رحمت و لطف بى انتهاى تو حاجتهاى خلق چيزى بشمار نيايد) و بزرگترين هبه و عطائى كه من از تو مى طلبم در مقابل رحمت واسعه تو (و بحر جود و احسان بى پايانت) حقير و ناقابل است و گنج كرم (بى حد و حساب) تو از درخواست هيچكس كم نگردد و دست عطا و جودت از هر دست بالاتر است (يعنى هر كس چيزى به كسى عطا كند از دست تو گرفته است و از عطاى تو بخشنده است و الا خلق گداى عور از خود عطائى ندارد)
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و (كرم كن و) به فضل و احسان خود بار بر دوشم نه نه به عدل و استحقاق اى خدا من اول كس نيستم كه به درگاه كرمت به قدم شوق و رغبت آمد و از فضل به او عطا كردى در صورتى كه او (به نافرمانى تو) مستحق منع عطاى تو بود و من اول سائلى نيستم كه از تو درخواست كرد و تو در حقش فضل و كرم نمودى در صورتى كه او مستوجب حرمان بود (و لايق احسان نبود)
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و دعاى مرا (از كرم) اجابت فرما و به نداى من (از لطف) توجه فرما و به تضرع و زاريم ترحم كن و صداى دعاى مرا (كه مى شنوى از كرم) اجابت فرما
̶ و اميدم را از فضل و كرمت نااميد مگردان و توسل مرا و سبب و رابطه ام را از عنايتت قطع مكن و مرا در اين حاجت كه روى به درگاهت آوردم و ساير حاجتهايم رويم به غير خود مگردان (و حاجاتم را تو خود برآورده و رويم را به ماسواى خود متوجه مساز كه هر كس در حاجتها رو به تو آورد آبرو يابد و اگر به غير تو توجه كند بى آبرو شود)
̶ و مرا از درگاه رحمتت با ظفر و فيروزى به مطالب و برآوردن حاجت و نيل به مقاصد منصور و موفق بدار پيش از آنكه از اين موقف حاضر (كه به درگاهت دعا مى كنم) بازگردم مشكلات كارم آسان گردان و حسن تقدير خود را در جميع امورم مقدر فرما (يعنى مقدرات خوش و سرنوشت حسن عاقبت و سعادت ابد بر من در قضا و قدر خويش مقدر گردان)
̶ و بر محمد و آل پاكش درود فرست درود و رحمتى دائم و روز افزون كه هرگز انقطاع نپذيرد و طول مدتش به انتها نرسد (بلكه درود و رحمتت را بر آن حضرت و آل اطهارش ازلى و ابدى و سرمدى قرار ده) و اين دعا را (يعنى صلواه بر پيغمبر و آلش را يا تمام اين دعا را) براى فيروزى و ظفر به مقاصدم وسيله و سبب گردان كه همانا تو رحمتت واسع (و كرمت بى نهايت) است
̶ و از حاجتهاى من اى خدا كذا و كذاست (اينجا حاجات را يك يك ذكر كنيد پس به سجده رويد و در سجده بگوئيد) اى خدا فضل و كرم تو مرا با تو مانوس مى سازد و احسانت مرا به سوى درگاه تو رهبرى مى كند پس بارالها از تو درخواست مى كنم به مقام محمد (ص) و آلش كه درود و رحمتهايت بر آن ارواح پاك الهى باد به حق آن بزرگواران كه مرا نااميد از درگاه خود باز مگردان كه توئى پذيرنده دعاى بندگان و نزديك با خلقان و نگهبان تمام موجودات عالم امكان.
== نیایش چهاردهم: چون از ظالمان عالم ستمى به وى مى رسيد يا از آنان ناپسندى مى ديد به اين دعا با خدا راز و نياز و شكايت مى كرد.==
اى خدائى كه سرگذشت حال پريشان ستمديدگان (زير سرپنجه ظلم و بيداد ستمگران) بر تو پنهان نيست
̶ و اى خدائى كه داستان آنها (و آه و ناله آن بيچارگان) به شهادت گواهان نزد تو نيازمند نيست
̶ و اى خدائى كه يارى او (و داد رسيش) به مظلومان نزديك است (و زود به فريادشان مى رسد)
̶ و اى خدائى كه ظالمان را هرگز يارى نمى كند (و نصرت و رحمتش از آنها دور است)
̶ تو اى خداى من بر ستمها و هتك حرمتهائى كه از فلان ظالم و فلان ستمگر به من رسيده كاملا آگاهى با آنكه تو امت را از ظلم با اهل بيت رسول منع شديد و نهى اكيد فرمودى آنان از روى سركشى و طغيان در نعمتت و غرور و غفلت (از منع و انتقامت) ستمها كردند
̶ پروردگارا پس تو بر محمد و آلش درود فرست و ظالم بدكيش و دشمن بدخواه مرا از ظلم و بيداد بر من به قدرت و نيروى قاهرت باز دار و به روى من تيغ ستمش را كند (و بازوى قهرش را ناتوان) ساز و او را به امور مربوط به خودش مشغول دار و از نيت سوء يا از عداوت با من عاجز و ناتوان گردان
̶ پروردگارا و درود فرست بر محمد و آل پاكش و ظلم در حق مرا براى آن ظالم روا و ميسر مگردان بلكه يارى و اعانت مرا بر او در نظرش نيكو ساز و مرا از آنگونه افعال زشت ظالمانه او معصوم و محفوظ دار (يعنى مرا از ظلم و ستم به خلق منزه دار)
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا بر آن دشمن يارى فرما چنانكه (هميشه بر او غالب و منصور باشم و) هم اكنون يارى تو درد درونى كينه و غضبم را شفا بخشد و خشمم را كاملا فرو نشاند
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل اطهارش و در عوض ظلم و جورى كه آن دشمن با من كند تو عفو و بخششت را شامل حالم گردان و در مقابل اذيت و بديهايش تو رحمت و لطفت را عطا فرما (تا از رنج و غم و آزار دشمن به لطف و كرم و احسان تو عوض و بدل يابم و شاد خاطر باشم) زيرا هر مكروه و رنج و المى در عالم (اگر لطف تو شامل حال ما باشد) دون خشم و قهرت آن رنج و ستم بسى بى قدر و ناچيز و تحملش سهل و آسانست و هر بلا و مصيبتى جز قهر و غضب تو وجود و عدمش يكسانست (يعنى اگر ما را لطفت شامل و از قهرت ايمنى حاصل باشد همه سختيها و بلا و مصيبتها بر ما وجود و عدمش يكسان است تنها تو با ما لطف كن و قهر مكن كه لطف و قهر خلق هر دو يكى است)
̶ پروردگارا پس چنانكه ظلم كشيدن را مكروه و ناپسند ما گردانيدى ما را هم از ظلم و ستم به خلق حفظ كن (كه هرگز قصد ظلم و آزار كس نكنيم).
̶ خدايا من به جز تو به هيچكس از حالم شكايت نمى كنم و از هيچ حاكمى غير تو ( در دفع ظلم از خود) يارى نمى طلبم حاشا كه با وجود تو (خداى مهربان با لطف و عدل و احسان و با قدرت كامل و علم به حال بندگان) رو به غير تو آرم (و از غير تو يارى خواهم) پس تو اى پروردگار من درود فرست بر محمد و آل پاكش و دعاى مرا از كرم به مقام اجابت رسان و شكوه ام را (از جور ظالم) به رفع آن مقرون ساز (و غم و رنجم را از ظلم او برطرف گردان و به شادى مبدل ساز)
̶ اى خداى من و مرا مبتلا به ياس و نااميدى از كيفر آن ظالم و انتقام و دادخواهى خود از او مگردان و آن ظالم را هم مبتلا به ايمنى از كيفر خود مساز تا بر ظلم و ستم مصر و متجرى بر من شود (يعنى اى خدا كيفر آن ظالم را آن قدر به تاخير مى نداز كه من از انتقامت از او در دنيا در ايام حياتم نااميد شوم و او هم از كيفر و انتقام تو ايمن گردد و بر ظلم و جور من ادامه دهد و من از صبر و تحمل آن ناتوان شوم بلكه زودتر از او انتقام بكش تا مرا از رفع ظلم او شاد سازى و او را توبه دهى و از عصيان و ظلم بر من برهانى و موفق به ترك ظلم گردانى) و به آن بيدادگر به زودى كيفر ظلمى كه وعده به ظالمان دادى به او بفهمان (تا به آن كيفر متنبه شود و از ظلم و ستم پشيمان گردد) و بر من هم (كرم كن و) وعده اى كه براى اجابت دعاى مظلومان مضطر داده اى آن وعده را انجاز فرما.
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا موفق بدار كه آنچه در قضا (و قدر) خود از سود و زيان بر من مقدر فرموده اى (به جان و دل) بپذيرم و به هر چه تو از نفع و ضرر (كه هر دو خير و صلاح من است) بر من حكم و تقدير كردى مرا به آن راضى و خشنود ساز (يعنى خدايا هر چه در عالم تقدير بر من مقدر فرموده اى چه در ظاهر نفع و سود من باشد يا زيان و ضرر به حقيقت هر دو خير و حكمت و مصلحت است مرا در آن تقدير مقام رضا و تسليم عطا كن و از چون و چرا منزه فرما كه عاليتر از مقام رضا و تسليم در پيشگاه حضرتت مقامى نيست) و مرا به طريقه ى نيكوتر و محكم اساس ترين آئين (كه طريقه رسول ختمى مرتبت است) هدايت فرما و به كارى مشغولم بدار كه آن كار سالم و صالحترين كار (براى دنيا و آخرت من) است.
̶ و باز پروردگارا اگر خير و صلاح حال من (بنده ضعيف) نزد تو (مولاى كريم) آن است كه دادخواهى من مظلوم را از آن دشمن ظالم به تاخير افكنى و انتقام آن بيدادگر را به روز (قيامت) كه روز فصل خصومتهاى جميع خلايق است موكول سازى پس درود بر محمد و آل پاكش فرست و مرا (در مقابل ظلم آن دشمن) نيت و عزم صادق و صبر دائم (و موفق و) مويد گردان
̶ و مرا (به كرمت) از ميل و رغبت به اعمال زشت (و شر و فساد و تبه كارى شهوت و غضب) و از جزع و بى صبرى مردم حريص (دنيا) در پناه خود محفوظ دار و اجر و ثوابى كه تو براى من (در مقابل صبر بر ظلم دشمن) ذخيره عالم آخرتم فرموده اى و آنچه از كيفر و عقابت براى آن ظالم مهيا ساخته اى همه را دايم عينا در خاطرم متمثل ساز (تا تحمل آن ظلم بر من آسان شود) و اين تذكر (ثواب مظلوم و عقاب ظالم) را سبب گردان كه من قانع و راضى باشم به آنچه (در عالم تقديرت) بر من مقدر فرموده اى و وثوق و اطمينان خاطر يابم به (خير و صلاح بودن) آنچه بر من اختيار كرده اى.
== نیایش پانزدهم: هنگام مرض و يا در حال غم و اندوه يا مصيبت و رنج به اين دعا با خداى خود راز و نياز مى كرد. ==
اى خدا تو را حمد و ستايش مى كنم (و شكر و سپاس مى گويم) بر اين نعمت سلامتى بدن كه دائم بر اين نعمت عمر مى گذرانم (و به گوناگون اعمال خير و امور زندگى مى پردازم) و باز تو را ستايش و سپاس مى گويم بر اين (نعمت) كه در جسمم علت و مرض احداث فرمودى (تا در حال مرض از كار و امور زندگى ممنوع شده و به درگاه تو به ناله و دعا روى آورم و به ذكر تو و درخواست سلامتى از تو پردازم و به اجر و ثواب تو در اثر صبر بر درد و رنج نائل شوم و من بر اين هر دو حال تو را حمد و شكر مى گويم)
̶ و نمى دانم اى خداى من كه كدام يك از اين دو حال (صحت و مرض نعمتش بزرگتر و) به شكر تو سزاوارتر است و در كدام يك از اين دو وقت (سلامت و بيمارى) حمد و ثناى تو اولى است
̶ آيا اوقات صحت و سلامتى كه در آن حال از نعمتهاى نيكو و (طعام و شراب لذيذ) به گوارائى رزق و روزيم فرمودى و به آن نعمتهايت براى دريافتن فضل و كرم و رضا و خشنودى خود مرا نشاط خاطر بخشيدى و هم با آن نعمتها مرا قوت و نيرو دادى تا بر طاعتت (و معرفت و عمل صالح و خدمتت) موفق گرديدم (آن اوقات به شكر و سپاس حضرتت سزاوارتر است)
̶ يا اوقات مرض و بيمارى كه به واسطه آن بيمارى مرا از آلايش و كدورت گناهان پاك و پاكيزه گردانيدى (چنانكه امام صادق فرمود مومن چون شبى تب كند گناه قبل و بعد آن همه محو مى گردد) (كه آن درد و الم خود نعمتهائى بود كه بر من تحفه فرستادى و مرا به آن تحفه و هديه گرامى داشتى) تا بار گناهان سنگين مرا سبك بر دوش من سازى و روح قدسى مرا از فرورفتن در منجلاب معاصى (و شهوات حيوانى) پاك و مهذب گردانى و نيز براى توبه و انابه به درگاه كرمت متنبه و متذكرم فرمائى (تا به توبه به درگاهت بازگردم) و بالنتيجه گناهانم به نعمت و احسان قديمت محو و نابود (و بخشيده و آمرزيده) شود
̶ و در خلال ايام بيمارى دو ملك نويسنده اعمال بر من در نامه عملم حسناتى بزرگ بنويسند كه نه در قلب من خطور كرده و نه ذكرى به زبان و نه عملى به جوارح و اركان از من صادر شده بلكه به صرف كرم و فضل و احسان و لطف بى انتهاى تو (آن ثوابها در نامه عملم نويسند)
̶ پس پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و هر چه را مشيت و رضاى تو بر من مى فرستد آن را محبوب من بگردان (و در هر حال مرا راضى به رضاى خود ساز) و آنچه (از مشكلات به قضا و قدرت) بر من وارد كردى آن مشكل را هم به كرم آسان گردان و مرا از آلايش پليدى گناهان در گذشته ام پاك و پاكيزه فرما و شرور و بدكاريهاى پيشينه ام همه را از كرم محو ساز و باز بر من حلاوت و لذت تندرستى و سلامت را عطا فرما و آسايش صحت و عافيت را به من به چشان و تنم كه از حال مرض به صحت درآيد (جانم را) به سوى عفو و بخشش خود آور و از لغزشگاه معاصى به آمرزش و مغفرتت متحول ساز و از غم و اندوهم به عالم راحتى (به ياد) حضرتت خلاصى بخش و از اين شدت و سختى به گشايش حال و فرج لطفت به ساحل سلامتم برسان
̶ اى خداى من كه همانا توئى خداى با فضل و كرم بى پايان و احسان و عطاى نامنتها كريم و بخشنده بى عوض و غرض بزرگوار با عزت و جلال.
== نیایش شانزدهم: هنگامى كه آن بزرگوار از خداى متعال درخواست گذشت از خطاها يا تضرع و زارى در طلب عفو و بخشش از عيب و نواقص خويش مى كرد. ==
اى خدا اى آنكه گناهكاران از رحمت او فريادرس مى طلبند
̶ و اى آنكه بندگان مضطر درمانده به ياد احسان او فرياد و زارى مى كنند
̶ و اى آنكه بندگان خطا پيشه از ترس او با آه و ناله مى گريند
̶ اى خدائى كه دلهاى متوحش سرگردان به تو انس مى گيرد و نزديك مى شود و اى گشايش بخش دلهاى پر غم و اندوه و اى پناه بخش هر ناكام بى كس و بى پناه و اى يار و ياور هر كه محتاج و محروم رانده از درها (و درمانده فقر و بيچارگى) است
̶ توئى كه به وسعت بى نهايت علم و رحمت بر تمام موجودات احاطه كامل دارى
̶ و توئى كه بر هر مخلوقى در نعم بى پايانت سهمى مقرر فرمودى
̶ توئى كه عفو و بخشايشت بلند مرتبه تر (و بسى وسيعتر) از عقاب و انتقام تست
̶ توئى كه لطف و رحمت واسعت پيشاپيش قهر و غضب مى رود (و هميشه بر تمام خلق آن لطف و رحمت بى نهايتت بر قهرت سبقت خواهد گرفت)
̶ توئى آنكه جود و عطايت از منعت افزون است (بلكه منع تو نيز عطا و رحمت است)
̶ توئى كه خلائق همه را (از رحمت واسعه خود وسعت عطا كردى و به تمام خلق عالم حظ و بهره كامل بخشيدى)
̶ توئى كه از عطا و بخشش خود به خلق پاداش و عوض نمى خواهى (و اگر به شكر آن عطا امر فرمودى آن شكر هم نعمت ديگرى است بر خلق، نه آنكه پاداش نعمتت خواهد بود)
̶ توئى كه در عقاب و كيفر معصيت كاران كاملا (عدل كرده) و ابدا افراط و تجاوز (از عدل و احسان) نخواهى كرد.
̶ و من اى خدا بنده (ضعيف درمانده) توام كه مرا امر فرمودى (براى انجام حوائج و رفع مشكلات) به درگاهت دعا كنم من هم امرت را اطاعت كردم و لبيك و سعديك گويان پروردگارا به حضور حضرتت (به خاك ذلت و عبوديت) افتاده ام
̶ منم كه بار خطا و گناهانم بر دوش بسى سنگين است (و پشتم را مى شكند) منم آن بنده (ناتوان ضعيف) كه عمرم در گناه فانى گشت (و سرمايه حيواتم به باد رفت) و منم كه به جهل و نادانى تو را معصيت كردم در صورتى كه عصيان تو (اى خداى مهربان عطوف) از من سزاوار نبود
̶ حالى اى خداى من آيا درباره كسى كه (به درگاهت به ناله و زارى) دعا مى كند ترحم خواهى كرد؟ تا (اميدوار گشته و) بر دعا (و تضرع) بيفزايم و آيا تو آن را كه به درگاهت مى گريد (از لطف و كرم) مى آمرزى؟ تا (اميدوار باشم و) بيشتر بگريم (و زار زار به نالم) آيا تو از كسى كه در پيشگاه عزتت جبهه به خاك ذلت نهاده از او عفو و گذشت خواهى كرد؟ آيا تو آن كس را كه از فقر و پريشانى خود تنها شكايت به حضرتت مى كند. و تمام توكل و اعتمادش به تست (نه به مخلوقت) آيا او را (به لطف و كرمت) غنى و بى نياز خواهى كرد؟ (و از فقر و بينوائى مى رهانى)
̶ اى خدا تو آن كسى را كه غير تو معطى و صاحب كرمى در عالم نمى شناسد او را نوميد از درگاه رحمتت مگردان و آن را كه بى نيازى از احدى جز تو نمى طلبد او را نوميد از گنجينه كرمت مساز.
̶ پروردگارا پس بر محمد و آل پاكش درود فرست و از من كه به ذات كريمت روآورده ام به قهر رومگردان و مرا كه مشتاق و متضرع به درگاه توام از عنايتت محروم مساز و از الطافت با آنكه در حضورت (به فقر و عجز و مذلت) ايستاده ام مردودم مساز
̶ تو اى كه ذات پاكت را خود به رحمت و لطف توصيف فرمودى (آنجا كه فرمودى و كان الله غفورا رحيما و در بسيار آيات ديگر) پس بر محمد و آل پاكش درود فرست و به من بنده مسكينت هم ترحم كن و توئى كه ذات يكتاى خويش را به عفو و بخشش ستوده اى مرا هم شامل عفو و بخششت بفرما
̶ اى خداى من مى نگرى كه با چشم اشكبار از ترس (قهر) تو مى نالم و قلبم مضطرب و ترسان و هراسان (از ذكر جلال) تست و اركان و جوارحم از هيبت و عظمتت مى لرزد
̶ و تمام اين ترس و هراس من (با آن كه تو صاحب لطف و كرم و رحمتى) همه از زشتى عملم مى ترسم حيا و شرم مى كنم لذاست كه شرار فريادم خاموش و آه و ناله ام به درگاهت ضعيف است و زبانم از مناجاتت (و راز و نياز با حضرتت) لال و الكن است.
̶ اى خداى من تو را ستايش مى كنم كه چه بسيار عيبها و زشتيهاى مرا (از كرم) پنهان ساختى و مرا مفتضح و رسوا نساختى و چه بسيار گناهانم را در پرده (عفو) پوشانيدى و مرا ميان خلق (به فسق و گناهان) مشهور نگردانيدى و چه بسيار عيب و عارها كه من (از جهل و بدكارى) مرتكب شدم و تو (از لطف و رحمت) پرده درى نكردى و ننگ و عار آن را بر گردنم چون طوق نيفكندى و زشتيش را بر ديده هاى همسايگانم و حسودان نعمتهائى كه مرا دادى آشكار نگردانيدى (تا آنها مرا رسواى خاص و عام كنند)
̶ (و وا اسفا كه) باز هم اين همه لطف و عنايتت مرا از آن باز نداشت كه به سوى بدكارى و بدى نقص عهد تو (و اطاعت شيطان) شتافتم بارى
̶ پروردگارا از من نادان و جاهلتر به رشد و صلاح كار خود كيست و غافلتر از حظ و بهره (سعادت) خود كيست و دورتر از من از كار اصلاح نفس خويش كيست كه هر چه از رزق و نعمتهاى تو بر من انفاق شد (كه به راه طاعتت صرف كنم) همه را در معصيتهائى كه مرا نهى فرمودى صرف كردم و از من دورتر (از سعادت و از قرب حق) كيست كه در قعر چاه (ضلالت و كار) باطل درافتاده ام و از من كه سخت تر و جدى تر به كار زشت اقدام مى كند كه هرگاه ميان دو راه دعوت تو (به طاعت) و دعوت شيطان (به عصيان) ايستاده باشم آنجا از پى شيطان مى روم با علم و بصيرت و بدون نسيان و فراموشى
̶ و با معرفت كامل و توجه به اينكه دعوت تو مرا به بهشت ابد (و سعادت سرمد) مى رساند و دعوت شيطان به آتش دوزخ (قبر و شقاوت) مى كشاند
̶ پاك و منزهى تو اى خدا چه قدر شگفت و عجب حيرت انگيز است اين كار كه من بر زيان خود دانسته گواهى مى دهم (و دايم از سعادت به سوى شقاوت و از لطف به سوى قهر و از بهشت جاويد به دوزخ و عذاب شديد مى گريزم) و من اين كار را از سر مكتوم و راز پنهان امر خود مى شمارم (كه از سر قضاست و بكنهش كس آگاه نيست)
̶ و عجيب تر و شگفت انگيزتر از اين (كه دانسته اطاعت شيطان را مى كنم و با چشم باز خود را به چاه گناه و شقاوت و عذاب مى اندازم) عجبتر آن است كه تو (ذات يكتاى بزرگ و سلطان با عظمت و جلال ملك وجود را نافرمانى مى كنم و) به لطف و كرم بر من حلم و بردبارى كرده و تعجيل در عقاب و كيفر گناهم نمى فرمائى و اين حلم و عفو تو نه براى آن است كه مرا نزد تو كرامت و عزتى است بلكه به صرف بردبارى تو (و رحمت واسعه ى تست) و فضل و كرم تو است بر من (ضعيف ناتوان) تا مگر من از گناه و نافرمانيت كه مستحق قهر و غضب تو مى شوم پشيمان و مرتدع شوم (و از راه گناه برگردم) و ترك عصيان تو كنم (و به درگاه حضرتت به توبه بازآيم) و به كلى احتراز و اعتراض كنم از گناهانم و از افعال زشتى كه روحم را فرسوده و نابود مى سازد (و روان پاك و نفس ناطقه قدسى خويش را كه از عالم امر تست و لايق ديدار جلال و شهود حسن و جمال تست از درگاه رحمتت دور و از آن سعادت ابدم محروم مى گرداند از لوث گناه پاك و مبرا سازم تا به لطف و كرمت به شهود جمال حضرتت در بهشت لقا و روضه ى رضا نائل شوم) و ديگر از اين جهت بر من حلم ورزيدى كه با لذات تو عفو و بخشش از گناهانم را دوست تر دارى از آنكه مرا عقاب كنى (و بنده ذليل حقير عاجزى را به كيفر رسانى)
̶ بلكه (چنين دانم) كه گناهان من و اعمال قبيح و افعال زشت من بيشتر و افزونتر (از حد عدد و شماره) است و در كار باطل (عصيان و نافرمانيت) تهور و جرات و بى باكى و من بسى شديدتر و قوى تر و هنگام طاعتت بسى سست و ناتوان ترم و بسيار كمتر از وعده هاى قهر و عذاب تو بيدار و هوشيار مى شوم مراقب كار خود (و مال انديش براى عافيت خويش شوم) كمتر از آنم كه عيبهاى (بى شمار) خود را در حضورت بشمار آرم و به توبه و انابه عجز و لابه و اعتراف از حضرتت عفو و بخشش طلبم) يا آنكه به ياد گناهان (بى شمار) و بر ذكر آن قادر باشم
̶ و تنها (به اين اقرار به كثرت معاصيم) نفس خود را توبيخ و سرزنش مى كنم به طمع در رافت و عطوفتت كه اصلاح امر گنه كاران موقوف بر آن رافت است و به اميد لطف و رحمتت كه آزادى خطاكاران بسته بدان رحمت است.
̶ اى خداى من اين گردن (بى طاقت) من است كه زير بار گناهان اسير است پس تو بر محمد و آل پاكش درود فرست و مرا به عفو و بخشش (و كرم و آمرزشت) از اين اسيرى گناهان آزاد گردان و اين پشت من است كه از بار سنگين خطاها خم گشته پس تو بر محمد و آل پاكش درود فرست اين بار را به لطف و احسان به دوشم سبك ساز
̶ اى خداى من اگر آن قدر به درگاهت گريه كنم كه مژگان ديدگانم همه فرو ريزد و چنان ناله و فرياد زنم كه صدايم قطع شود و آن قدر در طاعتت بپا بايستم كه قدمهايم متلاشى گردد و چندان حضورت به سجده در افتم تا آنكه حدقه ى چشمانم بيرون افتد قوتم همه عمر خاك زمين و شربتم همه ى روزگار آب گل آلود باشد و در خلال اين احوال همه را به ذكر تو مشغول باشم تا آنكه زبانم از ذكر و گفتار فروماند (و عاجز از تكلم شود) و بعد از اين به اطراف آسمان از شرم و حياى نافرمانى تو سر بلند نكنم هنوز ابدا مستوجب و مستحق محو يك گناه از معاصى (بسيار) خود نخواهم بود
̶ و اگر تو مرا ببخشى و عفو فرمائى آنگاه كه مستوجب مغفرتت شوم و از گناهانم درگذرى گاهى كه مستحق عفوت گردم همانا اين عفو و مغفرتت نه به استحقاق من لازم بوده و نه من لايق و سزاوار عفو و بخشايش حتمى تو گرديده ام زيرا من به استيجاب و استحقاق در اول معصيت و نافرمانى تو مجازاتم آتش دوزخ است پس هرگاه تو مرا (به كيفر گناهم) عذاب كنى (آن به مقتضاى عدل تست و) ابدا ظلم در حق من نكرده اى.
̶ اى خدا حالى كه زشتيهاى مرا در پرده عفو و بخشش مستور ساختى و مرا مفتضح و خوار (ميان خلق) نگردانيدى و با (وجود همه بدكارى) من به كرمت با من مدارا و بردبارى كردى و تعجيل در عقابم نفرمودى و به فضل و رحمت نامنتهايت از (زشتى افعال) من حلم كردى و ابدا نعمت (و عنايت) خود را بر من (بنده ناسپاس) تغيير ندادى و احسان و عطاى خود را (به قهر و غضب) خويش مكدر نساختن پس (باز هم درد و عالم رحمتت را شامل حالم گردان و) بر طول تضرع و زاريم كرم كن و بر حال شدت مسكنت (و فقر و عجز) و بيچارگيم ترحم فرما و به موقف سخت بدبختى و سوء احوالم به چشم رحمت بنگر
̶ اى خداى من درود فرست بر محمد و آل پاكش و از (زشتى و نكبت) ارتكاب معاصى مرا حفظ فرما و مرا پيوسته به كار طاعتت مشغول دار و حال انابه و بازگشت از عصيان به طاعت نصيبم فرما و به آن توبه (نصوح توبه مقبول حضرتت) از پليدى معصيت پاك و منزهم گردان و به عصمت و تحفظ از گناهان مرا كاملا مويد فرما و حالم براى عافيت و آسايش (و رستگارى ابدى) كاملا صالح گردان و حلاوت و شيرينى بخشش و مغفرتت را به كام جانم بچشان و به عفو و آمرزشت (از عقبات و زنجيرهاى افعال زشتم) رهائى بخش و مرا آزاد ساخته ى رحمتت گردان و سر خط امان و ايمنى از خشم و قهرت بر من (بنده گنهكار) مرقوم دار به اين امان و ايمنى نه تنها در آخرت (و عالم قيامت) بشارتم عطا كن بلكه در همين عالم دنياى عاجل هم اثر اين مژده رحمتت را بر من نمودار ساز و بر اين رحمت خاص نشانى (اطمينان و يقين آور) بر من مبين و آشكار عطا فرما
̶ كه البته (اى خداى بزرگ بر شخص تو اين امر در مقابل رحمت واسعه و قدرت بى انتهاى تو مجالى تنگ نسازد و رنج و ملالى نيارد و در برابر حلمت كار دشوارى نيست و نسبت به موهبت و عطاياى تو كه در همه عالم آيات لطف و رحمتت (يا آيات قرآنت دليل) آن است كار صعبى نخواهد بود زيرا تو محققا هر چه بخواهى مى كنى و بر آنچه اراده كنى حكم فرمائى و بر تمام امور عالم قادر و توانائى.
== نیایش هفدهم: چون متذكر شيطان و ديو مردود حق مى شد از عداوت و مكرش به خداى متعال پناه برده و به اين دعا راز و نياز با ذات بى نياز مى كرد. ==
اى خداى من ما بندگان تو از وساوس و فساد شيطان و مكر و حيلتهاى آن ديو رجيم به حضرتت پناه مى بريم و از آنكه مبادا به آرزوهاى باطل و فاسد و وعده هاى دروغ و غرور و فريب انگيزش و دامهاى صيدش مغرور و مطمئن شويم (از تو پناه مى طلبيم)
̶ و از اينكه نفس خبيث آن ديو به طمع آيد كه ما را از راه (عزت و سعادت) طاعتت گمراه كند و به ذلت و خوارى معصيت ما را پيرو خود سازد (به پناه تو مى گزيزيم) و يا آنكه آن ديو رجيم چيزى را از اعمال زشت پيش ما نيكو به نظر آرد در صورتى كه زشت را وسوسه او نيكو به نظر ما گردانيده (و آن كار نزد تو زشت و قبيح بوده است) (يعنى خدايا به تو پناه مى برم از آنكه شيطان عمل زشتى را به نظر ما چنان مستحسن و نيكو جلوه دهد كه ما به عنوان عمل نيك مرتكب آن كار زشت شويم از چنين وسوسه و فريب شيطان به تو پناه مى بريم كه گناه بسيار سخت و مهلك و موجب قهر و عقاب تست) و يا آنكه كارى را به وسوسه و فريب بر ما سنگين و سخت سازد (و مكروه و ناپسند به نظر ما گرداند) (در صورتى كه وسوسه) او آن كار نيكو را به نظر ما ناپسند ساخته است (خلاصه يعنى خدايا به تو پناه مى برم از آنكه شيطان كار نيكى و عمل ثوابى را مكروه و ناپسند به نظر ما جلوه دهد و ما را از آن كار خير و ثواب دور و محروم گرداند مثل آنكه تحصيل علوم حكمت الهى و معارف ربانى كه اصل و حقيقت دين است به نظر ما خلاف شرع جلوه دهد و ما را از آن موهبت عظيم محروم سازد در صورتى كه خدا فرموده « و من يوتى الحكمه فقد اوتى خيرا كثيرا»)
̶ اى خداى من (لطفى كن و) آن شيطان (انسى و جنى) را به واسطه سرگرمى ما به عبادتت از ما دور ساز و به سبب سعى و كوشش و اشتياق وافر به محبتت آن ديو رجيم را مخذول و ذليل ما گردان و بين ما و او پرده اى و حجابى (از ورع و زهد و عفاف) مقرر بدار كه هرگز آن پرده نتواند دريد و سدى محكم كه ابدا نتواند شكافت.
̶ اى خدا درود فرست بر محمد و آل پاكش و آن شيطان (پليد) را از وسوسه ى ما مشغول به برخى دشمنانت بدار و ما را از شر او به حسن التفاتت محفوظ گردان و غدر و مكرش را (به كرمت) از ما دفع ساز و كفايت فرما و پشت او را به ما ساز (و رويش را از ما بگردان) و هرگونه وسوسه و مكر و حيله اش را از ما قطع فرما
̶ اى خدا درود فرست بر محمد و آل پاكش و همان قدر كه او در ضلالت و شقاوت است ما را از هدايت (و سعادت) بهره مند گردان (و به قدر بعد او از درگاه رحمتت ما را به آن درگاه مقرب ساز) و بر ضد غوايت و گمراهى ما را زاد و راحله ى تقوا عطا فرما و ما را (به لطف و كرمت) بر خلاف طريق هلاكت او به راه تقوا (و طريق سعادت) سلوك ده (و رهبرى به راه نجات فرما)
̶ اى خدا (كرم كن و) راهى بر او به خانه ى دلهاى ما قرار مده (قلوب ما را از رخنه ى وساوس او محفوظ دار) بلكه بر آنچه (از نعمتهاى تو) نزد ماست او را آنجا وطن و منزلگاه مده (يعنى نه تنها وسوسه او را از قلب ما دور دار بلكه تمام اعضاء و قواى ظاهر و باطن از چشم و گوش و فكر و خيال و غيره را از وسوسه اش محفوظ دار)
̶ اى خدا و ما را به امور موهوم باطل (و اعمال قبيح) كه به نظر حق و حقيقت زشت است او زيبا جلوه گر مى سازد آگاه ساز و پس از آگاهى محفوظمان بدار (تا به عنايتت فريب او نخوريم) و هم در مكر و حيلى كه با ما مى كند به ما بصيرت عطا كن (كه دين و دنيا و آخرت ما را به مكر و حيله شيطان جن و انس از ما نگيرد) و آنچه براى دفع مكر شيطان تهيه اش لازم است آن را به ما الهام فرما و ما را از خواب غفلت اعتماد به مكر شيطان بيدار دار و به حسن توفيق خود يارب ما را بر مخالفت او يارى فرما
̶ اى خداى من و قلوب ما (و دلهاى پاك ما) اشراب و مملو از انكار و دشمنى با عمل او گردان (يعنى دل ما را از اعمال و افكار و رفتار شيطان بيزار ساز) و در نقض و ويران كردن اساس مكر و حيلتش بر ما به لطف يارى كن.
̶ اى خدا درود فرست بر محمد و آل پاكش و به كرمت استيلاى شيطان را (و تسلط و حكومتش را) از ما بازدار و اميد اضلالش را از ما قطع ساز و حرص و ولعش را بر ايذاء و اهانت ما دفع فرما
̶ اى خدا درود فرست بر محمد و آل پاكش و به كرمت پدران و مادران و فرزندان و كليه ى خاندان و ارحام و خويشاوندان و همسايگان ما از مردان و زنان اهل ايمان همه را از شر آن ديو (پليد رجيم) در امان خود و حصار محكم خويش و پناهگاه ايمن حضرتت محفوظ بدار و بر تن آنان لباس (جوشن و زره) و سپر نگهبان كامل از شر لشگر شيطان به پوشان (و آنها را در مقابل سپاه شيطان مسلح و مجهز گردان) و به آن اهل ايمان شمشير برنده اى بر دفاع از شر ديوان (جن و انس) عطا فرما
̶ اى خدا و اين دعا را در حق بندگان هر كس به ربوبيتت گواهى دهد و با اخلاص كامل تو را يگانه و يكتا شناسد و به حقيقت عبوديت و خلوص بندگى تو با شيطان دشمن باشد ( و با او مخالفت كند) و به اشراقات علوم ربانى (و انوار معارف وحى آسمانى از تو بر عليه شياطين انس و جن يارى و نصرت طلبد اين دعا را در حق همه آنها تعميم ده (و شامل تمام اهل ايمان بگردان)
̶ اى خدا و هر درى كه (از خيرات و حسنات) شيطان به روى ما ببندد تو (از كرم) بگشا و هر روزنه كه او (از شر و فساد به روى ما) باز كند تو ببند و هر تدبير (و سياست و فكر و مكر) انديشد همه را منفسخ و نابود ساز و هر عزم و تصميمش را معوق و عاطل و باطل ساز
̶ اى خدا و لشگر و سپاه شيطان را (به قدرتت) در هم شكن و پناهگاه و سنگرهايش ويران ساز و دماغش به خاك ذلت بمال
̶ اى خدا ما را در نظام (فاتح و سپاه غالب دشمنان شيطان (يعنى در سپاه انبياء و اولياء خود) قرار ده و از شمار (لشكر شيطان و) دوستدارانش دور و مغزول گردان تا ما را چون به ميل خود به مكر كشاند اطاعتش نكنيم و چون (به راه باطل) دعوتمان كند اجابتش ننمائيم بلكه هر كسى را كه امر ما را اطاعت كند امر به مخالفت شيطان كنيم و هر كه ما را پيروى كند به وعظ و اندرز از پيروى شيطان منضجر و بيزار سازيم
̶ اى خدا درود فرست بر محمد و آل نيكو طينت و پاك فطرتش و (به كرمت) ما را و خاندان ما و برادران ما و جميع اهل ايمان از مرد و زن همه را در شمار آنانكه از شر شيطان در پناه تواند قرار ده و از آنچه از خوف آن به تو پناه مى آوريم ما را پناه بخش
̶ و اى خدا آنچه دعا (و درخواست از حضرت كريمت) كرديم همه را به كرم اجابت فرما و آنچه را هم غفلت كرديم هم از لطف عطا فرما و آنچه (از مقامات و خيرات) كه فراموش كرديم از حضرتت بطلبيم آن را هم بر ما تو محفوظ دار (و ما را عطا فرما) و بدين دعا ما را در مراتب و درجات صالحان و بندگان با ايمان خود مقرر گردان و اين دعا را اى پروردگار عالم به كرمت اجابت فرما.
== نیایش هجدهم: چون دفع رنج و بلائى از او مى شد يا به مطلوب و نعمتى از لطف خدا كامياب مى شد به اين دعا به شكر و سپاس حق و به راز و نياز با خداى متعال مى پرداخت. ==
== نیایش نوزدهم: زمان خشكسالى بدين دعا از حق متعال باران رحمت طلب مى كرد. ==
اى خداى من (با ما كرم كن و) ما را (در اين خشكسالى) به نعمت باران سيراب گردان و به باران عظيمى از ابرهائى كه (بادها به فرمانت) در اين جو پهناور به هر طرف مى كشانند تا گياه و نباتات زمينت را در همه اطراف سبز و خرم سازند به آن بارانها رحمتت را بر ما منبسط گردان (و خوان نعمتت را بگستران)
̶ و به آن باران رحمت به رسانيدن ميوه هاى درختان (و نمو كامل حبوبات و همه انواع محصولات) بر ما بندگان منت گذار و خلق شهر و ديار خود را به رسانيدن شكوفه درختان به انواع ثمرات (به حد كمال رشد و نشو و نما) همه را زنده ساز (و به رزق و روزى وسيع و نعمت فراوان شاد گردان) و فرشتگان عالى رتبه ات كه سفيران (وحى و رسالت) تواند شاهد و ناظر (اين لطف و) اين باران رحمت نافع و دائم فراوان سرشار وسيع خود قرار ده كه آن باران تند و دانه درشت و با سرعت و شتاب
̶ زمينهائى كه كاملا خشك (و گياه و نباتش فسرده) و مرده بود به زودى زنده گرداند و هر جا خشك شده سبز و خرم و پر گياه و نبات سازد) و بذر و تخمها و گياهانى كه من بعد به ثمره مى رسد (مانند هسته ها كه بايد من بعد درخت بارور شوند) همه را سر از خاك بيرون آورى و بالنتيجه در قوت و غذاى خلق توسعه ى دهى ابرى اى خدا رحمت برانگيزد كه بسى متراكم (و مجتمع و پر باران) با آب خوش و گوارا باشد و تمام (كوه و دشت و صحرا و مزارع) را فراگيرد (و نفعش همه خلايق را شامل گردد) ابرى با طنطنه و صداى بلند رعد و برق اما زمان بارانش بسيار به طول نيانجامد (كه خرابى و سيل بنيان كن پديد آيد) و برق آن فريبنده و بى باران (كه خلق را اميدوار سازد و قطره اى نبارد) هم نباشد
̶ پروردگارا ما (تشنه كامان) را به بارانى كامل و فراوان پر نفع (و بى زيان) روياننده و پرورنده گياهان وسيع (و فراگيرنده شهر و كوه و دشت و بيابان) و جبران كن ضعف تشنه كامان
̶ پروردگارا ما را به باران كاملى سيراب ساز كه چشمه هاى كوهساران از آن جارى كنى و چاه و قنوات را مملو آب گردانى و نهر و رودها را چون سيل روان سازى و اشجار را برويانى و بهاى هر چيز را در همه شهرها ارزان كنى و پريشانى حال بهايم و انسان را (به رحمتت) تدارك فرمائى (تا گوسفندان و انعام همه از مراتع پرگياه و آدميان از شير و مزارع و اشجار به حد كامل بهره مند شوند) و رزق نيكو (و نعمت ارزان) بر ما بندگان (به كرمت) كامل گردانى و كشتها را بر ما برويانى و پستانها را پر از شير كنى و به آن (نعمتها) قوت و نيروى ما |بيفزائى
̶ پروردگارا آن باران رحمت را (تمام به نفع و بركت نعمت ما قرار ده و هيچ زيان و خسارتى در آن بر ما قرار مده) بر ما بر سايه ابرش سموم و گرماى سخت قرار مده و سردى را موجب قطع نعمت (و نابودى اثمار و اشجار و محصول) مگردان و نزول آن باران را سبب رجم و دورى (از رحمتت) مساز و آبش شور و ناگوار مدار (بلكه سايه آن را سرد و سالم و آبش را گوارا و خوش و پرخير و بركت فرما)
̶ پروردگارا درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را از بركات آسمانها و زمين روزى (و بهره وافر) عطا فرما كه تو بر همه چيز و هر كار قادر و توانائى (شايد مقصود از بركات آسمانها علوم و معارف آسمانى باشد و حقايق و لطايف وحى الهى و تعليمات رسولان حق و يا اين امور و هم برف و باران و انوار و اشعه و گازها و نسيمهاى لطيف و غيره منظور است).
== نیایش بیستم: دعاى [[مكارم الاخلاق]]==
در اين دعا از خداى متعال حضرت طلب اخلاق ستوده و اوصاف پسنديده كرده دورى از اخلاق ذميمه و صفات رذيله كه سعادت انسان به حقيقت از آن حاصل آيد تقاضا مى نمايد.
و نخست به تحيت حضرت رسول اكرم و آلش پرداخته كه فرد كامل انسان و رب النوع اخلاق فاضله اند كه فرمود صلى الله عليه و آله «بعثت لا تمم مكارم الاخلاق» من از جانب خدا براى تتميم و تكميل اخلاق انسانى فرستاده شده ام لذا در مبدا مقاله درس اخلاق در ضمن راز و نياز با خدا با تحيت و درود پيغمبر اكرم و آل پاكش شروع نموده و عرض مى كند.
این دعا در [[صفحه ای جداگانه|دعای مکارم الاخلاق]] آورده شده است.
| |||