| | | | | | |
|
در خرابات عاشقان کوییست |
|
وندر آن خانه یک پریروییست |
|
|
طوقداران چشم آن ماهند |
|
هر کجا بسته طاق ابروییست |
|
|
در خم زلف همچو چوگانش |
|
فلک و هر چه در فلک گوییست |
|
|
به نفس چون مسیح جان بخشد |
|
هر کرا از نسیم او بوییست |
|
|
ورقی باز کردم از سخنش |
|
زیر هر توی این سخن توییست |
|
|
من ازو دور و او به من نزدیک |
|
پرده اندر میان من و اوییست |
|
|
آتش عشق او بخواهد سوخت |
|
در جهان هر چه کهنه و نوییست |
|
|
سوی او راهبر نخواهم شد |
|
تا مرا رخ به سایه و سوییست |
|
|
اوحدی با کسی نمیگوید |
|
نام آن بت، که نازکش خوییست |
|
|
چون ازو نیست میشوم هر دم |
|
تا ز هستی من سر موییست |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
نه خرابات خیک و کاسه و می |
|
نه خرابات چنگ و بربط و نی |
|
|
آن خراباتهای بی ره و رو |
|
بر خراباتیان گم شده پی |
|
|
همه را دیده بر حدیقهی قدس |
|
همه را روی در حظیرهی حی |
|
|
گر در آن کوچه باریابی تو |
|
کی از آن کوچه باز گردی، کی؟ |
|
|
بگذر از اختلاف امشب و دی |
|
تا برون آید آن بهار از دی |
|
|
چو بالا رسی، ز لا تا تو |
|
ندری نامهی «الیک» و «الی» |
|
|
تا تو باشی و او، جدا باشد |
|
آسمان از زمین و نور از فی |
|
|
نقش خود برتراش و او را باش |
|
تا شود جملهی جهان یک شی |
|
|
روی آن بت، که اوحدی دیدست |
|
نتوان دید جز ببینش وی |
|
|
سالها شد که راه میپویم |
|
چون نخواهد شد این بیابان طی |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
هر دم از خانه رخ بدر دارد |
|
در پی عاشقی نظر دارد |
|
|
هر زمان مست مست بر سر کوی |
|
با کسی دست در کمر دارد |
|
|
هر دمی عاشق دگر جوید |
|
هر شبی مجلس دگر دارد |
|
|
یار آنکس شود که مینوشد |
|
دست آن کس کشد که زر دارد |
|
|
دوست گیرد نهان و فاش کند |
|
مخلصان را درین خطر دارد |
|
|
هر که قلاشتر ز مردم شهر |
|
پیش او راه بیشتر دارد |
|
|
یار ترسا و ما مترس از کس |
|
عاشقی خود همین هنر دارد |
|
|
عشق معشوقهی خراباتست |
|
زانکه عشقست کین اثر دارد |
|
|
در خرابات ما شود عاشق |
|
هر که پروای دردسر دارد |
|
|
اوحدی تاکنون دری میزد |
|
چون خرابات ما دو در دارد |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
سخنی میرود، به من کن گوش |
|
پیش از آن کز سخن شوم خاموش |
|
|
جز یکی نیست نقد این عالم |
|
باز جوی و به عالمش مفروش |
|
|
گل این باغ را تویی غنچه |
|
سر این گنج را تویی سرپوش |
|
|
پرده بردار، تا ببینی خوش |
|
دست با دوست کرده در آغوش |
|
|
گر کسی میشوی، به جز تو کسی |
|
در جهان نیست، بشنو و مخروش |
|
|
اگر این حال بر تو کشف شود |
|
برهی از خیال امشب و دوش |
|
|
باز دانی که: من چه میگویم |
|
گرت افتد گذر به عالم هوش |
|
|
آن شناسد حدیث این دل مست |
|
که ازین باده کرده باشد نوش |
|
|
در دلم آتشست و در چشم آب |
|
جای آن باشد ار برآرم جوش |
|
|
اوحدی بازگشت گوشه نشین |
|
اگرم فتنهای نگیرد گوش |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
نیست رنگی در آبگینه و آب |
|
بادهشان رنگ میدهد، دریاب |
|
|
باده نیز اندر اصل خود آبیست |
|
کافتابش فروغ بخشد و تاب |
|
|
ز آب بیرنگ شد عنب موجود |
|
و ز عنب شیره و ز شیره شراب |
|
|
زین منازل نکرده آب گذر |
|
هیچ کس را نکرده مست و خراب |
|
|
باش، تا رنگ دید و بینی بوی |
|
عقل ازو سکر دید و غافل خواب |
|
|
اگرت چشم دوربین باشد |
|
برگرفتم از آن جمال نقاب |
|
|
غیر ازو هر چه مینماید رخ |
|
نیست یکباره جز غرور و سراب |
|
|
دیدهی اوحدی به جستن اوست |
|
گر بیابد به کام دیده جواب |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
جز تو کس در جهان نمیدانم |
|
وز تو چیزی نهان نمیدانم |
|
|
بینشان تو نیست یک ذره |
|
به جز این یک نشان نمیدانم |
|
|
با تو پوشیده حالتیست مرا |
|
که درستش بیان نمیدانم |
|
|
گرچه داناست نام من، لیکن |
|
تا نگویی: بدان، نمیدانم |
|
|
این تویی، یا منم، بگو تا: کیست؟ |
|
شرح این کن، که آن نمیدانمم |
|
|
آن چنانم به بویت، ای گل، مست |
|
که گل از بوستان نمیدانم |
|
|
به اشارت حدیث خواهم گفت |
|
که غریبم، زبان نمیدانم |
|
|
دوستان، جز حدیث او مکنید |
|
که من این داستان نمیدانم |
|
|
اوحدی باز در میان آمد |
|
کام او زین میان نمیدانم |
|
|
چون پس از عمرها که گردیدم |
|
راه این آستان نمیدانم |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
باز غوغای او علم برداشت |
|
عشق او خنجر ستم برداشت |
|
|
هرچه بیراه دید غارت کرد |
|
و آنچه بر راه دید هم برداشت |
|
|
دوست احرام آشنایی بست |
|
نام بیگانه زین حرم برداشت |
|
|
خطبها چون به نام او کردند |
|
جمله را سکه از درم برداشت |
|
|
آفتاب رخش ظهور گرفت |
|
وز دل من غمام غم برداشت |
|
|
مطرب عشق را نوا نو شد |
|
کین کهن جامه جام جم برداشت |
|
|
اندر آن جام چون خدا را دید |
|
از کتاب خودی رقم برداشت |
|
|
روز صید آن سوار ازین نخجیر |
|
پر بیفگند، لیک کم برداشت |
|
|
دل نادان من امانت عشق |
|
هم به پشتی آن کرم برداشت |
|
|
دست او چون به حکم دستوری |
|
از من و اوحدی قلم برداشت |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
مستمع نیست، تا بگویم راست |
|
کندرین گنبد این نوا چه نواست؟ |
|
|
هر چه گویی درو، چو آن شنوی؟ |
|
پس یکی باشد، این یک و دو چراست؟ |
|
|
تو یکی، او یکی، دو باشد دو |
|
این یکی زان یکی بباید کاست |
|
|
رشتهای گر هزار تو گردد |
|
چون سر رشته یافتی یکتاست |
|
|
گر ز دریا جدا شود قطره |
|
نه که دریا جدا و قطره جداست؟ |
|
|
یار با ماست وین سخن ز نهفت |
|
من برون میبرم چو موی ز ماست |
|
|
نیست بی زبده شیر، اشارت کن |
|
که کدامست شیر و زبده کجاست؟ |
|
|
آسمان و زمین گرفت این نور |
|
باز بینید کین چه نشو و نماست؟ |
|
|
اوحدیوار میزنم در دوست |
|
تا چه در میزند ارادت و خواست |
|
|
ساختم پرده، گر نگردد کج |
|
کردم آهنگ اگر بیاید راست |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
سایهی نور پاش میبینم |
|
زانکه در جمله جاش میبینم |
|
|
آفتابی بدین عظیمی را |
|
ذرهای در هواش میبینم |
|
|
آنکه عمری بگشتم از پی او |
|
با خود اندر سراش میبینم |
|
|
روز و شب در بلاش میسوزم |
|
تا نگویی: بلاش میبینم |
|
|
این که وقتی بنالم از غم او |
|
نه که از خود جداش میبینم |
|
|
بینشم بیخدا کجا باشد؟ |
|
چو به نور خداش میبینم |
|
|
صورت او چو روشن آینهایست |
|
که جهان در صفاش میبینم |
|
|
هر چه از کاینات گیرد رنگ |
|
جمله در خاک پاش میبینم |
|
|
اوحدی در قفای ماست، دگر |
|
دو سه روز از قفاش میبینم |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
بده، ای ساقی، آن شراب چو زنگ |
|
بزن، ای مطرب حریفان، چنگ |
|
|
که نیابی تو بیپریشانی |
|
دل که باشد به زلف یار آونگ |
|
|
با من ار میروی به جستن او |
|
دامن خویشتن بگیر به چنگ |
|
|
کانچه جستی درون جبهی تست |
|
خواهش از روم جوی و خواه از زنگ |
|
|
ز آب و گل زادهای، از آنی گم |
|
در بیابان جهل چون خر لنگ |
|
|
از دل و جان برآی، تا برود |
|
در دمی همت تو صد فرسنگ |
|
|
کاهن و سنگ را چو آب کند |
|
آتشی، کو بزاد از آهن و سنگ |
|
|
نام و نقش خود از میان برگیر |
|
تا ترا در کنار گیرد تنگ |
|
|
خواجه جانست، چون بمیرد تن |
|
باده آبست، چون ببرد رنگ |
|
|
اوحدی شد به عاشقی بد نام |
|
آن نگار از زمانه دارد ننگ |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
یار، دوشم ز راه مهمانی |
|
به خرابی کشید و ویرانی |
|
|
داشت در پیش رویم آینهای |
|
تا بدیدم درو به آسانی |
|
|
که جزو نیست هر چه میدانم |
|
که ازو خاست هر چه میدانی |
|
|
انس با عالم الهی گیر |
|
به تو گفتم طریق انسانی |
|
|
دو قدم بیش نیست راه، ولی |
|
تو در اول قدم همیمانی |
|
|
گر نه آن نور در تجلی بود |
|
آن «اناالحق» که گفت و «سبحانی»؟ |
|
|
که تواند به غیر او گفتن؟ |
|
«لیس فی جبتی» که میخوانی |
|
|
هر چه هستیست در تو موجودست |
|
خویشتن را مگر نمیدانی |
|
|
ای که روز و شبت همیخوانم |
|
گرچه هرگز مرا نمیخوانی |
|
|
زان شراب بقا بده جامی |
|
تا تن اوحدی شود فانی |
|
|
آشکارا اگر توانم نیک |
|
ورنه، تا میتوان، به پنهانی |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی الطریق الهوی کمایاتی |
|
|
پرسش خستهاش روا باشد |
|
که درین درد بیدوا باشد |
|
|
کس درین خانه نیست بیگانه |
|
مرد باید که آشنا باشد |
|
|
در جهان تو باشد این من و تو |
|
در جهان خدا خدا باشد |
|
|
بنماید ترا، چنانکه تویی |
|
اگر آیینه را صفا باشد |
|
|
بیقفا روی نیست در خارج |
|
وندر آیینه نیقفا باشد |
|
|
اندر آیینه هیچ ننماید |
|
که نه این شهریار ما باشد |
|
|
در صفا نیست صورت دوری |
|
دوری از ظلمت هوا باشد |
|
|
این جدایی و کندی روشست |
|
روش عاشقان جدا باشد |
|
|
از خطای خطست اگر دویی است |
|
این دو بینی از آن خطا باشد |
|
|
اوحدی گر ز دوست برگردد |
|
هر دم اندر دم بلا باشد |
|
|
چون درین آفتاب میسوزم |
|
تا ز من ذرهای به جا باشد |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
چیست این دیر پر ز راهب و قس؟ |
|
بسته بر هم هزار زنگ و جرس |
|
|
زین طرف نغمهای که: «لاتامن» |
|
زان جهت غلغلی که: «لاتیاس» |
|
|
عهد و میثاق کرد گرگ و شبان |
|
یار و انباز گشت دزد و عسس |
|
|
چند ازین جستجوی باطل، چند؟ |
|
بس ازین گفتگوی بیهده، بس |
|
|
حرف زاید منه برین جدول |
|
نقش خارج مزن برین اطلس |
|
|
کندرین خنب نیست جز یک رنگ |
|
وندرین خانه نیست جز یک کس |
|
|
یک حدیثست و صد هزار ورق |
|
یک سوارست و صد هزار فرس |
|
|
عیب ما نیست گر نمیبینیم |
|
گوهری در میان چندین خس |
|
|
نیست در کارخانه جز یک کار |
|
و آن تو داری، به غور کار برس |
|
|
دلم از زهد اوحدی بگرفت |
|
گر امانم دهد اجل، زین پس |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
همه عالم پرست ازین منظور |
|
همه آفاق را گرفت این نور |
|
|
هر یک از جانبیش میجویند |
|
مصطفی از حرم، کلیم از طور |
|
|
اصل این کل و جز و یک کلمه است |
|
خواه توراة از خوان و خواه زبور |
|
|
حاصل شهر عاشقان شهریست |
|
گرد بر گرد آن هزاران سور |
|
|
باش تا نقد او شود پیدا |
|
باش تا کار او رسد به ظهور |
|
|
گرچه در پیش چشم و ما مفلس |
|
دست در دستگاه و ما مهجور |
|
|
یار نزدیکتر ز تست به تو |
|
تو ز نزدیک او چرایی دور؟ |
|
|
تاکنون اوحدی اگر میپخت |
|
آرزوی بهشت و حور و قصور |
|
|
رفتنی رفت، بعد ازین تو مرا |
|
گر گنه گار داری، ار معذور |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
مدتی من به کار خود بودم |
|
با خود و روزگار خود بودم |
|
|
صورتی چند نقش میبستم |
|
گرچه هم در دیار خود بودم |
|
|
به دیار کسان شدم ناگاه |
|
گرچه هم در دیار خود بودم |
|
|
به در هر حصار میگشتم |
|
نه که من در حصار خود بودم |
|
|
سالها یار، یار میگفتم |
|
خود به تحقیق یار خود بودم |
|
|
گفتم: او را شکار کردم، لیک |
|
چون بدیدم شکار خود بودم |
|
|
یک شبم یار در کنار کشید |
|
روز شد، در کنار خود بودم |
|
|
غم دل با کسی نخواهم گفت |
|
چون غم و غمگسار خود بودم |
|
|
اوحدی پیش من حجاب نشد |
|
زانکه خود پردهدار خود بودم |
|
|
گفتم: این اختیار نیست مرا |
|
چون که در اختیار خود بودم |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
دوست به کاروان «کن فیکون» |
|
آمد از شهر لامکان بیرون |
|
|
عور گشت از لباس بیچونی |
|
باز پوشید کسوت چه و چون |
|
|
گر بر آمد بصورت لیلی |
|
گه در آمد بدیدهی مجنون |
|
|
گاه مشهور شد بیت نور |
|
گاه مذکور شد بسورت نون |
|
|
چون بب و زمین او بودست |
|
ریشه و بیخهای گوناگون |
|
|
پیش کافور و زنجبیل نهاد |
|
عسل و تین و روغن زیتون |
|
|
میسرشت این چهار جسم بهم |
|
مدتی، تا تمام شد معجون |
|
|
دردها را دوانهاد، دوا |
|
زهرها را ازو نبشت افسون |
|
|
اوحدی شربتی از آن بچشید |
|
گشت دیوانه «والجنون فنون» |
|
|
پر دویدم بهر دری زین پیش |
|
بر من این در چو بازگشت اکنون |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
میبیاور، که توبه بشکستم |
|
یا مده می، که از غمش مستم |
|
|
نی، که من جز به می نخواهم داد |
|
بعد ازین گر به جان رسد دستم |
|
|
درجهان می مرا چنان سازد |
|
که ندانم که در جهان هستم |
|
|
خلوتی داشتم به جستن او |
|
چون بجست او مرا،برون جستم |
|
|
به یکی کردم از دو عالم روی |
|
دیده از دیگران فرو بستم |
|
|
در کف پای آن یکی خاکم |
|
بر سر کوی آن یکی پستم |
|
|
ببریدم دل از تعلق غیر |
|
زان بریدن به دوست پیوستم |
|
|
ز اوحدی دل به رنج بود و چو دل |
|
اوحدی شد، ز اوحدی رستم |
|
|
تا به اکنون ز پند گویان بود |
|
بند بر پای و حلق در شستم |
|
|
بعد از این، چون به حکم گستاخی |
|
در خرابات عشق بنشستم |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهی کمایاتی |
|
|
گر به دست آوریم دامن دوست |
|
همه او را شویم و خود همه اوست |
|
|
آنکه او را در آب میجویی |
|
همچو آیینه با تو رو در روست |
|
|
تو تویی و تو از میان برگیر |
|
کز تویی تو رشتهی تو دو توست |
|
|
گر شود کوزه کوزهگر،نه شگفت |
|
که بسی کاسه سوده گشت و سبوست |
|
|
تو به مویی بجستهای، ورنه |
|
از تو تا آنکه جستهای یک موست |
|
|
همه از یک درخت رست این چوب |
|
که گهی صولجان و گاهی گوست |
|
|
«ها» که اسم اشارتست از اصل |
|
الفش را چو واو کردی هوست |
|
|
انقلابی ضرورتست اینجا |
|
تا تو این مغز بر کشی از پوست |
|
|
منشین تشنه، اوحدی که ترا |
|
پای در آب و جای بر لب جوست |
|
|
مدتی توبه داشتم و اکنون |
|
که خرابات عشق در پهلوست |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
هر چه من گویم،ای دبیر امروز |
|
نه به خویشم، ز من مگیر امروز |
|
|
قلم نیستی به من در کش |
|
که گرفتارم و اسیر امروز |
|
|
میل یار قدیم دارد دل |
|
تن ازین غصهگو: بمیر امروز |
|
|
سالها در کمین نشستم، تا |
|
در کمانم کشد چو تیر امروز |
|
|
رو بشارت بزن، که گشت یکی |
|
با غلام خود آن امیر امروز |
|
|
چشم گژبین چو از میان برخاست |
|
راست شد شاه با فقیر امروز |
|
|
پرده برمن مدر، که نتوان دوخت |
|
نظر از یار بی نظیر امروز |
|
|
چون در آمیخت آب ما با شیر |
|
چون جدا میکنی ز شیر امروز |
|
|
اوحدی،جز حدیث دوست مگوی |
|
که جزو نیست در ضمیر امروز |
|
|
به تو رمزی بگویم، ار شنوی |
|
از زبانم سخن پذیر امروز: |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
چند وچند؟ ای دل ملامت کش |
|
زین من و ما و این عمامه و فش |
|
|
سر مگردان ز خنجر آن دوست |
|
رخ مپیچان ز تیر آن ترکش |
|
|
نوشدارو، که: غیر دوست دهد |
|
زهر باشد، به خاک ریز و مچش |
|
|
دل ز دنیا و آخرت برگیر |
|
به چنین جوع روزه گیر و عطش |
|
|
رخ به وحدت نهادهای، بردار |
|
از میان اختلاف روم و حبش |
|
|
قل کن روی کعبتین جهت |
|
تا ببینی یکی مقابل شش |
|
|
چند گویی که؟ خانه تاریکست؟ |
|
نیست تاریک، چشم تست اعمش |
|
|
قابلی نیست، چون پذیرد نور؟ |
|
آتشی نیست، کی بسوزد غش؟ |
|
|
ز احد گر نشان همی طلبی |
|
به سر اوحدی قلم درکش |
|
|
در بدین ناخوشان ببند امروز |
|
تا برانیم چند روزی خوش |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|
|
اشک من سرخ کرد و رویم زرد |
|
با من آن بیوفا ببین که چه کرد؟ |
|
|
همچو خون در رگست و رگ در تن |
|
آنکه آبم ببرد و خونم خورد |
|
|
عشق آن دوست چون برآرد دست |
|
سر ز پا، پا ز سر نداند مرد |
|
|
همه را کشت، تا نماند غیر |
|
کشته را سوخت، تا بماند فرد |
|
|
میکشد تیغ و نیست پای گریز |
|
میکشد زار و نیست جای نبرد |
|
|
تا دو چشمم به دست بینا شد |
|
هجر او وصل گشت و خارش ورد |
|
|
پیش ابداعیان چه دیر و چه زود؟ |
|
نزد توحیدیان چه گرم و چه سرد؟ |
|
|
این همه نقشها که میبینی |
|
از یکی کارگاه دان و نورد |
|
|
اوحدی گر یکی شود با ما |
|
از حریفان همی بریم این نرد |
|
|
قصهی درد خویشتن گفتم |
|
گر نیاید پدید داروی درد |
|
|
من و آن دلبر خراباتی |
|
فی طریق الهوی کمایاتی |
|