|
چیزی تا رسیدن به ۱۰۰۰ الله اکبر نمانده
{{سرصفحه۲
| عنوان = صحیفه سجادیه
{{ویکی‌گفتاورد}}
}}
چیزی تا رسیدن به ۱۰۰۰ الله اکبر نمانده
== اسناد صحیفه ==
حدیث کرد ما را سید بزرگوار نجم‌الدین (گوینده «حدثنا») در اول سند نجم‌الدین بهاءالشرف کیست؟ بنابر قول حکیم متأله و فقیه بارع محقق میرداماد قدس سره القدوسی گوینده عمیدالدین هبةالله ابن حامد ابن احمد ابن ایوب ابن علی بن ایوب است و سید بزرگوار و حکیم متأهله میر سید علی خان قدس سره در شرح صحیفه خود این قوم را صحیح دانسته است از شیخ بهاءالدین قدس سره نقل فرموده گوینده حدثنا در این طریق علی ابن سکون است که از علمای بزرگ و موثق امامیه رضوان الله علیهم است و این بزرگواران و سایر حکماء و علمای بزرگ امامیه گویند صدور صحیفه سجادیه از امام سجاد بروایات مستفیضه بلکه قریب بتواتر است هیچ شک و تردیدی در این که کلام امام است نتوان کرد.) که لقبش بهاءالشرف است و کنیه اش ابوالحسن و نام شریفش محمد فرزند حسن ابن احمد ابن علی ابن محمد ابن عمر ابن یحیی علوی حسینی او گفت روایت کرد ما را شیخ سعید که کنیه اش ابوعبدالله و نامش محمد فرزند احمد ابن شهریار خزینه دار قبر مطهر آستان قدس و روضه منور مولانا ابوالائمة الکرام امیرالمؤمنین علی ابن ابیطالب علیه الصلوة و السلام (و او داماد شیخ الطایفه صدوق علیه الرحمة است) در شهر ربیع الاول سال پانصد و شانزدهم هجرت که ابومنصور محمد ابن احمد ابن عبدالعزیز عکبری معدل رحمة الله علیه صحیفه را بر شیخ صدوق عرضه می داشت و قرائت می کرد هنگام قرائت من حاضر بودم و استماع قرائت صحیفه می کردم و او از ابوالفضل محمد ابن عبدالله ابن مطلب شیبانی روایت کرد و گفت حدیث کرد ما را سید شریف ابوعبدالله جعفرابن محمد ابن جعفر ابن حسن ابن جعفر ابن حسن ابن حسن المجتبی ابن امیرالمومنین ابوالائمة الهدی ولی الله اعظم سیدنا و مولانا علی ابن ابیطالب علیه السلام و او گفت حدیث کرد ما را عبدالله ابن عمر ابن خطاب زیت فروش در سال 265 و او گفت حدیث کرد دائی من علی ابن نعمان اعلم و او گفت حدیث کرد مرا عمیر ابن متوکل ثقفی بلخی از پدر خود متوکل ابن هرون و او حدیث کرد که پدرم متوکل گفت من یحیی ابن زید ابن علی ابن الحسین را هنگامی که به قصد خروج بر علیه بنی امیه عزم خراسان داشت ملاقات کردم از من پرسید متوکل از کجا می آیی عرض کردم از سفر حج می آیم آنگاه از خویشان و عموزادگانش در مدینه حال پرسید و بالخصوص در پرسش از حال حضرت امام صادق ابن محمد صلوات الله علیهما بسیار مبالغه کرد من یحیی را از حالات همه پاسخ دادم و گفتم حضرت صادق و تمام بنی اعمام از فاجعه شهادت پدرت زید ابن علی علیه السلام حزین و غمگین بودند آنگاه یحیی فرمود عموی من محمد ابن علی الباقر علیه السلام پدرم را از خروج بر علیه بنی امیه منع کرد و او را از عاقبت این خروج و بیرون شدن از مدینه (که شهادت و شدائد در پی اوست) آگاه ساخت آنگاه یحیی پرسید از من که پسرعمویم حضرت جعفر ابن محمد (امام صادق) را ملاقات کردی؟
̶ سلام و تحيت ما بر تو اى شهر الله اكبر (اى ماه خداى بزرگ) و اى عيد مبارك دوستان خدا سلام و درود ما بر تو اى گرامى ترين يار و مونس ما از همه دور روزگار و اى بهترين ماه عزيز از گردش تمام ايام و ساعات زمان
̶ درود و تحيت ما بر تو اى ماهى كه دعاها و آرزوهاى بندگان از درگاه خدا در اين ماه به اجابت نزديك شده و كار خير بيشتر از اهل ايمان منتشر مى شود (چون به واسطه روزه اين ماه و گرسنگى و تشنگى از شهوت حيوانى و تن پرورى دور مى شوند و به صفات ملكوتى نزديك لذا به آرزوهائى كه هر بنده ئى را به قرب خدا و انس با مولاست البته تا حدى نزديك خواهند شد و بيشتر اعمال خير و نيكوكارى از بندگان به توفيق خدا در اين ماه انتشار خواهد يافت)
̶ درود و سلام بر تو اى ماه مبارك كه همدم ما بودى و با جلالت و عزت و قدرت نزد همه و فراق و فقدانت دلها را سخت نالان ساخت آرى اهل ايمان همه به تو چشم اميد داشتند (چون اين ماه محو گناهان و رفعت مقام روزه داران است) تو درگذشتى و الم فراقت دلها را دردناك نمود
̶ و درود بر تو اى ماه عزيز كه چون به ما روى آوردى با تو انس و الفت و نشاط داشتيم و چون منقضى شدى و روى از ما بگردانيدى همه دلها را وحشت زده و محزون كردى
̶ سلام بر تو (اى ماه مبارك) كه در اثر همجوارى تو دلها رقت و شفقت با هم داشت و فسق و گناه كمتر از بندگان صادر مى شد (چون روزه قواى حيوانى را ضعيف و نور و صفاى روحانى را قوى مى گرداند لذا گناهان كه از شهوت و غضب حيوانى برمى خواست در ماه رمضان كمتر از مردم صادر و شفقت و مهربانى دلها به هم افزون مى گردد)
̶ درود و سلام بر تو اى ماه شريف كه بر عليه شيطان (و نفس اماره) ما را يارى مى نمودى و خوش رفيقى بودى كه طريق نكوكارى و احسان را بر ما آسان مى كردى (چون روزه صحيح شهوت و غضب را كه منشاء بدكارى است محو مى سازد و نور و صفاى دل را كه منشاء نكوكارى است قوى مى گرداند لذا روزه داران را نيكوكارى و احسان كارى سهل است و آسان و زشتكارى و عصيان كارى مشكل است)
̶ درود تحيت بر تو (اى ماه صيام) كه چقدر آزاد شده گان (از آتش دوزخ) در تو بسيار است
̶ و آن كس كه احترام تو را كاملا رعايت كرده (به وظايف خود عمل نمود و به وجه صحيح روزه داشت) چقدر سعادتمند (ابد) گرديد
̶ و تو چه اندازه گناهان را محو و انواع عيوب را مستور مى گردانى
̶ درود و تحيت بر روانت اى ماه چقدر رحمت و احسانت بر گنهكاران و هيبت و جلالت در قلوب اهل ايمان بسيار است
̶ و درود بر روانت اى ماه كه هيچ دور روزگاران با دوران تو در نفاست (و شرافت و حسن و جمال) همانند نتواند شد
̶ سلام بر تو و درود بر روانت اى ماهى كه (از وحى آسمانى با نزول فرشتگان روحانى در شب قدر) از هر امر و فرمان الهى تو را سلام و تحيت است
̶ درود و تحيت بر روان تو باد كه به مصاحبتت (مشتاق و مايل بوديم و) هيچ كراهت نداشتيم و ملازمتت ما را ناپسند نبود
̶ درود ما بر روانت باد چنانكه تو به رحمت و بركات بر ما وارد شدى و مقدم مباركت ما را از دنس و پليدى گناهان پاك و مطهر ساخت
̶ درود بر روانت سلام و داع ما با تو اى ماه مبارك نه از روى ملالت و دلتنگى است ترك روزه تو نه از خستگى و انضجار (بلكه با محبت قلبى و شوق ذاتى به ناچار با تو وداع نموديم و الم فراقت را ناگزير تحمل مى كنيم)
̶ درود بر روان شريفت اى ماه كه پيش از ورودت محبوب و مطلوب ما بودى و هنگام رحلتت مايه حزن و اندوه قلب ما گشتى
̶ درود و تحيت بر روان عزيزت چه بسيار شر و بديها كه به واسطه ى وجود تو از ما برطرف شد و چه بسيار خير و خوبيها كه به سبب تو بر ما (از خدا) افاضه گرديد
̶ درود بر روانت و بر شب قدر تو كه بهتر (و برتر) از هزار ماه است (كه خدا در شانش فرموده «ليله القدر خير من الف شهر» شب قدر بهتر از هزار ماه بدون شب قدر است شايد يك معنى شب قدر قلب مطهر امام (ع) و صدر شريف اولياء خداست كه محل هبوط و نزول فرشتگان و منبع و مخزن علوم آسمانى و اسرار علم لدنى و مهبط روح القدس است و لوح محفوظ حق و كتاب حفيظ و مبين الهى و كتاب مكنون انفسى يا نفس كليه ى الهيه يا عدل و سلطنت خليفه الله است (كه لا رطب و لا يابس الا فى كتاب مبين- و كل شيئى احصيناه فى امام مبين)
̶ درود بر تو اى ماه (اى شهر الله اعظم) ديروز (كه از ايام وصالت بود) چقدر حرص و اشتياق به ديدارت داشتيم (و سرگرم جذبه جمالت بوديم) و فردا (كه روز فراق تست) باز چقدر شوق ما به ديدارت شديدتر خواهد بود
̶ درود بر تو و بر فضيلت و شرافتت كه دريغا امروز از آن فضيلت محروم شديم و درود بر رحمت و بركات ايام گذشته ات كه از ما منقطع گرديد.
̶ پروردگارا ما اهليت و شايستگى بر اين ماه عظيم الشان داشتيم كه به اين ماه ما امت را شرافت دادى و براى انجام روزه و عباداتش به لطف و كرمت موفق فرمودى هنگامى كه اشقياى امت شرافت اوقات و ايام اين ماه را (از جهل و شقاوت) نشناختند و از فضيلت بركاتش محروم شدند
̶ اى خدا توئى ولى نعمت ما كه به معرفت و شرافت اين ماه ما را برگزيدى و به آداب و سننش ما را هدايت فرمودى و ما با همه تقصير (و قصور) باز خدايا به توفيق تو بر انجام روزه و نماز (و آداب) اين ماه قيام كرديم و اندكى از وظائف بسيار اين ماه را (به حسن توفيق تو) ادا نموديم.
̶ پروردگارا پس تو را سپاس و ستايش مى كنيم و اقرار به زشتكارى خود و اعتراف به ضايع و ناقص بودن اعمالمان داريم و براى (تقصيرمان در بندگى) تو ما را در دلها عقده پشيمانى است و بر زبانها با صدق و حقيقت عذر خواهى پس تو (از كرمت) بر آنچه از اعمال ضايع و تفريط كرديم اجر كامل بخش كه از فضل و كرم مرغوب و عطاى محبوب تست كه به جاى انواع ذخيره هاى مرغوب پربها عوض قرار دهيم (يعنى تا آن پاداش و اجر تو كه از كرمت عطا كردى ذخيره ما در عالم ابد بهشت خلد سرمد گردد)
̶ و اى خدا عذر ما را از تقصيرات و كوتاهى در حق بندگيت به واجب از لطف و كرم بپذير و اى خدا كرم كن و همين عمرى كه اكنون داريم به ماه رمضان آينده سال دگر برسان و چون ما را باز به رمضان آينده رسانيدى ما را يارى كن كه به فيض عبادت شايسته حضرتت (تا حدى كه قابليم) نائل ساز و بر اداء نماز و طاعتت بدان گونه كه شايسته تست لايق ساز و ما را در جريان اعمال شايسته اى قرار ده (يا به اجر اعمال صالحى رسان) كه تدارك حق طاعتت را در دو ماه مذكور از ماه هاى روزگاران توانيم كرد
̶ پروردگارا (كرم كن و) آنچه در اين ماه عزيز از ما لغزشى سر زد يا در گناهى واقع شديم و عمل خطا و ناشايسته اى با قصد عمد يا نسيان و فراموشى انجام داديم كه در آن ظلم و ستم بر غير و هتك احترام ديگران بود پس تو اى خدا بر محمد و آل پاكش درود فرست و جميع آن لغزش و گناهان را در پرده (رحمتت) مستور ساز و به عفو و كرمت از ما درگذر و ما را در معرض نظر شماتت كنندگان در مياور (و در پيش چشم معرضين و شامتين وامدار) و زبان طعن طاعنان را بر ما باز مگردان و ما را به كار خيرى بدار كه در آن كار محو گناهان ما باشد و كفاره آنچه تو را ناپسند و منكر بود گردد به حق رافت و فضل و رحمتت كه نفاذ نپذيرد و نقصان نيابد (چون فضل و رحمتت را حد و انتهائى نباشد.)
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و مصيبت ما را به فراق اين ماه رمضان مبارك در روز عيد فطر جبران و تدارك فرما و روز عيد ما را مبارك گردان و بهترين ايام روزگارى كه بر ما گذشته است از حيث جلب عفو و رحمت و محو گناه مقرر فرما و از جميع گناهان پنهان و آشكار ما (به لطف و كرم) درگذر
̶ و با زوال يافتن اين ماه رمضان خطاهاى ما را هم از كتاب ما خارج ساز (و قلم عفو به خطا و گناهانمان دركش) و ما را از سعادتمندترين اهل اين ماه و بزرگترين قسمت برهاى آن مقرر فرما و وافرتر حظ و بهره را در اين ماه نصيب ما گردان (يعنى از همه مطيعان و روزه داران كه به سعادت و بهره وافر از ثواب در اين ماه مى رسند ما را سعادت كاملتر و ثواب و بهره بيشتر نصيب فرما.)
̶ پروردگار او هر كس حق رعايت اين ماه را به جاى آورد و احترام اين ماه را چنانكه سزاوار است نگاه داشت و به حدود وظايف و آدابش چنانكه بايد و شايد قيام كرد و از گناهان در اين ماه به حقيقت معنى تقوى پرهيزكارى و تقوى گزيد يا آنكه به درگاه حضرتت تقرب يافت تقربى كه موجب رضا و خشنوديت از او گرديد و رحمت (خاص) تو بر او توجه كرد (يا عطوفت و رافتت شامل او شد) پس اى خدا سهم و بهره ما را همانند آن كس از دارائى بى حد و نهايت خويش عطا فرما و چندين برابر هم نيز از فضل و كرمت افزون بخش زيرا فضل و رحمتت از بخشش كم نگردد و گنجينه هاى كرمت از عطا نقصان نپذيرد
(گنج تو به جود كم نيايد
از گنج كس اين كرم نيايد)
̶ بلكه هميشه (از ازل تا ابد) بر خلق افاضه مى كند و معدنهاى احسان تو فناپذير نباشد و همانا عطاهاى تو خوشتر و گواراترين عطاست (بلكه هر معطى و هر عطا از منبع جود و عطاى تو از درياى كرم و رحمت بى منتهاى تو وجود يافته و بى عطايت هيچ معطى و عطائى در عالم هستى نيست)
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و همانند آنانكه در اين ماه روزه گرفتند يا تو را به اخلاص عبادت كردند تا روز قيامت مانند همه آنان به ما اهل بيت (ع) يا (به ما امت پيغمبر- ص-) اجر و ثواب عطا فرما.
̶ اى خدا ما به درگاه تو (از هر گناه به درگاهت توبه مى كنيم در روز فطر كه اين روز را براى اهل ايمان عيد و روز شادى و سرور قرار دادى و براى ملت خود (يعنى ملت اسلام كه «ان الدين عند الله الاسلام» دين خدا اسلام است) مجمع و محفلى آراستى ما در اين روز شريف از هر گناه كه مرتكب شده ايم و از هر زشتكارى و بدى كه از اين پيش از ما سر زده يا خيال بدى كه در دل پنهان داريم توبه مى كنيم توبه ى كسى كه هرگز قصد رجوع به هيچ گناه نكند و به هيچ خطا و ناروائى باز نگردد توبه نصوح كه خالص و پاك از هر شك و ريب باشد پس اى خدا تو از ما اين توبه را (به لطف و كرمت) بپذير و از ما راضى و خشنود باش و بر اين توبه نصوح ما را ثابت بدار (و ما را يارى كن كه توبه نشكنيم و بر نفس اماره و شيطان رجيم هنگام اراده معصيت فيروز گرديم و از نفس و شيطان به يارى تو اطاعت نكنيم تا توبه ما ثابت بماند)
̶ پروردگارا دلهاى ما را از خوف عقاب و وعده عذاب و شوق ثواب و وعده اجر و رحمت دائما نصيب گردان (كه هميشه از معصيتت به ترسيم و به طاعتت مشتاق باشيم و لحظه اى دل ما را از يادت غافل مگردان كه اگر ترس و شوق تو از دل ما بيرون رود دل خانه شيطان شود و غرق دوزخ عصيان گردد و از درجات عالى بهشتى به قعر دركات جهنم سقوط خواهد كرد) (دو چشمه خوف و شوقت را در دل ما جارى ساز) تا ما از شوق بهشت و نعمتهائى كه از تو به دعا درخواست مى كنيم شاد باشيم و لذت بريم و از ترس عذابهائى كه به تو از آنها پناه مى بريم محزون و هراسان شويم
̶ و اى خدا ما را در نزد خود از توبه كنندگان آنانكه بر آنها محبتت را حتم و لازم «در آيه ى ان الله يحب التوابين» فرمودى مقرر فرما) و از آنانكه رجوع به طاعتت را از آنها قبول فرمودى قرار ده اى عادل تر از همه دادگران عالم.
̶ اى پروردگار از خطاهاى پدران و مادران و اهل دين ما (و برادران ايمانى ما) از رفتگان و آيندگان ايشان تا روز قيامت از خطاهاى جميعشان (به عفو و كرمت) درگذر.
̶ خدايا بر محمد (ص) پيغمبر ما و آل پاكش رحمت فرست چنانكه بر فرشتگان مقربت رحمت فرستادى. و باز درود و رحمت فرست بر او و آل پاكش چنانكه بر انبياء و رسولانت درود و رحمت فرستادى و نيز درود و رحمت فرست بر او و آل پاكش چنانكه بر بندگان صالح و شايسته ات رحمت فرستادى و افضل و كاملتر از همه آنان اى خداى پروردگار عوالم بى نهايت چنان رحمت كاملى بر رسول خاتمت ( محمد مصطفى) فرست كه بركات آن رحمت ما را فرارسد و به نفعش ما نيز نائل شويم و از بركاتش دعاهاى ما مستجاب گردد كه همانا اى پروردگار تو از هر كس كه خلق به كرمش راغب و مشتاقند البته بى نهايت كريم ترى و از هر كس كه خلق به او اعتماد كنند تو محققا كافى تر از او خواهى بود (بلكه تنها توكل و اعتماد بر تو كه كل رحمت و قدرتى شايسته است نه بر غير تو كه همه فقير و عاجز فانى الذاتند) و تو عطا بخش ترين كسى كه از فضل و كرمش خلق درخواست حاجت كنند و توئى كه بر كل موجودات عالم قدرت كامل دارى.
== نیایش چهل و ششم: هنگام فراغت از نماز عيد فطر به اين دعا با خداى تعالى راز و نياز مى كرد. ==
اى خدائى كه ترحم مى كنى بر كسى كه بندگان بر او ترحم نمى كنند (يعنى آنكه رانده درگاه خلق شد و بر او كسى ترحم نكرد و از همه درها نااميد است تو بر چنين كس مخصوصا ترحم خواهى كرد و از ترحم خلق بى نيازش مى گردانى.)
̶ اى خدائى كه از لطف و كرم آن كس را كه غريب و رانده ى شهر و ديارها شد به درگاهت مى پذيرى
̶ اى خدائى كه حاجتمندان درگاهت را به چشم حقارت نمى نگرى (بلكه به لطف و مهربانى حاجتشان روا مى گردانى)
̶ و اى خدائى كه آن بندگان را كه به الحاح و اصرار به درگاهت حاجت مى طلبند آنان را محروم و نااميد نمى كنى (بلكه الحاح و سماجت بندگان را به درگاه رحمتت دوست مى دارى)
̶ و اى خدائى كه دست رد و حرمان به جبهه آن بندگان كه با ناز و دلال به درگاه عز و جلالت مى آيند نخواهى گذاشت (و با همه غرور و سركشى چون به درگاهت آمده اند ناز آنها را مى كشى و حاجتشان از كرم روامى سازى)
̶ اى خدائى كه تحفه كوچكى (و طاعت قليلى) را از بندگانت مى گزينى و عمل اندكشان را پاداش بسيار عطا مى كنى
̶ و اى خدائى كه عبادت اندك بندگان را (كه هر چند بسيار هم باشد در مقابل نعمتهاى بى حد و حسابت آن عمل بسيار اندك است) جزاى بزرگ (در دنيا و آخرت و ثواب عظيم بهشت ابد) مرحمت مى كنى
̶ اى خدائى كه هر كس از بندگان (به واسطه طاعت) به تو نزديك شد (و به درگاهت تقرب جست تو هم (با همه عز و جلال) به او نزديك مى شوى
̶ و اى خدائى كه هر كس از بندگان به طغيان و عصيان از تو رو بگرداند تو (از لطف و كرم) او را باز به سوى خود مى خوانى
̶ و اى خدائى كه در بخشش نعمت و احسان (به واسطه كفر و عصيان بندگان) حالت تغيير نخواهد كرد و (در مقابل كفر و طغيان خلق) مبادرت به انتقام آنان نخواهى فرمود
̶ و اى خدائى كه ثمره و نتيجه حسنه نكوكاران را بپرورانى تا نمو و زيادت يابد (تا آنكه بر بندگان يك حسنه را ده و صد هزار و اضعاف مضاعف مى گردانى) و از گناهان و سيئات خلق درمى گذرى و مى بخشى تا آنكه گناهان را به كلى محو مى گردانى
̶ اى خدا آمال و حاجتمندان خلق هنوز نرسيده به كمترين مرتبه كرم بى انتهايت حاجت روا برمى گردند و به يك فيضان درياى جود و كرمت ظروف همه ى خواهشها(ى خواهشمندان عالم) پر مى شود (يعنى همه آرزوهاى حاجتمندان و خواهشهاى مشتاقان و نيازمندان عالم كمترين افاضه فيض حق و اندك التفات سلطان عالم وجود همه حاجتها روا و جميع مقاصد ادا خواهد شد و به يك موج درياى بى نهايت رحمتش به تمام ظرفيت ارباب نياز بى نياز شوند و فقيران و محتاجان عالم مستغنى كردند) و توصيف و نعت تمام خلق (از رسولان و فرشتگان و حكيمان و عارفان الهى) در پيش نعوت و اوصاف جمال و جلال بى حد و نهايتت هيچ است (چون صفات عين ذات است احدى جز آن ذات يكتا به حقيقت اوصافش نتواند رسيد زيرا بكنه ذات حق هيچ كس را راه نيست كه عقل كل و خاتم رسل عرض كرد سبحانك ما اثنى ثناء عليك انت كما اثنيت على نفسك و ما عرفناك حق معرفتك و در دعا عرض مى كرد رب زدنى فيك تحيرا
غير حيرانى در اين ره گام نيست
راه عشق است اين ره حمام نيست
هر كسى را نام معشوقى كه هست
مى برد معشوق ما را نام نيست
̶ پس (اى خداى يكتا) تو را برترين مقام بلند است فوق هر بلند مقام (و فوق هر چه در عقل و فكرت و انديشه گنجد هر چه در انديشه آيد آن فناست آنچه در انديشه نايد آن خداست و تو را جلال بى حد و نهايت و مجد و بزرگوارى نامنتهاست فوق هر جلال كه در انديشه خرد گنجد
̶ و هر بزرگى پيش تو كوچك است هر با مجد و شرافتى در جنب مجد و شرافتت حقير و ناچيز است هر كس به غير حضرتت وارد شود ناكام برگردد و هر كه به غير درگاهت روى آرد زيان كار ابد است كسان كه به درگاه غير تو نازل آمدند ضايع و باطل الذات شدند و محروم و منقطع از خير و سعادت جز آنكه جوياى فضل و احسان تست
̶ اى خدا درگاه كرمت به روى مشتاقان باز است و جود و احسانت براى خواستاران مباح فريادخواهان را زود به فرياد مى رسى،
̶ اميدواران از درگاه كرمت هرگز محروم نشوند و هر كه رو به درگاه تو آرد نااميد نگردد، آمرزش طلبان به مغفرتت نائل و به قهر و انتقامت معذب نخواهند شد (هر كه از گناهش به درگاهت استغفار و طلب آمرزش كند آمرزيده شود و از رنج و عذاب ايمن گردد)
̶ رزق تو (و سفره ى جودت) بر اهل معصيتت هم مبسوط و گشاده است (تا چه رسد به اهل طاعت)
(روزى چو دهى گناهكاران را
محروم كجا كنى تو ياران را
بر سفره فضل و جود و احسانت
هر مومن و كافر است مهمانت
̶ بردبارى و حلمت به دشمنان و اهل عصيان روى آورد (يعنى با كافران و معصيتكاران حلم مى كنى باشد كه به درگاهت باز آيند و به رحمتت نائل گردند عادتت احسان به بدكارانست (تا چه رسد به نيكوكاران) و رفتارت مدارا و ترحم است به حال اهل طغيان تا آنجا كه از حلم و مداراى تو مغرور شده و غافل از رجوع به درگاه كرمت شدند و مهلتى كه به آنها دادى از بازگشت به سوى رحمتت آنان را مانع گرديد
̶ همانا تو به آنها مهلت دادى كه روزى متنبه شوند و به درگاهت باز آيند (اما آنها از شقاوت و بدبختى خود زمان مهلت بازنگشتند و به سوء اختيار خود را از رحمتت محروم ساختند) و اهل طغيان و عصيان را براى آن مهلت دادى (و تعجيل در عذابشان نفرمودى) كه به دوام ملكت (و ابديت سلطنت و قدرتت) مطمئن بودى (طاغيان هرگز تجاوز و تصرف در ملكت) نتوانند كرد (و از طغيان و سركشيشان بر خود زيان مى رسانند نه در ملك تو) پس مهلت به آنها دادى تا هر كه اهل سعادت است خاتمه امرش را سعادت گردانى و هر كه اهل شقاوت است (به آن مهلت بر او اتمام حجت شده و پس از اتمام حجت) او را مخذول و مردود سازى
̶ و همه (اهل سعادت و شقاوت) به سوى حكم ازلى تست و بازگشت امورشان (و مال احوالشان) رجوع به فرمان (قضاى مبرم) حضرتت خواهد بود (نه سعيد بدون فرمان ازلى و قضا و قدر حتمى الهى كارى تواند كرد و نه شقى از حكم قضا و قدر حق قدمى بيرون تواند نهاد (كلا نمد هولاء و هولاء من عطاء ربك) همه را رحمت واسعه ى الهى يارى مى كند تا به مقصدى كه لايق آنهاست برسند) از طول مدت سركشان (و دور حكومت طاغيان و ستمكاران) به قوت و سلطنتت ضعفى نرسد (و خللى به حسن نظام خلقتت وارد نياورد كه ملك و سلطنتت ازلى و ابدى و مصون از رخنه و تصرف خلق است خلق در مقابل اقتدارت همه ضعيف و ذليل و حقير و محكوم فرمان تقديرند) و از اينكه تو تعجيل در انتقام طاغيان نفرمائى
̶ برهان كامل و حجت بالغه ات را (و شرع تكوين و شريعت كه حق و حقيقت است) ضايع و باطل نتوانند كرد
̶ برهان كامل و حجت بالغه ات را (و شرع تكوين و شريعت كه حق و حقيقت است) ضايع و باطل نتوانند كرد
̶ و سلطنت حضرتت تنها سلطنت ثابت ازلى است (و سلطنت و اقتدار مخلوق به سرعت زوال پذير و نابود شدنى است) پس واى بر آنكه و حسرت ابد بر آنكه روى از تو به ديگر سوى كند و ناكامى و خذلان ابد بر آن كس كه از عطاى تو محروم شود و شقاوت و حرمان و بدبختى حداكثر آن كس راست كه از تو غافل شود (و بر تو غرور كند)
̶ آن مغرور غافل (نمى داند) چه دوران بسيار در عذاب خواهد گذرانيد و چه مدت طولانى در عقاب و انتقامت رفت و آمد خواهد كرد و چه قدر انتهاى امرش از فرج و آسايش دور است و چه اندازه نااميد است كه بتواند آسان از آن (دوزخ قهر و عقوبت) بيرون آيد (و اين قهر و عقاب سركشان و بدكاران) از حكم قضاى تو عدل محض است هيچ در آن جورى نيست و عين عدل و انصاف در حكم تست ابدا بر آن كس ظلم و جور نشده
̶ زيرا كه تو حجت و برهانت را بر خلق آشكار كردى (و بر مومن و كافر اتمام حجت كامل فرمودى) و بر بندگان انواع راه عذرخواهى و هر گونه راه آسان را نمودى (يعنى بر خلق به واسطه نصايح رسولان و حجج بالغه جانشينان پيغمبران و علماء ربانى و قبول توبه و عذرخواهى به درگاه خدا و هرگونه طريق آشتى با دوست را بدست آنها دادى و باز از طغيان و سركشى باز نگشتند پس به سوء اختيار خود و به پيروى هواى نفس خويش قهر و عذاب الهى را بر خود طلبيدند) و همانا تو از پيش (از عاقبت كارشان) به وعده عذاب (كفر و گناه) و وعد و تشويق و ترغيب به ثواب و پاداش طاعت و بندگى در حق بنده گان لطف كامل فرمودى و (در عاقبت كار بدكاران و حسن عاقبت نكوكاران و عقاب و ثواب آنان) مثلهاى گوناگون زدى (يعنى وعده عقاب و قهر و وعده ثواب و بهشت ابد از لطف تو بود كه بندگان را از دوزخ در آيات عذاب قرآن مبارك بترسانى و به بهشت ابد و سعادت سرمد و نعمت بى حد و نهايت در آيات رحمت تشويق و ترغيب كنى و اين لطف را هم به حد اكمل در حق بندگان فرمودى و براى تنبيه خلق بر هلاك و عذاب بدكاران و نجات و رحمت نكويان مثالها آوردى تا مردم از راه كفر و گناه به راه آشتى برگردند) و زمانى طولانى (براى هدايت و آشتى بندگان با خداى خود) به آنها مهلت دادى و با آنها مدارا كردى و انتقام (كافران و بدكاران) را به تاخير انداختى در صورتى كه مى توانستى بفور و عجلت از آنها انتقام كشى
̶ مدارايت از روى عجز و ناتوانى (از انتقام و هلاكشان) نبود و مهلتت از سستى در كارشان نبود و امساك و خوددارى از كيفر آنها نه اين بود كه غفلت از آنها داشتى يا انتظار وقت (مناسب) مى كشيدى اينها هيچ نبود تنها براى اين بود كه حجتت را در حق خلق به نهايت بلاغت رسانى و كرمت را به حد اكمل و احسانت را به مرتبه وفور و اوفى و نعمتت را به حد اتم و اكمل برسانى و تمام آنچه ذكر شد (از اتمام حجت) وحداتم جود و كرم و احسان و انعامت در حق خلق از ازل بوده و تا ابد خواهد بود
̶ و حجت و برهانت بزرگتر از آن است كه به تمامه به وصف درآيد و مجد و بزرگواريت بلند مرتبه تر از آن كه به كنهه به حد و انديشه عقل گنجد و نعمتت بيشتر از آن است كه به احصاء و شماره درآيد و احسانت افزونتر از آنكه بر كمتر حد آن شكرگزارى توان كرد
̶ و مرا تقصير (و قصور) از اداى حمد و ثنايت به سكوت وامى دارد و عجز و درماندگى از تمجيد و تعظيم جلالت به امساك از نعت و وصف الزام مى كند نه آنكه راغب و مايل به سكوت و امساك از حمد و ثنايت باشم بلكه چون به منتهاى قصور و عجز خود اعتراف مى كنم سكوت مى كنم و الا با همه عجز و قصور به ستايش و سپاست مشتاقم)
̶ پس اينك اى خدا به درگاه كرمت به قصد و اخلاص روى آورده و (از لطف و رحمتت) نيكو عطاى تو را درخواست مى كنم. اى خدا پس بر محمد و آل پاكش درود فرست و مناجاتم را از كرم بپذير و دعايم مستجاب فرما و خاتمه ى كارم را به نااميدى و محرومى از رحمتت مگردان و سئوالم را بپذير و دست رد بر پيشانيم مگذار و آنگاه كه (اجل فرا رسد و) به سوى تو (از عالم دنيا) بازگردم جايگاهم گرامى دار (يعنى در جوار رحمت و بهشت سرمد) رضوانت مرا منزل ده كه همانا تو بر هر چه خواهى قادرى و قدرت كاملت ابدا به مضيقه و تنگنا برخورد نخواهد كرد (به خلاف خلايق كه بر هر چه بخواهند به تنگناى عجز و مضيقه ناتوانى گرفتار شوند) و بر هر درخواست كه از تو كنند ابدا عجزى در مقابل قدرتت وجود ندارد و بر هر چيز توانائى و (در ملك وجود) هيچ قوه و قدرتى جز به قدرت خداى بلند مرتبه عظيم الشان نخواهد بود.
== نیایش چهل و هفتم: [[دعاى روز عرفه امام سجاد علیه السلام]] ==
این دعا به صورت جداگانه [[دعای روز عرفه امام سجاد علیه السلام| در این صفحه]] آورده شده است.
== نیایش چهل و هشتم: دعاى عيد قربان==
اى خداى من اين روزى بس مبارك است (كه عيد سعيد امت پيغمبر است) و مسلمانان در اين روز از اطراف عالم در پيشگاه حضورت مجتمع گشته و بعضى به درخواست حاجت از حضرتت و برخى طالب (رحمتت) و برخى مشتاق (لطف و عنايتت) و ترسان و هراسان (از قهر و سطوتت) و تو در حاجات و مقاصد خلق به چشم لطف و عنايت به همه نظر دارى پس از حضرتت درخواست مى كنم كه به جود و كرمت (كه لازمه ذات مقدس تست) و آسانى و ناچيزى حاجتم بر تو كه بر پيغمبر اكرم و آل پاكش درود و رحمت فرستى
̶ باز درخواست مى كنم اى خداى عالم اى آفريننده ى ما تنها پادشاه ملك وجود توئى و حمد و ستايش مخصوص تست و خدائى در عالم هستى جز تو نيست و توئى كه به صفت حلم و بردبارى و كرم و مهربانى و عطا و بخشش موصوفى (و به هر صفت كمال آراسته اى) و داراى وصف عظمت و جلال و بزرگوارى و كرمى و پديد آرنده آسمانها و زمين درخواستم اى خدا از حضرتت اين است كه هر آنچه در ميان بندگان با ايمانت قسمت مى كنى از خير و نيكوئى و سلامت و عافيت بركت و هدايت يا توفيق طاعت يا هر خيرى كه به آنها عطا مى كنى كه به واسطه آن خير آنان را به سوى خود هدايت مى فرمائى و به واسطه آن خير نزد خود به آنها لطف مى كنى يا خيرى از خيرات و نعمت و بركات دنيا و آخرت اعطا نمائى از تو درخواست دارم كه از همه ى آنها به من بهره وافر (و حظ كامل به كرمت) عطا فرمائى
̶ اى خداى عالم مسئلت مى كنم از حضرتت كه تنها سلطان ملك آفرينش توئى و حمد و ستايش مخصوص تست و هيچ خدائى در عالم وجود غير تو نيست مسئلت مى كنم كه بر محمد مصطفى و آل اطهارش درود و رحمت فرستى كه آن حضرت بنده خاص تو و رسول گرامى تست و حبيب و محبوب تو و برگزيده ى از خلق تست و هم بر آل او كه نيكوكاران و پاكان و برگزيدگان اهل عالمند درود و رحمتى كه از عظمت و بسيارى جز تو كسى قادر بر حساب آن نباشد (و بر عظمت آن آگاه نتواند شد) و درخواست دارم كه در ثواب دعاها و اعمال صالحى كه در اين روز بندگان با ايمانت مى كنند ما را هم شريك فرمائى اى پروردگار عالميان (اى آفريننده عوالم بى نهايت) و باز درخواست مى كنم از حضرتت كه ما و جميع آن مومنان را كه از گناهانمان درگذرى (و همه ما را ببخشى و بيامرزى) كه تو البته بر هر چيز قادرى.
̶ پروردگارا من به درگاه كرمت به اعتماد كامل حاجتم را آوردم و به حضرتت فقر و مسكنت و بيچاره گيم را عرضه داشتم زيرا من به بخشش و آمرزش و رحمت نامنتهاى تو بيش از عمل خود وثوق و اعتماد دارم و البته محقق است كه مغفرت و رحمت بى انتهايت بسى بيش از گناهان من است.
(عفو خدا بيشتر از جرم ماست
نكته ى سر بسته چه گوئى خموش)
̶ پس اى خدا بر محمد و آلش درود فرست و برآوردن هر حاجتى كه دارم به كرمت همه را تعهد فرما به آن قدرت بى انتهايت كه بر تو اين حاجت من (و همه ى حاجات و كليه ى امور عالم) به آن قدرت بى حد سهل و آسان است و به واسطه فقر و حاجتى كه من به تو دارم و استغنا و بى نيازى كه تو از من دارى كه اى پروردگار هرگز خيرى به من نرسيد مگر از جانب تو (و از رحمت بى پايان حضرتت) و هيچ كس از من شرى (و رنج و دردى) را برطرف نكرد غير تو (و لطف و عنايت بى انتهاى ذات اقدس تو) و در امر دنيا و آخرتم به احدى جز تو اميدوار نيستم
̶ اى خداى من هر كس به درگاه مخلوقى (پادشاهى اميرى وزيرى بزرگى) خود را مهيا و آماده با ساز و برگ مستعد گردانيده به اميد صله و عطا و جوائز و بخششهائى از درگاه آن مخلوق اى مولاى من من هم مهيا و مستعد و آماده در اين روز (عيد قربان) آمده ام به درگاه حضرتت به اميد عفو و بخششت و در طلب عطا و جوائز كرم و احسانت.
̶ پروردگارا پس درود و رحمت فرست بر محمد و آل پاكش و مرا هم در اين روز عيد از اميدى كه (به لطف و كرمت) دارم نااميد مگردان اى آنكه اصرار و الحاح تمام محتاجان و مستمندان عالم به درگاهت تو را از بخشش و عطوفت باز ندارد و از عطا و احسانت بى نيازمندان نكاهد بارى اى مولاى من من به درگاه كرمت نيامدم به وثوق و اعتماد بر عمل صالحى كه پيش انجام داده باشم و نه به اميد شفاعت احدى از مخلوق مگر شفاعت (پاكان و برگزيدگان حضرتت) محمد و آل پاكش كه درود و تحيت بر آن پيمبر گرامى و اهل بيتش باد.
̶ به درگاهت آمده ام در حالى كه به جرم و گناه خود و بدكارى و ستم بر نفس خويش اقرار و اعتراف مى كنم. به درگاهت آمده ام در حالى كه به عفو و بخشش بزرگ تو اميدوارم آن عفوى كه تمام خطاكاران عالم را شامل است آن عفوى كه بى نهايت است و از جرم و گناه تمام خلق بيشتر است) باز با همه جرم و خطاى خلق طول مدت پايدارى و سماجت شان بر جرم بزرگ هم تو را مانع از آن نشد كه بر بندگان به رحمت و مغفرت بازگردى (و همه را مشمول رحمت نامنتهاى خود فرمائى)
̶ پس اى خدائى كه رحمتت وسيع (و بى حد و انتها) است و عفو و بخششت بزرگ (بى پايان) است اى خداى بزرگ اى خداى بزرگ اى خداى كريم بر محمد و آل پاكش درود فرست و بر من هم به فضل و كرمت به رحمت و عطوفت بازگرد و به مغفرت و بخششت وسعتم عطا فرما.
̶ بار الها اين مقام رسالت (و شفاعت امت و وساطت رحمت) همانا مخصوص خلفاء و رسولان تو و برگزيدگان تست كه آنان محل امانت (و مخزن اسرار) تواند در درجه ى عالى معرفت و رتبه اعلاى تقرب كه تو آن رتبه را به آنها اختصاص دادى و آنان (به واسطه عشق و محبت كامل) از مقام احديتت در ربودند و تو آن را مقدر بر آنان فرمودى و هرگز كسى بر فرمان تقدير قطعى و تدبير حتمى تو غلبه نتواند كرد.
̶ (زيرا امر تكوينى تو موجب نظام اتم احسن اتقن عالم است و ابدا تغيير و تبديل نپذيرد) به هر كيفيت و هر وقت و ساعت كه مشيتت تعلق گرفته همان گونه بالضروره وقوع خواهد يافت چون تو داناترى (به نظم خلقت) و علمت محيطتر به حسن نظام كامل عالم است و در كيفيت خلقتت كسى تو را متهم به نقص نخواهد كرد و عاقلى در اراده و مشيتت نقصانى نخواهد يافت تا آنگاه كه برگزيدگانت و رسولانت باز به حكم مشيت بالغه ات مغلوب و مقهور دشمنان شده و مقام خلفاى تو را نااهلان ربودند و آنگاه آنان بنگرند كه خلق فرمان تو را تغيير و تبديل داده و كتاب و شرعت را پشت سر انداختند و احكام و فرائضت را از نهج تشريع تو به كلى منحرف ساختند سنن پيغمبرت را رها كردند ( و به كلى از جاده انسانيت و طريق خداپرستى دور شدند و به اطاعت هواى نفس و پيروى شيطان جن و انس از بهشت سعادت محروم و به دوزخ شقاوت محكوم گرديدند باز حكم تقدير و مشيتت حاكم است)
̶ خدايا بر دشمنان رسولان و خلفايت از اولين و آخرين لعنت فرست و بر هر كس كه راضى به فعل زشت آنها باشد و از آنها پيروى و همراهى كند بر همه لعنت فرست
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست كه تو ستوده صفات و بزرگوار حقيقتى بر آنان درود و رحمتى فرست و تحيت و بركاتى به مانند همان بركات و رحمتها كه براى برگزيدگانت ابراهيم و آل ابراهيم فرستادى و بر محمد و آل پاكش (و بر شيعيانشان به ظهور ولى الله اعظم) فرج عاجل و گشايش و راحت و قوت و نصرت و تمكين و اقتدار كامل عطا فرما
̶ و باز پروردگارا مرا هم از اهل توحيد و ايمان به حضرتت و تصديق به رسالت پيغمبرت قرار ده و پيرو امامانى كه اطاعتشان را بر ما امت فرض و حتم فرموده اى و به واسطه آنها و به دستشان امر طاعت را جارى بر خلق داشته اى بگردان و اين دعا را (از كرم) اجابت فرما. اى پروردگار جهانها (و عوالم بى حد و انتها.)
̶ اى خداى من و غضب تو را جز حلم تو برنگرداند و قهر و خشمت را جز عفو و بخششت فروننشاند و از عقاب و عذابت به جز رحمتت پناهى نيست و از قهر و سطوتت چيزى جز تضرع و زارى به درگاهت مرا نجات نتواند داد پس بارالها بر محمد و آل پاكش درود و رحمت فرست و فرج و گشايشى در كار اى خداى من عطا فرما به همان قدرت كامله كه به آن قدرت بندگان مرده را زنده مى گردانى و به آن قدرت كه ديارها و سرزمينهاى خشك بى روح را سبز و خرم مى سازى و (گلها و گياه ها و ميوه هاى گوناگون و دانه هاى متنوع براى رزق بندگان و جنبندگان در زمين مى رويانى)
̶ و اى خداى من مرا به غم (دنيا و اندوه آخرت و غصه ى فراق خود معذب و هلاك مگردان تا آنكه دعاهايم مستجاب گردانى و اجابت دعايم را) (تو از لطف و كرم) به من بفهمانى و طعم عافيت (و سلامت و آسايش كامل) را تا آخر عمر به من بچشان و (به لطف و كرمت) مرا به شماتت دشمن مبتلا مگردان و دست دشمنان را از من كوتاه ساز و دشمن را بر من مسلط مگردان
̶ اى خداى من اگر تو مرا سربلند سازى و رفعت مقام عطا كنى آن كيست كه بتواند مرا خوار و ذليل سازد؟ و اگر تو مرا ذليل و خوار گردانى آن كيست كه بتواند مرا عزيز و گرامى كند؟ (محققا هر كه را خدا ذليل كند كسى عزيزش نتواند كرد و كسى را كه خدا عزيز و گرامى دارد هيچكس او را ذليل نتواند كرد چون قدرت خدا نامتناهى و عين ذات اوست و قدرت خلق در مقابل قدرت كامله حق ناچيز و زبون است) و اگر مرا ضعيف و زبون سازى آن كيست كه بتواند مرا قوى و گرامى كند و اگر تو مرا عذاب و عقاب كنى آن كيست كه بتواند به حالم ترحم كند و اگر به خواهى مرا هلاك كنى آن كيست كه بر حكم نافذت نسبت به بنده ات اعتراض كند يا در كار او سئوال و درخواستى تواند كرد و البته من مى دانم (و بر همه روشن است) كه هرگز در حكم تو ظلم نيست و هم در انتقامت تعجيل نخواهد بود (بلكه تا آنجائى كه حلم و عفو را صلاح بدكاران دانى بجاى انتقام در حق بندگان حلم مى فرمائى تا توبه كنند و لايق عفو و رحمتت گردند) البته آن كس در كار انتقام تعجيل و شتاب مى كند كه بترسد قدرت انتقام از او فوت شود (و ديگر قادر بر انتقام بدكاران نشود اما تو قدرتت ازلى و ابدى است و همه وقت بر انتقام بدان قادرى و از تو هرگز وقت انتقام فوت نخواهد شد) (و البته تو هرگز ظلم در حق خلق نخواهى كرد زيرا) آن كس ظلم مى كند كه ضعيف و عاجز باشد كه از بدان و دشمنان به حق و عدالت انتقام كشد و تو اى خدا بسيار بسيار برتر و بالاتر از آنى (كه ضعيف و عاجز در كار خلق شوى و سستى و ناتوانى در قدرت كامله ات راه يابد).
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود و رحمت فرست و مرا هدف تير بلا و انتقام خود مگردان و مرا مهلت و فرصت (براى توبه و انابه و لايق عفو و رحمت شدن) عطا فرما و لغزشهايم كمتر فرما و مرا به بلاهاى پى در پى مبتلا مگردان كه (اى خداى مهربان) تو ضعف و ناتوانى و بيچارگى مرا مى بينى و ناله ى زارم را به درگاهت مشاهده مى كنى
̶ اى خداى من امروز من به لطف و كرمت از شرار قهر و غضبت پناه مى آورم پس تو درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا پناه ده
̶ و امروز من به جوار رحمتت از خشم و انتقامت پناهنده مى شوم تو اى خدا درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا در جوار كرمت بپذير
̶ و از حضرتت ايمنى از عذاب مى طلبم. درود بر محمد و آل پاكش فرست و مرا به كرمت از عذابت ايمنى عطا فرما
̶ و از تو اى خدا هدايت مى طلبم (هدايت كامل ثابت) درود فرست بر محمد و آل پاكش و به كويت مرا هدايت فرما
̶ و اى خدا من از تو نصرت و يارى مى طلبم (در جميع امور) تو بر محمد و آل پاكش درود فرست و (به لطف خاصت) مرا يارى فرما
̶ و اى خدا من از حضرتت رافت و مهربانى مى طلبم پس درود فرست بر محمد و آل پاكش و بر حالم رحمت فرما
̶ و اى خدا من از حضرتت كفايت امورم را درخواست مى كنم درود فرست بر محمد و آل پاكش و كرم كن و تمام امورم را كفايت فرما (و از شر همه دشمنان و نفس اماره و شيطان و رخنه و فساد مفسدان و آسيب و فتنه آخر زمان مرا محفوظ دار)
̶ و اى خدا من از درگاه كرم تو روزى مى طلبم درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا روزى (وسيع) عطا فرما
̶ و اى خدا از تو اعانت و نصرت مى طلبم بر محمد و آل پاكش درود فرست و مرا نصرت فرما
̶ بر محمد و آل پاكش درود فرست و اى خدا از گناهان من در گذر (و بر همه قلم عفو در كش)
̶ و اى خدا از تو عصمت و ترك معصيت مى طلبم پس بر محمد و آل پاكش درود فرست و مرا از معصيت محفوظ دار كه اى پروردگار ديگر من به كارى كه تو را از آن كار كراهت باشد هرگز باز نگردم (هيچ گناهى را (از صغيره و كبيره) اگر مشيت حضرتت خواهد هرگز اعاده نكنم).
̶ اى پروردگارا اى پروردگار اى آنكه كمال عطوفت و مهربانى و احسان و انعام را به خلق دارى اى خداى صاحب جلال و بزرگوارى بر محمد و آل پاكش درود فرست و جميع آنچه از تو درخواست كردم و به شوق حضرتت از درگاه كرمت طلبيدم همه را اجابت فرما و به اراده لازم و قضا و قدر حتمى تقدير و امضاء فرما و در آنچه قضاى تو بر من مقدر كرده با خير و بركت قرار ده و كرم و تفضل فرما بر من در آن تقدير و در آنچه از آن مقدرات به من عطا مى كنى همه را مايه ى سعادت و بهجتم مقرر فرما و از فضل و كرم خود و از آن رحمت واسعه ى خويش باز بر آنچه عطا كردى هنوز بيفزا كه همانا اى خدا تو رحمتت بى حد واسع و كرم و بزرگواريت بى انتهاست و هر آنچه به من عطا كردى (در دار دنيا) متصل و پيوسته به خيرات و نعمتهاى ابدى آخرت گردان اى مهربانترين مهربانان عالم وجود
«و بعد از ختم اين دعا دست به دعا بردار و هر چه به خاطرت رسيد از خدا بطلب و هزار مرتبه صلوات بر محمد مصطفى و آل پاكش بفرست كه امام سجاد عليه السلام بعد از اين دعا چنين مى كرد.»
== نیایش چهل و نهم: جهت دفع كيد و مكر دشمنان به درگاه خدا راز و نياز مى كرد.==
اى خداى من تو مرا هدايت فرمودى (و به نور هدايت دلم را روشن ساختى) باز غفلت كردم به لهو و لعب پرداختم تو مرا پند و اندرز دادى و من پند (مشفقانه ى تو را) از سخت دلى نپذيرفتم تو با من بخشش و نيكوئيها كردى و باز نافرمانى كردم سپس شناختم آنچه تو شناسانيدى به من از بازگشتت به عفو و بخشش باز از تو آمرزش طلبيدم از لغزش خود به توبه برگشتم ديگر بار (به وسوسه نفس و شيطان) به سوى گناه و نافرمانى بازگشتم باز هم تو به كرمت پرده پوشى كردى پس بارى اى خداى (مهربان من) تو را حمد و ستايش مى كنم
̶ منم كه خود را سخت در وادى هلاكتها در افكندم و در پرتگاه تلف و نابودى درافتادم و خود را در معرض قهر و سطوتت و به عقوبات و انتقامت درآوردم
̶ و باز وسيله من به درگاهت (براى عذر گناهان) توحيدم (و ايمانم بيگانه و يكتائى تو) بود و دست آويزم (براى عفو و بخششت) اين بود كه هرگز به ذات يكتاى تو شرك نياوردم (و چيزى را شريك تو نشمردم) و با تو احدى را به خدائى اتخاذ نكردم و از همه (معاصى و مهالك) به سوى تو فرار كردم كه توئى (اى خدا) مفر و ملجا گنهكاران و پناه آنكه در معرض فنا و تباهى حظ و بهره ى نفس خود درآيد
̶ اى خدا اى (مهربان) من چه بسيار دشمنى كه شمشير عداوت بر من كشيد و خنجر كين تيز كرد و نيزه و سنان از خشم من تند نمود و سمومات كشنده بر قتلم آماده ساخت و با تيرهائى كه به هدف مى رسيد مرا نشانه كرد و چشمش از مراقبت من به خواب نمى رفت و در دل داشت كه مرا آماج هر رنج و شكنجه قرار دهد و شربت ناگوار مرگ را به من بچشاند
̶ و تو (اى خداى مهربان) (از لطف) نظر به ضعف و ناتوانى من از تحمل بار گران ستمهاى دشمن كردى و از مدد جستن بر آنكه با من به جنگ و خصومت برساخته عاجز يافتى و تنها (و بى ياور) در مقابل بسيارى از آنچه او در كار هلاك من مى انديشيد و در كمين من بود مشاهده كردى و ديدى كه فكر و تدبير من مقابل آنها به جائى نمى رسد
̶ پس تو (به لطف و كرم) و به قوت و قدرت ازلى مرا يارى كردى و در مقابل دشمن پشت مرا محكم (و بازويم را توانا) فرمودى آنگاه تندى تيغ دشمن را بر من كند كردى (و با آن همه تهيه و تجهيز) آن دشمن را با عده سپاه لشگرى تنها گذاردى و مرا به شرف و بزرگوارى بر او قدرت و برترى دادى و آنچه از مكر و حيلتش كار بر من محكم كرد همه را بر عليه او (و بر دفع او) به او برگردانيدى و شعله كينه او خاموش نشد و آتش غضبش (به انتقام از من) فروننشست و كينه درونيش آرامش نيافت (و از شعله عطش ظلم و بيدادش دلش خنك نگرديد) و از شدت كينه بر من لب به دندان مى گزيد و سپاهش غنيمت جنگى نيافت (و به مقصود نرسيده با شكست مواجه گرديد)
̶ و اى خدا چه بسيار ستمگر كه در پى آزار من مكرها انديشيد و دامها براى شكارم گسترد و از پى جستجويم موكل و ديده بانانش را برانگيخت و مانند سبع و درنده اى كه براى شكار خود كمين كرده در كمينگاه من به انتظار فرصت بود و براى فريب من متملقانه رخساره ى بشاش نشان مى داد و از دل به چشم كينه به من مى نگريست
̶ اى خداى بزرگوار متعالى چون خيانت و خبث سريرتش را ديدى و قبح و زشتى نيت شومش را توهم (به قهر و غضب) از مغز سر سرنگون به چاه هلاكش كردى و او را به گودال عميق (كه خود كنده بود) درافكندى و پس از همه سركشى و سربلندى (ذليل گرديد و) در طنابهاى مكر و تزويرى كه در آن مرا روز قدرتش انتظار داشت اسير ببيند خود اسير و دستگير شد كه (اى خداى مهربان) اگر رحمتت شامل حال من نمى شد آن رنج و بلا كه به او رسيد بر سر من وارد مى شد
̶ و باز (اى خداى من) چه بسيار حسود و بدخواه كه از شدت غصه و كينه قلبى حسدش را بر من كاملا آشكار كرد و غيظ و غضبش بر من به هيجان مى آمد و زبانش مانند تير (زهرآلود) مرا آماج بدگوئى و زخم زبان مى كرد و به گوشه ى چشم خشمگين به من مى نگريست و غرض و آبرويم را هدف تهمتهايش قرار مى دهد و خلل و عيوبى كه هميشه در خود او بود به گردن من مى انداخت و از كيد و كينه به من طعن مى زد و به مكر و حيله قصد هلاكم داشت
̶ و من اى خدا هميشه تو را به دادخواهى و يارى خواندم و به سوى تو (از شر و ستمهايش) پناه جستم و به سرعت اجابت و يارى تو اطمينان كامل داشتم و محققا مى دانستم كه هر كس در سايه ى حمايت تو درآيد هرگز مغلوب نخواهد شد و آنكه در حصن و سنگر يارى جستن از تو درآيد هرگز سر شراسنگ حوادث نشكند پس اى خدا مرا (كه به تو پناه آوردم) به قدرت كامله ات از شر جور و ستم دشمن پناه ده (و از مكر و كينه و فتنه و فسادشان محفوظ دار)
̶ و (باز اى خداى مهربان من) چه بسيار ابر تيره كه برطرف كردى و از آسمان نعمت باران مرحمت نازل كردى و در جويبار كرمت آب رحمت جارى ساختى و (به بندگان از كرمت لباس عافيت پوشانيدى و حوادث و مصائب سخت را محو كردى و رنج و غم و اندوه ها را برطرف ساختى)
̶ اى خدا چه بسيار حسن ظنى به تو داشتم تو (از لطف و كرم) واقع گردانيدى و فقر و بينوائيم را جبران كردى و از لغزشها محافظتم فرمودى. درماندگيهايم برطرف ساختى
̶ همه اين محبتها صرف انعام و احسان و كرم ذاتى تو بود و باز در مقابل همه ى اين نعمتها كه به من عطا كردى با آنكه من فرورفته ى در قعر معاصى و نافرمانى تو بودم باز اعمال بد و افعال زشتم تو را از تكميل احسانت در حق من باز نداشت و مرا از ارتكاب عملى كه موجب سخط و غضب تست منع نكرد اى خدا تو هر چه كنى (همه طبق نظام احسن و افضل و اشرف است و خير و مصلحت بندگان) ابدا كسى را در فعلت حق سئوال و مواخذه نخواهد بود
̶ و همانا تو هر چه بندگان حاجتمند از حضرتت درخواست كردند عطا كردى و اگر درخواست (حوائج) نكردند باز (به لطف و كرم ذاتى خود) بى سابقه تقاضاى خلق عطا فرمودى و هميشه درگاه فضل و احسانت به روى خلق باز بود و بر هيچ كس بخل نفرمودى (جميع نيك و بد خلائق را به رحمت واسعه ى عام و اهل ايمان را به رحمت خاص طبق عدل و احسان بهره مند فرمودى) اى مولاى من (تو به حسن ذاتى خويش) ابا دارى جز اينكه در حق بندگان نيكوئى و جود و احسان كنى و من (بنده ى نادان) هم ابا دارم جز آنكه (از جهل و غفلت) هتك احترام اوامرت كنم و تجرى و بى باكى در معصيتت و تعدى و تجاوز از حدود فرمانت روا دارم و از وعده هاى قهر و عذابت تغافل كنم باز (با همه عصيان و طغيان) اى خداى من تو را حمد و ثنا مى گويم كه همان خداى مقتدر (قاهر غالبى) كه هيچ كس بر تو غلبه نتواند كرد و آن بردبارى كه شتاب (در عذاب بدكاران) نكند
̶ اين است مقام كسى كه معترف است كه تو نعمتت را بر او تمام كردى (در حد كامل به او احسان فرمودى) و او در مقابل نعمتها (به جاى اداى شكر و سپاس) تقصير و ناسپاسى كرد و گواهى مى دهد (نزد حضرتت) كه در حق خود ظلم نمود و نفس (قدسى خويش را به واسطه ترك طاعتت) ضايع و باطل ساخت (و از راه سعادت منحرف گرديد)
̶ اى خداى من اينك با توسل به محمد مصطفى (ص) كه مقامش نزد حضرتت بسى رفيع و منيع است و با توسل به على مرتضى كه روشنى بخش (قلوب اهل ايمان) است به درگاه حضرتت تقرب مى جويم و به واسطه اين دو بزرگوار رو به سوى تو آوردم كه مرا از شر نفس و شيطان و فساد و فتنه آخر زمان و ظلم و حسد و كينه شرار خلق) در امان خود پناه بخشى كه اين پناه دادن من بر تو آسان است كارى مشكل در جنب قدرت كامل و گران در برابر توانائى بى حد و پايان حضرتت نخواهد بود كه تو را بر هر چيز و همه ى امور عالم قدرت توانائى است
̶ بارى اى خداى من از رحمت نامنتهايت و توفيق بخشى پاينده ابديت چيزى به من عطا فرما كه آن وسيله عروج و صعود من به مقام رضا و خشنودى تو گردد (و به بهشت قدس رضوان و مقام رضا و تسليم برساند) و از قهر و عقابت مرا ايمن سازد اى مهربانترين مهربانان عالم.
== نیایش پنجاهم: در مقام رهبت خداپرستى با خداى خود به اين دعا راز و نياز مى كرد.==
اى خداى من تو مرا آفريدى (و نعمت وجود بخشيدى) و از كودكى به رشد و كمال پرورش دادى و به حد كافى و كامل رزق عطا كردى (نخست به شير مادر و بعد از آن به انواع نعمتهاى ديگر بپروردى)
̶ اى خدا(ى مهربان) در آن آيات كتابى كه نازل فرمودى و به آن بندگانت را بشارت دادى يافته ام اينكه فرمودى اى بندگان من كه به نفس خود ستم كرده و به راه اسراف شتافتيد (و از هواپرستى و عصيان كه موجب حرمان از رحمت الهى است به نفس قدسيه ى خويش ظلم كرديد و به لهو و لعب دنيا مشغول شديد و از حظ معرفت و لذت طاعت خدا روح قدسى خود را محروم ساختيد باز هم) از رحمت (بى حد و انتهاى خدا) نااميد مباشيد كه ايزد جميع گناهان را خواهد بخشيد و تو اى خدا آنچه را (از معاصى و افعال زشت) پيش فرستادم تو بر همه كاملا آگاهى و تو از خود من به آن گناهان داناترى پس واى (و صد واى) به رسوائى من از آنچه در نامه ى عملم به شمار آورده اى (آنجا اعمال زشت و افعال بد و اخلاق و اوصاف ناپسندم كه همه را نوشته اى چون نامه عملم را بدستم دهند نزد خود و ملائكه و خلق محشر مفتضح و رسوا خواهم شد)
̶ پس اگر مواقف و مقاماتى كه آرزو و اميدوارى من به عفو تو است آن عفو و بخششى كه شامل حال تمام موجودات است نبود خود را به دست خود (اگر توانستمى) هلاك مى كردم و اگر (به فرض محال) كسى قدرت برگريختن از خداى خود داشت من از هر كس سزاوارتر به گريز (از عذاب قهر) تو بودم و بر تو هيچ امرى در آسمان و زمين مخفى نخواهد ماند (تمام كلى و جزئى امور عالم پيش حضرتت آشكار است و مثقال ذره اى از حيطه علم تو بيرون نيست) همه را نزد خويش حاضر ساخته (و به حساب هر يك كاملا رسيدگى خواهى كرد) و تنها بر جز او بر محاسبه جميع خلق علم حضورى تو كافى خواهد بود.
̶ اى خداى من اگر من از تو بگريزم تو مرا مى طلبى و اگر فرار كنم مرا درمى يابى پس من هميشه خاضع و فروتن و خوار و ذليل به خاك رخ نهاده پيش تو حضور دارم اگر مرا قهر و عذاب كنى من سزاوار آنم و تو عدل فرموده اى و اگر ببخشى و عفوم كنى چقدر ازين پيش باز عفو تو شامل حالم شده و لباس عافيت به من پوشانيده اى.
̶ بارى اى خدا(ى مهربان) از تو درخواست مى كنم به حق آنچه مخزون و مخفى داشتى از اسماء (جلال) خود و آنچه در پرده بهاء و جمالت مستور كردى (از اسماء جمال خود) تو را به حق همه ى آن اسماء مقدس كه رحمتت را (و لطف و كرم بى انتهايت را شاملم گردان) اين نفس ناشكيباى درمانده بى طاقت را كه تاب حرارت آفتابت را ندارد چگونه طاقت آتش دوزخت را خواهد داشت و اين بنده كه از شنيدن صوت رعدت بى تاب است چگونه بر قهر و غضبت طاقت آورد
̶ پس اى خداى مهربان بر من ترحم كن كه من شخصى حقيرم قدر و شانى ندارم و عذاب من هيچ بر ملك تو به قدر مثقال ذره اى نخواهد افزود و اگر عذاب تو مرا چيزى بر ملكت افزون مى كرد من به آن عذاب تن در داده و از تو درخواست صبر و شكيبائى بر عذابت مى كردم و دوست مى داشتم كه من عذاب كشم و به ملك تو چيزى بيافزايد ليكن اى خدا سلطنت و قدرت و توانگرى و استغناى تو برتر و بزرگتر است و پاينده تر از آنكه طاعت مطيعان چيزى بر آن بيفزايد و نافرمانى و عصيان گنهكاران چيزى از آن بكاهد
̶ پس به حال من ترحم كن و (مرا از قهر و عذاب ببخش) اى مهربانترين مهربانان عالم و از گناهانم درگذر اى خداى صاحب جلال و عظمت و بزرگوارى و توبه ام بپذير (و به لطف و رحمت) بر من بازگرد كه تو بسيار مهربان بسيار پذيرنده ى توبه اى (و آمرزش و مغفرتت بى حد و نهايت است).
== نیایش پنجاه و یکم: امام سجاد علیه السلام با خداى خود به تضرع و تذلل، راز و نياز مى كند.==
̶ پروردگارا تو را حمد و ستايش مى كنم و تنها تو شايسته ستايش و حمدى (تو را سپاس و شكرگزارى مى كنم) كه بسى با من نيكوئى كردى و نعمتهاى (ظاهر و باطن) خود را به حد وافر به من كرم فرمودى و مرا عطاى بزرگ (معرفت و ايمان و غيره) بخشيدى و هم به رحمت خاص مرا (بر بسيارى از موجودات عالم) فضيلت دادى (كه فرمودى لقد كرمنا بنى آدم و فضلناهم الخ) و به نعمت خلافت خويش و امامت بر خلق برگزيدى و نعمت هايت را بر من كامل و وافر عطا كردى همانا آنقدر احسان و نيكوئى كرده اى كه من از اداء شكرش عاجزم
̶ و اگر لطف و احسانت در حق من نبود و وفور نعم بى شمارت هرگز به اين بهره كامل نمى رسيدم و اصلاح نفس خود (و سعادت دين و دنيا و كمالات عاليه نفس كليه الهيه خود) نائل نمى شدم و ليكن تو نخست در حقم احسان فرمودى (و در تقدير ازلى خود بدين نعمتهاى كامل وافرم بهره مند فرمودى) و در تمام امورم به حد كفايت (و كمال) روزى عطا كردى و رنج و مشقت بلاهاى عالم را از من برطرف كردى و قضا و قدر سوء و سهمگين را از جانم بازداشتى (و گرنه در معرض خطر و شرور عالم بودم)
̶ بارى اى خداى (مهربان) چه بسيار بلاهاى پر مشقت و الم از جان من دور ساختى و چه بسيار نعمتهاى وافر كامل كه بدان نعم چشمم روشن (و دلم شاد) گرديد و چه بسيار نيكوئيهاى ارجمند از تو (خداى كريم بزرگوار) نزد من موجود است
̶ توئى آن (خداى مهربان) كه چون بيچاره و مضطر شدم دعايم مستجاب كردى و از لغزشهايم درگذشتى و از دشمنان كه به من ظلم و بيداد كردند حقم را گرفتى
̶ اى خداى (مهربان) من از تو هر وقت مسئلتى كردم و خواهشى نمودم هرگز تو را بخيل و منقبض نيافتم بلكه تو را (خداى) عطا بخش كريم يافتم كه دعايم مستجاب كردى و هر چه از حضرتت خواستم عطا كردى و بلكه تو را چنان (خداى كريمى) يافتم كه نعمتهايت را بر من پيشتر از هر مرتبه و هر شانى از شئون وجودم و قبل از هر زمانى از دوران حيواتم به من عطا كردى (يعنى پيش از آنكه در صلب پدر آيم مرا در بطن نباتات و حيوانات محافظت كردى و مستعد تا به صلب پدر درآمدم و از آن مرتبه باز به لطف و كرم پدر را ميل شهوانى عطا كردى تا مرا از مضيقه ى صلب به سعه ى رحم درآوردى و آنجا هم به لطف و مرحمت پرورانيدى به حكم (يصور كم فى الارحام) نقش زيبايم و صورت با حسن و اعتدال و بهايم و قدسى روح امرى الوجودم عطا كردى و باز پيش از آنكه از تنگناى رحم به اين عالم وسيع مرا بيرون آرى دو پستان نرم و لطيف مادر را پر از شير شيرين گوارا براى غذايم فرمودى (و نعمت كامل براى رشد و كمالم فرستادى همين گونه نعمتهاى تو پيشاپيش از مراتب وجودم و قبل از احتياج شئونم به من عطا مى شد و هيچگاه نبود جز آنكه عطاى كامل تو پيش از احتياج خلق به لطف و كرم ذاتيت مى رسيد) پس اى خدا تو بسيار نزد من محمود و شايسته سپاس و ستايشى و انعام و احسانهايت بسى شايان تمجيد و تكريم است
̶ بارى اى خدا من تو را به جان و زبان و عقل (و جميع قواى ظاهر و باطن) خود سپاس و ستايش مى كنم به آن حمد و سپاسى كه به حد وافى رسد و به حقيقت شكر و سپاس تو باشد و به آنجا رسد كه تو از من خشنود شوى بارى اى خدا از قهر و سخطت مرا نجات بخش
̶ تو اى خدا پناه منى آنگاه كه از هر طريق درماندم (و از هر تدبير عاجز و بيچاره شدم) اى آنكه از لغزشهايم (به كرمت) مى گذرى (و خطاهايم مى بخشى) كه اگر پرده پوشيت از عيوب و زشتيهايم نبود همانا (ميان خلق) مفتضح و رسوا مى شدم و اى خدائى كه به نصرت و يارى خود مرا قوت بخشيدى و اگر يارى تو نبود (در مقابل دشمنان) سخت مقهور و مغلوب بودم و اى خدائى كه بر گردن شاهان عالم يوق مذلت و خوارى گذاشتى (و به سرپنجه ى مرگ آنان را از تخت عزت به خاك ذلت فروبردى و هر كس از آنان اهل عدل و احسان بود باز در جهان ديگر تاج عزت بخشيدى و چون گدايان كويت به آنها شاهى ابد عطا كردى) و همه ى شاهان از سطوت و قهر تو ترسان و هراسانند اى خدا تو را سزد كه خلق از هيبت و جلالت خائف و ترسان باشند و اى آنكه اسماء و (اوصاف) نيكوى تو بسيار است از تو درخواست مى كنم كه از گناهانم عفو كنى و مرا بيامرزى كه مرا هيچ برائت از گناه نيست كه بى جرمى عذر آرم و هيچ قدرت و نيروئى نيست كه با قهر و انتقامت مقاومت كنم و هيچ مفر و پناهى نيست كه از عذاب و عقابت آنجا بگريزم
̶ از تو درخواست گذشت از لغزشهايم دارم (و از گناهانم از تو طلب مغفرت مى كنم) و به درگاه تو از گناهانم عذر خواه آمده ام كه اگر نبخشيدى آن گناهان را البته مرا هلاك ابد مى كرد و به من (غم و اندوه ظلمت و وحشت آن گناهان) احاطه مى كرد تا عاقبت به هلاكتم مى رسانيد (و از سعادت ابد و لذت و نعمت جاويدم محروم مى ساخت) من از آن گناهان به درگاه تو با حال توبه و پشيمانى فرار كرده ام تو اى خدا توبه ام بپذير و به حضرتت پناه آورده ام (كرم كن و) مرا پناه ده و نزد تو به زينهار آمده ام مردودم مگردان و در پيشگاه رحمتت سئوال مى كنم محرومم مساز از تو عصمت و حراست مى طلبم مرا تسليم (بلاها و جزا و كيفرهاى اعمالم) مگردان و به درگاه احسانت دعا مى كنم مرا محروم از درگاهت برمگردان
̶ اى خداى من تو را در حالى مى خوانم كه مسكين و درمانده ام هراسان و ترسان و بيمناك و فقير و مضطر و بيچاره ام
̶ به درگاهت از ضعف و ناتوانى خود به شكايت آمده ام كه نه قدرت دارم كه بشتابم به سوى آن (مقامات عاليه بهشتى) كه به دوستانت وعده فرمودى و نه نيروئى كه دورى جويم از آن وعده هاى عذابى كه به دشمنانت فرمودى و نه مى توانم از هم و غم و وسوسه نفس خلاصى يابم
̶ اى پروردگار من مرا به زشتيهاى سريرتم (و گناهان پنهانيم) مفتضح و رسوا مگردان و به اعمال بدم هلاك مكن اى خدا تو را هرگاه بخوانم مرا اجابت مى كنى گرچه هرگاه تو مرا (به اطاعت امرى) خوانى من بسيار كندى و كاهلى مى كنم از تو اى خدا من هر حاجتى دارم درخواست مى كنم و هر كجا باشم (و به هر حال پسند و ناپسندم) سر درونم را نزد تو به امانت مى گذارم غير تو را (در انجام مقاصدم) نمى خوانم و جز حضرتت به هيچ كس اميد ندارم (در هر حال و در هر عالم چشم اميدم به درگاه كرم تست و هيچ كس را قادر بر انجام حوائجم جز تو نمى دانم)
̶ لبيك لبيك (گويان به كوى تو به اجابت فرمانت مى آيم) اى خدا تو هر كه به درگاهت به شكايت آيد مى شنوى (و به فريادش مى رسى) و هر كه بر حضرتت توكل و اعتماد كند او را كفايت مى كنى و هر كه به درگاهت عصمت و ايمنى طلبد او را (از هر بلا و شر و فتنه عالم) خلاص مى گردانى (و ايمنى مى بخشى) و هر كه به تو پناهنده شود فرج و آسايش (از هر غم و رنج و الم) عطا خواهى كرد
̶ اى خداى من مرا چون سپاس و شكرم اندك است از خيرات دنيا و آخرت محروم نگردان (و تمام خيرات و سعادت دو عالمم عطا فرما) و آن گناهانم كه همه را مى دانى (و بسا من بسيارى را فراموش كرده ام) همه را بيامرز
̶ كه اگر تو مرا عذاب كنى (به گناهان بى حسابم). البته من خود بر خويش ظلم و ستم كرده ام و راه تضييع و خطا و تقصير و قصور پيش گرفته ام و از حظ و بهره خود غفلت ورزيده ام و اگر (از لطف و كرم) گناهانم ببخشى (و عذاب نفرمائى به رحمت واسعه ات مرا بخشيدى) كه تو مهربانترين مهربانان عالمى.
== نیایش پنجاه و دوم: در مقام الحاح و اصرار و التماس به درگاه خدا به اين دعا با خدا راز و نياز مى كرد ==
اى خدائى كه در همه آسمان و زمين (و تمام عوالم غيب و شهود) چيزى بر تو مخفى نيست (و از احاطه علم تو خارج نخواهد بود) و چگونه چيزى كه تو اى خداى من (به علم ازلى و حكمت بالغه خود) آفريده اى بر تو مخفى تواند بود؟ و چگونه از نظر تو پنهان شود چيزى كه به تدبير خلقت (و تكميل وجود آن و تربيت و رزق هر روزه آن حضرتت) پيوسته توجه دارى و يا چگونه از (ملك و حكم) تو فرار تواند كرد چيزى كه جز به رزق تو زنده نتواند بود؟ (و اگر روزى روزى تو به او نرسد بدست مرگ نابود خواهد شد؟) و يا چگونه از (قهر ) تو (جز به لطفت) راه نجاتى دارد و در غير ملك تو رهگذرى (و راه خروجى) تواند يافت؟
̶ اى خداى پاك و منزه (از هر نقص و عيب) خدا ترس ترين بندگان تو آنكس است كه علم و معرفتش به تو بيشتر است (بحكم انما يخشى الله من عباده العلماء) و دليل و خاضعترين كس به درگاهت آن بنده ايست كه بيشتر به كار طاعتت پرداخته (و به انجام اوامرت كاملتر قيام كرده) است و بيقدر و خوارتر بنده نزد تو آن كس است كه رزق و روزى تو او را پرورش مى دهد و او به پرستش غير تو مى پردازد
̶ اى خداى پاك و منزه آن كس كه (به كفر و ضلالت) به تو (خداى يكتاى عالم و يگانه سلطان ملك وجود) شرك آرد و رسولانت را تكذيب كند (به خود ظلم كرده و) از سلطنت (و خدائى) تو چيزى نكاهد (و نقص و رخنه اى در ملك تو نتواند وارد آرد) و كسى كه قضاء و قدرت (در ملك آفرينش و حسن نظام خلقت) بر او ناپسند است (و راضى به حسن قضاى تو نيست) البته قادر بر آنكه قضاى تو رد كند (و حكمت را در نظام عالم دگرگون كند) البته نخواهد بود و كسى كه قدرتت را تكذيب كند عاجزتر از آنست كه از آن قدرت امتناع ورزد و سرپيچى كند و آن كس كه غير تو را پرستش كند (و هواى نفس و بتها و فرعون و مهر و ماه و ستارگان و غيره را معبود خود سازد) هرگز از محيط علم و قدرتت بيرون نرود آن كس كه مرگ و لقاى تو را روز مرگ دوست ندارد هم عمر ابد در دنيا نخواهد كرد و از چنگ مرگ نجات نخواهد داشت (يعنى هر كه راضى يا ناراضى به مرگ است همه مى ميرند و زنده ى ابد جز خدا احدى نخواهد بود پس بهتر آنست كه مردم به روز مرگ كه وقت ملاقات خداست راضى شوند بلكه بدان شاد و مشتاق باشند)
̶ اى خداى پاك و منزه چقدر شان و جلال تو بزرگ و سلطنت و شاهنشاهيت قاهر و غالب و قوت و قدرتت شديد و فرمانت (در همه ى عوالم وجود) نافذ است (و احدى را قدرت سرپيچى از امرت نيست)
̶ اى خداى پاك و منزه تو بر تمام خلائق چه به يكتائى تو مقر و معترف باشند يا مشرك و كافر باشد بر همه حكم به مرگ و فنا كردى و جميع خلق شربت (ناگوار يا گواراى) مرگ را خواهند چشيد و همه از اين عالم پست دنياى فانى به سوى تو (و جهان حيواه جاودانى) حتما به سير (تكامل كه حكم ربوبيت است) روانه شوند بارى اى خدا بزرگوار است و متعالى ذات يكتايت و (در عالم وجود) جز تو خدائى نيست تو يگانه اى و بى شرك و شريك
̶ من به يكتائى و يگانگى تو ايمان آوردم و رسولان و پيمبرانت را تصديق كردم و كتاب وحيت را به حق پذيرفتم و به هر معبودى جز تو كافرم و از هر كه غير تو را پرستش كند بيزارم
̶ اى خداى من در صبح و شام كه بر من مى گذرد بسيار عمل (طاعتم) قليل و ناچيز است و به گناهان و خطاهاى خود (كه فراوان و بسيار است) اقرار و اعتراف مى كنم من به واسطه اسراف و ظلم به نفس خود ذليل و خوارم و كردار زشت من مرا به هلاكت رسانيده و هواى نفس و شهوتهاى (نارواى) من مرتبه ام را (نزد حضرتت) پست كرده و مرا (از لطف و عنايتت) محروم گردانيده اى
̶ مولاى من لذا از درگاه حضرتت درخواست مى كنم درخواست كسى كه به سبب آمال و آرزوهاى دور و دراز عمرش به لهو (و لعب) گذشته بدنش به واسطه آرامش عروق و سلامتى غافل (از ياد حق) شده و قلبش به واسطه كثرت و فراوانى نعمتهايت (به نعمت) مفتون و مغرور گرديده (و منعم خود را فراموش كرده) و كمتر به فكر آن عالم ابديست كه به سوى آن مى رود (و به زودى از اين منزل موقت بدان منزلگاه ابد خواهد شتافت)
̶ از تو درخواست مى كنم (اى مولاى من) درخواست كسى كه امل (و آرزوهاى دنيوى) بر او غلبه كرده و مفتون و مغرور هواى نفس گرديده و (حب) دنيا در دلش جاى گرفته و اجل (و مرگ حتمى) بر سرش سايه انداخته است سئوال كسى كه گناهانش بسيار و به خطاى خويش معترف است سئوال كسى كه جز تو خدائى و ولى نعمتى و نجات دهنده اى ندارد و ملجا و پناهى (از قهر و انتقامت) جز درگاه (كرم) حضرتت نخواهد داشت
̶ اى خداى من از تو درخواست مى كنم به حقى كه تو را بر جميع خلائق واجب و لازم است و به آن اسم عظيم (و نام بزرگ كه رسولت را امر كردى بدان نام تو را تسبيح گويد و به حق جلال ذات بزرگوار كريمت كه آن عظمت و جلال هرگز دستخوش فرسودن و تغيير و تحول و فنا و زوال نخواهد شد از تو) به حق آن حق و آن اسم بزرگ و آن جلال ابدى سرمدى (درخواست مى كنم كه درود بر محمد و آل پاكش فرستى و مرا هم به عبادت (و طاعت) خود از هر چيز بى نياز گردانى (و لذت و ابتهاج مرا منحصر به ذكر و عبادت و معرفت و توجه و انس به حضرتت مقرر فرمائى) و هم از تو مى طلبم كه نفس (قدسى) مرا به واسطه خداترسى (و خضوع و خشوع به درگاهت) به كلى از توجه به دنيا منقطع سازى و روى دلم را به كرامت و عنايتت به جانب رحمت (نامنتهاى) خود گردانى
̶ كه اى خداى مهربان من (از قهر) تو به سوى تو فرار مى كنم و تنها از تو (يعنى از بعد و فراق و قهر و عتاب تو) مى ترسم و تو را فريادرس مى طلبم و تنها به تو (و كرم و احسان بى انتهاى تو) اميدوارم و تو را به دعا مى خوانم و به درگاه حضرتت پناه مى آورم و تمام وثوق و اعتمادم به تو (و كرم و عفو و بخشش تو) است و هم از تو (در همه ى امورم) استعانت و يارى مى طلبم و به درگاهت امن و امان مى جويم و (در هر حال) به تو توكل مى كنم و به جود و كرم حضرتت اعتماد من است.
== نیایش پنجاه و سوم: امام سجاد (ع) در حال تذلل و زارى به درگاه بارى تعالى به اين دعا با خدا راز و نياز مى كرد ==
̶ اى خداى من گناهانم مرا (از شرمندگى) ملزم به سكوت كرده و گفتگويم را با (حضرتت) منقطع ساخته (از كثرت گناه ديگر شرم دارم كه با تو عرض حالى كنم و حاجتى طلبم) دگر به هيچ حجت و دليلى متمسك نتوانم شد بارى اين منم كه به ببليه (و اعمال بد شرم آور) خود اسير و در گرو افعال (زشت) خويش گرفتارم در ما بين كارهاى خطايم (و ناپسندم) هى مى روم و برمى گردم (و از خطا به كلى به راه صواب نمى آيم) از مقصد و مقصود خود به راه حيرت افتاده ام و از طريق خويش بازمانده ام
̶ ناچار نفس خود را (به درگاه حضرتت) در موقف و مقام بندگان خوار و ذليلت به پا داشته ام اكنون به موقف اشقياى خلق كه بر (امر و فرمان) حضرتت تجرى و بى باكى كرده اند و به وعد و وعيدهايت به چشم اهانت و حقارت نگريسته اند ايستاده ام
̶ اى خداى پاك و منزه من (بنده ضعيف ناتوان) به كدام جرات و كدام غرور و اعتماد به نفس بر مخالفت فرمان حضرتت اقدام كردم (و خود را متعرض قهر و عقاب و عذاب نمودم)
̶ اى مولاى من به حال من (ضعيف) كه (از خطا و گناهان) برو در افتادم و به لغزش قدم (به غم و حسرت گرفتارم) ترحم فرما و باز هم (كرم كن و) از جهالت و نادانيم به حلم و بردباريت درگذر و از بدكرداريم به لطف و احسان عفو فرما كه (اى خداى مهربان) من به گناه خود اقرار مى كنم و بر خطاى خويش اعتراف دارم و اين است دست (خالى) و جبهه (شرمنده) من كه به درگاه رحمتت از ترس انتقام از نفس (سركش عاصى) خويش تضرع و زارى مى كنم پس (اى خداى مهربان) به حالم ترحم كن و بر ضعف پيرى من و به پايان رسيدن ايام عمرم و نزديكى اجلم و عجز و ناتوانى و بيچارگيم رحم كن (كه از هر وسيله جز ناله و زارى به درگاهت دستم كوتاه است)
̶ اى مولاى من هنگامى كه اثرم به كلى از دنيا منقطع شد و نامم از زبان خلق محو گرديد و من به كلى از فراموش شدگان شدم مانند همه ى فراموش شده گان عالم (كه هيچ اسم و اثرى از آنان باقى نماند) در آن هنگام به حالم ترحم فرما (و در آن عالم آخرت سعادتمند ابدم ساز)
̶ اى مولاى من (اى خداى مهربان) آنگاه كه (در قبر صورتم متغير گردد و حالم دگرگون شود) و جسمم كهنه و اعضا و جوارحم از يكديگر متفرق شوند و اعضايم از هم گسسته گردد اى خدا اى واى بر غفلت من از آنچه مولايم از من خواسته (و مقصودى كه از خلقت من داشته) اى واى بر من كه چقدر من از مقصد اصلى وجودم و جهان ابدى آخرتم فراموش كردم و به كار دنياى دو روزه فانى پرداختم و به لهو و لعب و نقش زرد و سرخ عالم طبيعت دل با ختم)
̶ اى مولاى من در روز سخت حشر و نشر (عرصه ى قيامت پر غوغا) بر من ترحم كن و در آن روز (پروحشت و حيرت) مرا با ياران و دوستانت همنشين گردان و در محفل محبان و عاشقانت جاى گزين فرما و در جوار رحمتت منزل (نيكوى سعادت و بهجت) كرامت كن اى آفريننده ى عالميان (و اى خداى جهانهاى بى حد و پايان.)
== نیایش پنجاه و چهارم: براى رفع هم و غم ==
امام سجاد علیه السلام هنگام هجوم هم و غم به اين دعا با خدا راز و نياز مى‌كرد:
̶ اى خدائى كه دل تنگ پر غم و اندوه بندگان را گشايش عطا مى كنى و حزن و غمها را از دلها برطرف مى سازى اى خدائى كه رحمت رحمانى عام تو تمام خلق دنيا و آخرت را شامل است و رحمت خاص رحيميت هم جميع خلق دنيا و عقبا را اصل است.
̶ بر محمد و آل پاكش درود فرست و بر من هم كه دلم از هموم و اندوه روزگار به تنگ آمده گشايشى بخش و غم و حزنم را برطرف ساز.
̶ اى ذات يگانه ى يكتا اى غنى بالذات و غنا بخشنده ى خلق اى آنكه نه تو را فرزنديست و نه خود فرزند كسى و نه هيچ كس (در عالم وجود) كفو و مثل و مانند تست مرا هم (به فضل و كرم از هر خطا و عصيان) محفوظ دار و از هر زشتى و ناپاكى پاك و منزه گردان و هر بليه و رنج و گرفتارى را از من برطرف فرما (و در دعا اينجا كه رسى) آيه الكرسى را تا هم فيها خالدون بخوان و سه سوره ى قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ برب الناس و قل هو الله احد قرائت كن آنگاه بگو
̶ اى خداى من من از حضرتت بمانند آن كس مسئلت مى كنم كه در حال شدت و فقر و فاقه و ضعف و ناتوانى است و گناهانش بسيار است به مانند. آن كس كه براى فقر و درمانده گيش جز تو فريادرسى ندارد و بر ضعف و ناتوانيش جز حضرتت قوت بخشى (و يار و مددكارى) ندارد مانند كسى كه بر گناهش غير تو آمرزنده (و عفو و بخشش كننده) اى ندارد اى خداى صاحب شان و جلال و بزرگوارى از تو درخواست مى كنم كه مرا به عملى وادارى كه هر كس آن عمل به جاى آرد محبوب تو گردد و مرا يقينى عطا كنى كه يقين حقيقى است و به آن درجه يقين هر كس رسد در اجراى فرمان (و نفاذ امر) حضرتت بسى از آن نور يقين سود برد و بهره كامل يابد
̶ پروردگارا بر محمد و آل پاكش درود فرست و مرا به راستى (و ايمان صادق واقعى) قبض روح فرما (كه چون از اين جهان به جهان ديگر رفتم ايمان حقيقى آنجا به كار آيد نه ايمان ريائى و صورت سازى و زبانبازى بى حقيقت) و از نيازهاى عالم دنياى فانى بى نيازم ساز و به آنچه نزد تست (از نعم بى حد در عالم ابد) و به شوق لقاى حضرتت مرا راغب و مايل گردان (تا در آنجا به شهود حسن اتم اعظمت كه مقصود اصلى و سعادت كلى و غايت آمال عارفان است نائل شوم) و مقام حقيقت توكل بر حضرتت را به من عطا فرما و قلبم را به نور يقين (كه ظلمت شك و ريب و وساوس نفسانى را از دل دور مى سازد) اصلاح فرما
̶ (و اى خدا) از تو درخواست مى كنم كه (به لطف و كرم) نامه ى اعمالم را (كه هر كار خير و شر من در گذشته ى عمر در آن رقم شده) مسئلت مى كنم كه خيرات آن را به من جزاء خير عطا كنى و از شرور آن مرا در پناه خود محفوظ دارى (و مجازات نفرمائى) اى خدا از تو درخواست مى كنم كه مقام خوف و خداترسى عابدانت را به من عطا كنى و عبادت اهل خضوع و خشوع به درگاه حضرتت را كرم فرمائى و مقام يقين آنانكه توكل و اعتمادشان كاملا به تو است مرحمت فرمائى و توكل تام مومنان بر حضرتت مرا نصيب گردانى
̶ اى خداى من شوق و رغبت مرا به مانند شوق و رغبت اولياء و دوستانت قرار ده و خوف و خدا ترسى را هم به مانند دوستان خود بر من مقرر ساز (كه اولياء حق و محبان خدا شوق و رغبتشان به خدا و لقاى حق و شهود جمال مطلق است و ترس و خوفشان از فراق و بعد از معشوق حقيقى است نه آنكه چون عامه ى خلق شوقشان به بهشت و نعمت خدا و ترسشان از شرار دوزخ باشد عاشقان حق و عارفان حقيقى از خدا جز خدا نمى خواهند و از چيزى جز بعد و فراق حق نمى ترسند) رزقنا الله تعالى مقامهم و حبهم.
̶ و (اى خدا) مرا در طريق رضا و خشنودى خود به عملى مشغول بدار كه با انجام آن عمل من هيچ امرى از دين تو را به واسطه ترس از مخلوقت ترك نكنم
̶ پروردگارا اين است حاجت من تو شوق و رغبتم را در آن شديد گردان و عذرم را در آن حاجت پديدار گردان و بر تقاضاى اين حاجت حجت و دليلم را به من تعليم فرما و در انجام آن بدنم را صحت و عافيت عطا فرما
̶ اى خداى من هر كه شب را صبح كند (و صبح را شب) و اعتماد و وثوقش يا رجاء و اميدواريش به غير تست من شب را صبح مى كنم در حالى كه تنها وثوق و اعتمادم و رجاء و اميدم در كليه امور به حضرت (ذات كريم) تست (و چشم اميد به احدى غير تو ندارم) تو هم (اى خدا كرم كن) و در كليه ى امورم به بهترين عاقبت و حسن خاتمت حكم فرما و مرا اى پروردگار از فتنه هاى گمراه كننده (روزگار غدار) به لطف و رحمتت نجات بخش اى مهربانترين مهربانان عالم
̶ درود و رحمت ايزد بر سيد ما محمد مصطفى كه رسول خدا و برگزيده اوست و بر آل پاك او باد.
==منابع==
{{پانویس}}
[[ar:الصحيفة السجادية]]
| 